Het Irma-effect: 'Met een tolk voelen we ons gelijkwaardig'

Tolk Irma Sluis is een nationale bekendheid dankzij haar optredens tijdens de corona-persconferenties. Nu is er meer animo voor de opleiding en voelen doven en slechthorenden zich gelijkwaardig.

"Wij krijgen tegelijkertijd de informatie met de horenden. Daardoor hebben we het gevoel dat we alles meekrijgen van de coronacrisis", zegt docent gebarentaal Martijn Kamphuis, die zelf doof is.

Demonstrant

Dat ging niet zonder slag of stoot: na de aanslag in Utrecht vorig jaar verscheen er een evaluatie van de crisiscommunicatie. Een verbeterpunt daarin was de communicatie naar 'kwetsbare groepen'.

Minister Grapperhaus beloofde beterschap, maar er was begin maart een demonstrant achter een NOS-verslaggever tijdens het journaal voor nodig om de kwestie in de aandacht te brengen. Twee dagen na die demonstrant stond er een tolk naast premier Mark Rutte.

Irma-effect

Door Irma is er nu veel meer animo voor de opleiding tot tolk. En ook tv-kerken nemen tolken in dienst. Er lijkt een soort Irma-effect te zijn ontstaan. "Dankzij Irma en de persconferentie is het veel bekender. Dat de gebarentaal bestaat en dat er een beroep is als tolk. Ik hoop dat er vanaf nu vaker tolken ingezet worden", zegt Kamphuis.

Kamphuis maakte zelf al vaker mee dat hij zich buitengesloten voelde omdat hij doof is. Bijvoorbeeld op een studiedag, waar veel doven waren, was er geen tolk beschikbaar. "Ik kwam daar en dacht: waarom is dit niet geregeld? Dan voel ik me direct buitengesloten. Ik kan niet meedoen met het congres. Wat ik aan informatie meekrijg is dan nul."

Help Mijn Man Is Klusser

Voor televisieprogramma's is er nog een ander middel: namelijk de ondertiteling op teletekst pagina 888. Volgens Kamphuis is dat lang niet genoeg. "Ondertiteling is platte tekst, en een tolk vertaalt de emotie en de intonatie. Daar zit veel méér vertaling in. In de ondertiteling krijg je minimale informatie en de doven die de ondertiteling lezen kunnen ook niet alles volgen."

Waar we dan nog tolken bij kunnen gebruiken? Kamphuis denkt aan praatprogramma's, waar veel discussies in voorkomen met emoties. "Als je het met ondertiteling moet volgen is het een platte discussie, met een tolk zie je de emotie. En ook een programma als Help Mijn Man Is Klusser zou ik wel met een tolk willen zien."