Haat-liefdeverhouding met Tata Steel verdeelt Wijk aan Zee

Verdeeldheid onder inwoners van Wijk aan Zee. Grafietregens vanuit de nabijgelegen staalfabriek Tata Steel bedelven het dorp regelmatig onder een dikke laag stof. Bezorgde inwoners staan lijnrecht tegenover trotse werknemers en oud-werknemers.

"Ik ben het spuugzat, al dat gezeur. Je weet toch dat als je hier komt wonen, er een fabriek in je achtertuin staat?", zegt Horst Heyendrich, die van zijn achttiende tot zijn pensioen bij de Hoogovens werkte. "Geef het de tijd. Er wordt een overkapping gebouwd over dat deel van de fabriek waar die stofwolken vandaan komen, dat is er niet van de een op andere dag."

'We willen niet langer wachten'

Heyendrich heeft geen goed woord over voor de Stichting IJmondig die vorige week een paginagrote advertentie in een landelijke krant plaatste. Een oproep aan premier Rutte om Tata Steel tot de orde te roepen. "We zijn een dorp met 2500 inwoners, je kunt op zijn minst vragen: 'vinden jullie het goed dat we dit doen?' Die groep achter de advertentie komt hier niet eens vandaan, ze hebben het recht niet. Ze verdelen het dorp!"

Maar Ellen Windemuth van Stichting IJmondig is het wachten beu. "Ik heb die advertentie gezet omdat een heleboel dorpsbewoners eigenlijk op waren. We willen niet langer wachten, dat doen we al sinds 2015. Ik sprak een moeder die op het dekbed van haar kind grafiet vond en ik dacht: dat kan toch niet? En om nu nog weer anderhalf, twee jaar te wachten op een gezondheidsonderzoek, daar zijn we niet mee gebaat."

'De Tata-familie is een hechte familie'

De fabriek zoekt naar een oplossing voor de grafietregens, die bij Harsco, een bedrijf op het terrein van Tata Steel, ontstaan. Terwijl er gezondheidsonderzoeken lopen, zijn er plannen in de maak om een deel van de fabriek te overkappen en krijgen bewoners gratis schoonmaakploegen langs.

"Het is een mooi bedrijf", zegt John Schoorl die al veertig jaar bij Tata Steel werkt. Zijn zoons Remy en Fabian werken er ook. Schoorl is trots op hun werkgever. "De Tata-familie is een hechte familie, we zijn er voor elkaar in voor en tegenspoed. Zit het tegen, dan help je elkaar, je staat voor elkaar in." Zoon Remy: "Het is een van beste fabrieken ter wereld, we maken een fantastisch product. Wie kan nou zeggen dat ie hier werkt? Dat is toch geweldig?"

Met gemengde gevoelens kijken ze naar de onrust onder de inwoners van Wijk aan Zee. "Ik begrijp het wel hoor", zegt Fabian. "Maar zelf maken wij ons geen zorgen om onze gezondheid. Misschien omdat we er zo dichtbij staan en zien wat we er zelf aan doen om de schade zoveel mogelijk te beperken. We hebben een bredere visie. Mensen van buiten de fabriek zien alleen de narigheid."

'Traditie van respect en angst voor Tata'

"En mensen snappen niet waar het nog meer om draait", zegt Horst Heydenrich. "Tata Steel brengt heel veel geld in het laatje. Ze organiseren elk jaar het Tata Steel schaaktoernooi in Wijk aan Zee. Daar komen veel mensen op af, heel goed voor de ondernemers; accomodaties en restaurants zitten vol, het is hun overwinteringsmodel. De sporthal waar de jeugd kan sporten wordt door Tata betaald. Als Tata zegt, 'we zijn het gezeur zat en organiseren dat schaaktoernooi voortaan wel ergens anders', dan hangen we. Zonder Tata wordt het heel moeilijk voor ons."

Dat is volgens Ellen Windemuth wat inwoners van Wijk aan Zee lange tijd heeft weerhouden zich uit te spreken. "Ik denk dat er een traditie in het dorp heerst van respect en angst voor Tata. Een psychologie die moeilijk te doorgronden is. Ik weet dat Wijk aan Zeeërs geven om de waarde van hun huizen, dan is het niet handig om te roepen dat de lucht hier vuil is. Ik weet dat mensen in de denken aan hun korte termijndoelen die ze moeten bereiken om gasten te laten komen. Maar we moeten ook aan de lange termijn denken: aan onze kinderen."

'Polarisatie is niet de oplossing'

Intussen hoopt de Dorpsraad en Burgemeester Smit dat het gesprek met Tata Steel open en constructief blijft. "Polarisatie is niet de oplossing. We moeten blijven praten en verbinding zoeken met elkaar", zeggen ze onafhankelijk van elkaar in een reactie.