Griekenland loopt niet warm voor opvang Afghaanse vluchtelingen: 'Sinds 2015 maar weinig veranderd'

In 2015 waren het nog Syriërs die via Griekenland naar Europa vluchtten voor de oorlog van president Assad en IS. In 2021 zorgen de taliban voor veel vluchtelingen vanuit Afghanistan naar Griekenland. Maar echt klaar is het land daar niet voor.

Thijs Kettenis volgt als correspondent in Griekenland al vele jaren de verschillende grote groepen vluchtelingen die naar de Griekse eilanden of het vasteland vluchten opzoek naar een toekomst. En naast de vele mensen die Westerse landen uit Afghanistan evacueren en evacueerden zijn er dit weekend ook al berichten over Afghanen die de grens lopend over gaan, hun huis en haard verlatend.

Geen opvangplaats

"Nu is het al zo dat de meeste mensen die in Griekenland aankomen Afghanen zijn. Op de eilanden zitten er zo'n tienduizend, en er komen er met de taliban aan het bewind natuurlijk nog meer." En dat is iets waar de Griekse regering niet op zit te wachten. "De Griekse minister van migratie, Notis Mitarachi, heeft al gezegd dat Griekenland geen opvangplaats wil zijn voor nieuw te komen Afghanen. Hoewel dit ook deels een onderhandelingstactiek is. Want als er mensen komen, dan zal je ze wel moeten opvangen."

En de onderhandelingstactiek is vooral bedoeld voor de Europese Unie. De Grieken voelen zich door de EU in de steek gelaten. Een echt herverdelingsbeleid als het gaat om de opvang van mensen die vluchten, is nooit van de grond gekomen. "Er is wel een migratiepact-voorstel gedaan vanuit de Europese Commissie, maar de onderhandelingen daarover zitten muurvast."

Nieuwe Turkije-deal

Aan de andere kant is de EU met Turkije aan het onderhandelen over een nieuwe Turkije-deal. Een eerdere deal jaren terug is inmiddels verlopen, een nieuwe deal moet voor de Turken extra geld opleveren en voor de EU minder boten met vluchtelingen. Die zullen dan door Turkije worden tegengehouden.

"Maar de Grieken zien dat de Turken een troef in handen hebben. In maart 2020 heeft Turkije de grenzen opengezet, maar mensen wisten niet dat de Griekse grens gesloten was. Er is toen traangas tegen vluchtelingen ingezet en er is zelfs iemand doodgeschoten. Zo'n nieuw scenario vreest Griekenland."

Op zoek naar een toekomst

Kettenis sprak ook met Afghanen op de Griekse eilanden over waarom ze daar naartoe komen. "Ze reizen vaak in etappes naar Turkije. Mensen gaan daar soms eerst een tijdje werken, maar in Iran en Turkije voelen ze zich niet veilig. Ze worden er veel gediscrimineerd en zitten met werk dan echt helemaal aan de onderkant van de samenleving. Mensen worden vaak ook uitgebuit."

Maar eenmaal op een Grieks eiland is het niet veel beter. "Griekenland is nu wel bezig met kampen uit te breiden, en de voorzieningen iets te verbeteren. Maar de kampen staan zo ver af van de bewoonde wereld. Je zit in een tentenkamp, maar wordt echt totaal buiten de samenleving geplaatst." Toch heb je dan nog geluk: "Er vinden ook pushbacks plaats. Mensen worden hardhandig met hun bootje teruggeduwd de zee op. Dat gaat echt met geweld. Of mensen die al op de eilanden zitten worden gewoon teruggestuurd."

Bulgarije

En de pushbacks kunnen ook doorgaan, omdat de ophef erover in Griekenland zelf niet groot is. "Die is er onder een paar NGO's, maar onder de bevolking is het geen issue. Maar het is wel taboe onder politici. Als je er mensen naar vraagt zeggen ze niet eens off the record 'het gebeurt wel, maar we zeggen het niet', nee, het wordt echt ontkend. Terwijl het wel gebeurt."

Als het al moeilijker wordt om in Griekenland aan land te komen, is dat voor andere landen direct een signaal om ook in actie te komen. Want ondertussen heeft ook Bulgarije al eenheden naar hun grens gestuurd, zodat mensen daar niet ongezien de grens over vluchten.

'Heel weinig veranderd sinds 2015'

"Het is een waterbed-effect. Geen enkel land wil het land zijn met de makkelijkste route voor mensen. Niemand wil ze eigenlijk hebben. De enige verandering is er als er een ramp plaatsvindt; dan zie je dat andere landen een paar honderd vluchtelingen willen overnemen. Maar daarna verandert er structureel helemaal niets."

"Eigenlijk is er op het gebeid van beleid sinds 2015 heel weinig veranderd. De standpunten van West-Europa, Zuid-Europa en Oost-Europese landen zijn nog exact hetzelfde."