Gratis maandverband en tampons voor alle scholen in Midden-Groningen: Jolanda (56) kreeg het voor elkaar

Nog nooit had Jolanda Oest (56) uit Groningen van menstruatiearmoede gehoord, tot ze er eind 2019 een artikel over las. "Ik schrok daar zo van", vertelt ze. "Het is toch bizar dat meisjes en vrouwen te weinig geld hebben om deze producten te kopen?"

In Schotland zijn menstruatieproducten sinds deze week gratis. En ook in Nederland moet voor menstruatiearmoede meer aandacht komen, vindt Jolanda. Daarom ging ze zelf aan de slag.

Bloedserieus

Ze startte een Facebook-pagina genaamd 'Bloedserieus Midden-Groningen'. Daarna benaderde ze lokale ondernemers en het medisch centrum in Hoogezand-Sappemeer. "Ik had vijf manden bij de Action gekocht en gevraagd of ik die in hun winkels mocht plaatsen", vertelt Jolanda. Via de Facebook-pagina en de lokale pers deed ze vervolgens een oproep aan winkelbezoekers om menstruatieproducten in de manden te doneren.

De actie werd een groot succes. Maandenlang gebruikte Jolanda haar vrije tijd om met grote tassen langs alle winkels te rijden en de producten op te halen. De opbrengst bracht ze vervolgens naar de plaatselijke Voedselbank. "Daar was een tekort aan dit soort producten", vertelt ze.

'Onbelangrijk volgens minister'

Toen de winkels vanwege corona werden gesloten kon Jolanda haar wekelijkse ronde niet meer doen. Ze had eerder al gegoogled om te kijken of er in de politiek iets aan menstruatiearmoede werd gedaan, vertelt ze. "Er waren destijds al wel Kamervragen gesteld, maar het probleem werd door de minister afgedaan als onbelangrijk." Volgens toenmalig minister Bruins was er 'geen aanleiding beleidsmaatregelen te nemen specifiek gericht op dit deelaspect van armoede'.

"Toen bedacht ik me: de politiek luistert niet wanneer je zegt: 'dit is er aan de hand en dit is vervelend'", zegt Jolanda. "Maar wanneer je met specifieke data komt, dan luisteren ze misschien wel." Er zou wetenschappelijk onderzoek naar menstruatiearmoede moeten komen, besloot ze.

Voor het eerst in Nederland

Via haar werk, op de afdeling Kwaliteit en Patiëntveiligheid van het Universitair Medisch Centrum in Groningen (UMCG), kwam ze in contact met de Aletta Jacobs School of Public Health van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Met hulp van de afdeling Healthy Ageing UMCG, dat onder andere onderzoek doet naar gezondheidsverschillen in de provincie, kon Jolanda haar onderzoeksidee bij de universiteit pitchen.

Het onderzoek kwam er. Vijf studenten van de Rijksuniversiteit Groningen onderzochten een half jaar de problematiek rond menstruatiearmoede in de gemeente Midden-Groningen. Daarmee was het het eerste wetenschappelijk onderzoek naar menstruatiearmoede in Nederland.

Niet over praten

"Uit het onderzoek bleek vooral: meisjes vinden dit heel lastig om aan te geven", legt Jolanda uit. "Het is moeilijk voor meisjes en vrouwen om tegen een docent of werkgever te zeggen: ik meld me ziek omdat ik geen maandverband heb. Wellicht is dan de ziektemelding buikpijn, griep, of iets anders."

En naast dat het vervelend is voor de meiden in kwestie, kost dit de maatschappij uiteindelijk ook geld, legt Jolanda uit. "Feitelijk krijg je dan medicalisering - bezoek aan de huisarts of arbo-arts - van een 'probleem' dat geen medisch probleem is", vervolgt ze. "De politiek vindt het gratis verstrekken van producten een kostenpost. Maar medicalisering is óók een kostenpost."

Taboe onder meisjes en jongens

Daarnaast is in het onderzoek gekeken naar de rol van scholen binnen de problematiek rond menstruatiearmoede. "Aan hen is gevraagd of ze menstruatieproducten voor de meisjes hebben. Dat hebben ze, maar de docenten betalen ze wel uit eigen zak. Dus ik heb vorig jaar met een donatie aan mijn stichting Bloedserieus alvast producten ingekocht voor die scholen", vertelt Jolanda.

Ze ziet dat er ook in de voorlichting over menstruatie nog veel winst te behalen is. "Uit het rapport blijkt dat er weinig kennis is over ongesteld zijn, de eisprong en het gebruik van menstruatieproducten. Het is een taboe, niet alleen onder meisjes maar ook onder jongens."

'Veel mensen zeggen: er zijn belangrijkere dingen'

In Midden-Groningen behaalde Jolanda in ieder geval een groot succes: vanaf het aankomende schooljaar krijgen alle 23 basisscholen, de scholengemeenschap en jongerenwerk in Midden-Groningen gratis menstruatieproducten voor onbepaalde tijd. Toch is haar werk nog niet voltooid. "Ik vind het een belangrijk onderwerp, maar veel mensen denken ook: 'waar maak je je druk om? er zijn belangrijkere dingen'."

Ze merkt dat het probleem ook elders bestaat. "Ik hoor weleens van mijn stiefdochter en nichtje, die op school zaten in Heerenveen en Groningen, dat onder de meisjes wel bekend is: wie weinig geld heeft, krijgt maandverband of tampons van andere meisjes. Dat is natuurlijk heel fijn, maar niet ideaal."

Taboe tegengaan

Jolanda hoopt daarom dat haar initiatief ook andere gemeenten of universiteiten in het land kan aanzetten hier serieus onderzoek naar te doen. "Ik hoop dat hier in het algemeen meer aandacht voor kan komen", zegt ze. Volgens Jolanda leidt het taboe rond menstruatie er namelijk toe dat menstruatiearmoede soms wordt afgedaan als onbelangrijk. "Misschien is het kort door de bocht, maar dan vraag ik me af: Wat nou als dit probleem mannen aan zou gaan, en niet vrouwen? Zou het dan serieuzer genomen worden?"

Apart lesmateriaal op scholen zou dan ook een goede eerste stap zijn, denkt ze. "Niet alleen voor meisjes, maar ook voor jongens."