Mensen die worden opgenomen met psychische worden daar afgeschermd van gevaren in de buitenwereld. Intussen kunnen ze wél vaak online hun eigen gang gaan. Op internet, via de smartphone, Twitter of Facebook: alles is gewoon beschikbaar voor mensen die zijn opgenomen in een kliniek. De soms keiharde buitenwereld komt alsnog ongefilterd binnen, met alle gevaren die daar bij horen.
Geertje Paaij schreef het boek ‘Als je brein je bedriegt’ over de ervaringen met haar zieke dochter, die werd opgenomen voor schizofrenie en verslaving. Het gebruik van sociale media leidde voor haar dochter tot grote problemen. "Ze is verschillende keren opgenomen geweest. In die tijd liet ze foto’s aan me zien", vertelt Paaij. "Dan zei ze: ‘Kijk, ik heb contact met die en die gast via Facebook.'" Aan opmerkingen over dat contact had haar dochter geen boodschap, ze ging er mee door.
‘Ze zetten een pistool op haar hoofd’
De situatie ontspoorde. "'s Avonds mocht ze van de kliniek naar buiten. Toen heeft ze een trein naar die 'vriend' genomen. Hij bleek een crimineel te zijn." De man nam Paaijs dochter mee naar een pooier, die dreigde haar in de prostitutie neer te zetten. "Ze zetten een pistool op haar hoofd. Uiteindelijk is ze uit een raam gesprongen vanaf de eerste verdieping om te ontsnappen." De dochter van Paaij belandde in het ziekenhuis.
Na het incident keerde haar dochter terug naar de kliniek. Paaij ging ervan uit dat haar dochter geen toegang tot het internet meer zou hebben. "Ik dacht: die smartphone zullen ze wel in haar kluisje opgeborgen hebben." Dat bleek niet zo te zijn. "Ze had nog gewoon een smartphone en maakte daar zelfs foto’s mee waar je echt van schrikt. Iemand op Facebook tipte mij en zei: je dochter plaatst naaktfoto’s." Ook zocht ze nog steeds contact met de verkeerde mensen. "Ze had zelfs contact met iemand uit een forensisch psychiatrische instelling uit de buurt, waar mensen zitten die een misdrijf hebben begaan."
Geen beleid voor gebruik sociale media
Toen Geertje daarachter kwam, zocht ze contact met de kliniek. "Er werd alleen niets aan gedaan. Zij kunnen niet zomaar een smartphone afnemen, of de toegang tot sociale media ontzeggen." Radeloos schreef Paaij een column over de situatie. Haar verhaal kon op veel aandacht rekenen, maar daarna bleef het stil.
Aefke ten Hagen werkt bij de GGZ en houdt zich bezig met het gebruik van sociale media tijdens, bijvoorbeeld, een psychose. Ten Hagen is ervaringsdeskundige: ooit had ze zelf te maken met een manie. "Je hebt dan al te maken met zoveel prikkels, je hersenen draaien als het ware overuren. De telefoon maakt dat dan alleen maar erger." Het besef van de gevaren van sociale media staat volgens haar nog in de kinderschoenen. "Mensen kunnen, ondanks dat ze opgenomen zijn, online hun gang blijven gaan. Er zijn wel mensen mee bezig, maar er is nog geen beleid op gemaakt."
Geertje Paaij verwijst naar de regelgeving die er wel is. "Er is een wet die zegt: een patiënt heeft recht op vrij telefoonverkeer." De ontwikkeling van de smartphone heeft er voor gezorgd dat er inmiddels veel meer mogelijk is met een telefoon dan vroeger. "Die wet loopt volledig achter."
Vijf over twaalf
Moet het gebruik van je telefoon dan helemaal verboden worden in psychiatrische instellingen? Aefke ten Hagen vindt van niet. "Je moet er maatwerk van maken. Het moet mogelijk zijn om contact te houden, maar dan wel met begeleiding. Dan kun je op maat afspraken maken."
Van Geertje Paaij mag de aanpak harder zijn. "Verbieden kan. Als je wordt opgenomen is er echt wel wat aan de hand: je hebt een geestelijke crisis." Daarnaast is goede kennis volgens Paaij enorm belangrijk. "Social mediawijsheid zou je moeten bijbrengen bij patiënten, familie en zeker op de werkvloer, tot in de hoogste regionen van een GGZ-instelling. Daar is tot op heden veel te weinig aandacht voor. Ik vind het echt vijf over twaalf."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.