Verspreid over het land liggen miljoenen tonnen gerecyclede grond opgehoopt. Maar niemand durft het meer te gebruiken nadat bij een aantal projecten met deze grond het milieu ernstig vervuild was geraakt.
Doordat de voorraden grond zich ophopen, nemen reinigingsbedrijven minder 'nieuwe' vervuilde grond in. Gevolg? Volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zijn meerdere saneringen vertraagd of stilgelegd. Bijvoorbeeld van het sterk vervuilde EMK-terrein in Krimpen aan den IJssel.
Zeker 4 projecten met milieuschade
Het draait allemaal om 'thermisch gereinigde grond': sterk verontreinigde grond die, soms samen met asfalt, onder extreem hoge temperaturen wordt schoongemaakt. Schadelijke stoffen, bijvoorbeeld afkomstig uit minerale olie, verdampen door de verhitting of breken af. Het 'schone' eindproduct kan vervolgens gebruikt worden onder wegen, in dijken of in geluidswallen.
Maar uit onderzoek van EenVandaag en Trouw bleek onlangs dat bij zeker vier projecten waar die grond is gebruikt schadelijke stoffen in de bodem en het grond- en oppervlaktewater zijn gelekt. Zo wordt een dijk bij Bunschoten op dit moment gesaneerd en is ook de omgeving van een dijk in het Zeeuwse Perkpolder verontreinigd geraakt. Bij tenminste zes andere projecten loopt op dit moment onderzoek naar mogelijke vervuiling. Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar het bedrijf dat de bewuste grond reinigde: Afvalstoffen Terminal Moerdijk (ATM).
Genoeg om De Kuip 2 keer te vullen
Inmiddels ligt in totaal 2,8 miljoen ton gerecyclede grond opgestapeld. Dat is genoeg om voetbalstadion De Kuip bijna 2 keer tot de nok toe te vullen. Vrijwel geen enkele overheid of bedrijf durft het materiaal nog te gebruiken uit angst dat de bodem of het grondwater vervuild raakt. En dat terwijl de grond wel weer gebruikt mag worden, zij het onder strenge voorwaarden bijvoorbeeld wanneer het wordt 'ingepakt' in een kleilaag of wordt afgedekt.
Die voorwaarden zijn nodig omdat er verhoogde concentraties schadelijke stoffen zoals chloride en sulfaat zijn gevonden. Ook bevat een klein deel van de grondvoorraad PFAS (stoffen die een risico kunnen vormen voor mens en milieu). Demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven wijst naar lokale overheden die toestemming moeten geven voor gebruik van de grond. Maar die doen dat nog nauwelijks.
Miljoenen euro's schade
De twee recyclebedrijven in Nederland die grond thermisch reinigen - naast ATM ook Theo Pouw - zitten nu met de voorraden in hun maag. Zij hebben meerdere keren bij Van Veldhoven aangedrongen op een oplossing. De bedrijven zeggen dat ze klem zitten omdat hun product als 'besmet' wordt gezien, terwijl de voorraad is goedgekeurd door de inspectie. ATM en Pouw zeggen miljoenen euro's schade te lopen.
Omgevingsdiensten in Groningen en Zeeland, waar een deel van de opslag ligt, dreigen de reinigers intussen met dwangsommen omdat het materiaal te lang in de depots ligt. Afvalbedrijven mogen de grond maximaal 3 jaar ergens laten liggen.
Grond wordt gestort
Rijkswaterstaat, in het verleden een belangrijke afnemer van de grond, zegt dat er geen projecten zijn die aan de voorwaarden voldoen. De dienst signaleert dat de grond daarom soms maar wordt gestort als 'afval'. Maar dat druist in tegen de duurzame gedachte achter hergebruik: door vervuilde grond na reiniging weer toe te passen hoeft er minder nieuw zand te worden gewonnen.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zegt 'nadrukkelijke aandacht' te hebben voor het probleem. "Vanuit het ministerie zijn en blijven we in gesprek met reinigers over de problemen waar ze tegenaan lopen", zegt een woordvoerder.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.