Russische gedetineerde Yevgeni Nuzhin werd 'kanonnenvoer' aan het front: 'Poetin jaagt gevangenen de dood in'

Yevgeni Nuzhin zit in een Russische strafkolonie als hij besluit mee te vechten in Oekraïne. Want overleeft hij de strijd, dan is hij een vrij man. Maar aan het front zijn de verhoudingen duidelijk: Rusland zet hem en medegevangen in als 'kanonnenvoer'.

Het verhaal van Nuzhin zegt veel over hoe er met gevangenen wordt omgegaan. "Voor het minste of geringste werden mannen door de leiding doodgeschoten." Het doet Nuzhin besluiten om over te lopen naar de Oekraïners. Maar niet veel later valt hij weer in de handen van de Russen.

Huiveringwekkende video

In november vorig jaar verschijnt er een huiveringwekkende video op het internet. De afzender is de Wagner-groep, een privéleger dat volop meevecht in Oekraïne. Op de video is een man te zien die zegt: "Ik ben Yevgeni Nuzhin en ik ben overgelopen naar de Oekraïners."

Even later wordt hij met een sloophamer geëxecuteerd. De boodschap is duidelijk. Wie overloopt, ontsnapt niet aan de wraak van dit beruchte privéleger dat voor de Russen vecht.

Kritiek op Poetin

Sinds de oorlog in Oekraïne treedt de Wagner-groep steeds meer in het openbaar. Leider Yevgeni Prigozjin verschijnt regelmatig in de media en permitteert het zich zelfs om kritiek te hebben op Poetin.

Zo is hij niet altijd tevreden over het verloop van de strijd in Oekraïne. Het Russische leger en ook de Wagner-groep lijden te zware verliezen, klaagt hij in de media.

Soldaten rekruteren in gevangenissen

Door die verliezen ontstaat een groot tekort aan nieuwe manschappen. Om dat op te vullen begint Prigozjin te rekruteren in Russische strafkolonies en gevangenissen. Een milieu dat hij goed kent, omdat hij in zijn jonge jaren zelf vastzat voor een moord. Hij gaat hoogstpersoonlijk met een helikopter langs tientallen gevangenissen met een aanbod aan de criminelen die daar opgesloten zitten.

Wie een halfjaar in Oekraïne vecht voor de Wagner-groep krijgt een goed salaris, biedt hij ze aan. En dat niet alleen: er is een flinke kans dat je omkomt, maar overleef je de strijd, dan wordt de straf kwijtgescholden. Bovendien krijgt de familie een flinke schadeloosstelling.

'30.000 gevangenen naar het front'

Yevgeni Nuzhin was één van de gevangenen die inging op het aanbod van Prigozjin. Hij zat een straf van 24 jaar uit voor moord in de Russische strafkolonie en had nog 5 jaar te gaan.

Afgelopen september belandt hij met een groep andere gevangenen in Luhansk. Hoeveel gevangen zo in totaal naar het front worden gestuurd, is moeilijk te schatten. Maar volgens Gulagu.net, een stichting die zich inzet voor de rechten van gevangenen in Rusland en veel contacten heeft, zijn het er zeker 30.000.

Ingezet als stoottroepen

Er is weinig bekend over de omstandigheden en de rol van deze gevangenen die naar het front worden gestuurd. Maar het verhaal van Nuzhin zegt veel over hoe er met hen wordt omgegaan.

Want direct na zijn aankomst begin september in Oekraïne ziet Nuzhin dat gevangen op grote schaal ingezet worden als stoottroepen. En daar wordt niet bepaald zuinig mee omgegaan. In een interview met een Oekraïense journalist zegt hij: "We waren kanonnenvoer. Voor het minste of geringste werden mannen door de leiding doodgeschoten. Wie iets fout deed of iets weigerde werd direct geëxecuteerd."

Anoniem in massagraven

Het front rond Bachmut, waar al maanden hevig gevochten wordt, beschrijft de oprichter van Gulagu.net als 'een gehaktmolen'. Volgens Vladimir Osechkin zijn er rond Bachmut duizenden gevangenen omgekomen. "Hun lichamen worden soms anoniem in massagraven gegooid en families horen nooit meer iets over hun man of zoon", zegt Osechkin.

Yevgeni Nuzhin blijft niet anoniem. Hij werd direct na aankomst ingeschakeld om dode soldaten uit de vuurlinies op te halen. Hij krijgt snel in de gaten dat hij het zelf waarschijnlijk ook niet gaat overleven.

Overlopen naar Oekraïne

Op de nacht van 4 september besluit hij om over te lopen. In de chaos van het front lukte dat. Hij werd door de Oekraïense strijdkrachten gevangen genomen en overgebracht naar een cel. Daar verklaarde hij dat hij alleen maar bij de Wagner-groep was gegaan om te ontsnappen uit de gevangenis.

Hij zegt hij over te willen lopen naar Oekraïne om aan de andere kant mee te vechten. Nuzhin geeft ook een interview aan de Oekraïense journalist Yuri Butusov. Die filmt het gesprek en het wordt uitgezonden op de Oekraïense televisie.

Executie-video

Daarmee wordt het lot van Nuzhin bezegeld, Voor Wagner-leider Prigozhjin is verraad het meest verachtelijke wat een soldaat kan doen. Hij wil daarom een voorbeeld van Nuzhin stellen, om eventuele andere gevangenen met plannen om over te lopen af te schrikken. Prigozjin geeft zijn commandanten vervolgens het bevel om zoveel mogelijk Oekraïense soldaten gevangen te nemen in plaats van te doden.

Met die gevangenen zet hij Kiev onder druk om Nuzhin aan hem uit te leveren in ruil voor een niet bekend aantal Oekraïense soldaten. Hoe de ruil precies gaat, is onduidelijk. Maar op 11 november belandt Nuzhin in de handen van de Wagner-groep. Zij maken, in de stijl van IS, niet veel later een video waarin ze de Rus executeren.

'Wrede misdaad tegen de menselijkheid'

Voor de familie is deze video het bewijs dat Nuzhin niet meer leeft. Vladimir Osechkin heeft na de de publicatie van de video contact met de familie en ook met gevangen die voor de groep vochten. Volgens hem is het verhaal van Nuzhin geen uitzondering. "Poetin en Prigozjin jagen gevangenen op grote schaal de dood in", zegt hij.

"Ik heb zelf een aantal maanden ten onrechte in een Russische gevangenis gezeten en ben daar mishandeld en gemarteld. Je bent als gevangene totaal rechteloos", zegt Osechkin. "De laatste 10 jaar hebben mensen als Prigozjin onder Poetin volstrekt straffeloos de meest wrede misdaden kunnen plegen de menselijkheid. En dat tegen hun eigen volk."