Tv-uitzending EenVandaag 08-05-2018

De politie in Brabant maakt zich grote zorgen over de toename van drugsafval dat wordt gedumpt. Volgens de politie draaien de drugslaboratoria nu overuren, omdat er XTC pillen gedraaid moeten worden voor dancefestivals. Criminelen dumpen de giftige resten van de synthetische drugs gewoon in de natuur. In drie weken tijd waren er in heel Brabant maar liefst twintig van dit soort dumpingen.

Freek Pecht is coördinator synthetische drugs bij de politie in Brabant: “Het rijst echt de pan uit. De afgelopen drie weken hebben we in heel de provincie Brabant twintig dumpingen van drugsafval gehad. Een van de oorzaken is toch wel het festivalseizoen dat er nu aan zit te komen. Dan krijgen we uit criminele inlichtingen de tip: die en die pillenboer gaat nu z’n pillen draaien voor dat en dat festival. Dan zie je dat vraag en aanbod echt verband houdt met festivals.”

De productie en handel van hard drugs zoals XTC is al langer een doorn in het oog van de politie. Het is het werkterrein van keiharde drugsorganisaties die niet aarzelen om opdrachten te geven voor liquidaties in de openbare ruimte. En naast de handel in synthetische drugs investeert de Brabantse maffia haar crimineel verdiende geld ook in de bovenwereld. Bovendien veroorzaakt de pillenindustrie aanzienlijke schade aan het landschap door giftige stoffen te dumpen in natuurgebieden. Pecht: “Het is natuurlijk heel gevaarlijk als je hier met je hond wandelt of met kleine kinderen. Wanneer dit in contact komt met de neus van een hond of met je huid dan gaat het er dwars doorheen. Hartstikke gevaarlijk dus voor mens en dier. En ook voor het milieu: de grond raakt vervuild. Dat kost heel veel geld. Het moet weer afgegraven worden. Je kunt niet zomaar die vaten laten liggen.”

Wie gebruikt de drugs?

Nederland is, samen met België, de Europese productieschuur van XTC, zo bleek uit een recent Europese drugsrapport van  de EMCDDA. De meeste pillen gaan naar het buitenland, zegt de politie: “Uit cijfers blijkt dat 80% naar het buitenland gaat, maar ook daar vinden ze hun weg naar festivals en evenementen.”  Maar dat betekent niet dat Nederlandse gebruikers niet belangrijk zijn voor de drugscriminelen. Integendeel, Nederlandse jongeren zijn grootverbruikers. Nederlandse jongeren (15-34 jaar) staan bovenin de Europese lijstjes drugsgebruik. Zo snuiven ze bijna twee keer zoveel cocaïne als de gemiddelde Europese jongere  (3.6% versus 1.9%). En nergens wordt meer XTC geslikt dan in ons land. 1,8% van de Europese jongeren gebruikte in 2017 XTC. Hier lag dat percentage op maar liefst 6,6 %. 

'Gebruiker is verantwoordelijk voor drugscriminaliteit'

Freek Pecht doet een moreel appèl op de gebruiker. Die moet meer gaan beseffen dat hij medeverantwoordelijk is voor het instandhouden van de meedogenloze drugscriminaliteit. “Ze zijn zeker verantwoordelijk voor het in standhouden van het probleem.  Ze zijn daarmee ook medeverantwoordelijk voor de giftige dumpingen, maar ook dat er doden kunnen vallen bij drugslaboratoria. Iedereen die een snuif neemt of pil slikt, houdt de vraag in stand en zonder vraag geen aanbod.” Dat moreel appèl van Pecht staat niet op zichzelf.  Afgelopen maand richt de top van politie en justitie haar pijlen voor het eerst direct  op de gebruiker. Die zou medeverantwoordelijk zijn voor het geweld en misstanden van de drugshandel. Zo zei korpschef Erik Akerboom van de Nationale Politie recent dat drugsgebruikers niet in de gaten hebben dat ze een systeem instandhouden, dat wordt gekenmerkt door het gebruik van extreem geweld. 

"Je ziet nu veel twintigers en dertigers die doordeweeks erg gezond leven met yoga, smoothies en fitness. Maar in het weekend nemen ze cocaïne en pillen. Op deze manier wordt drugsgebruik genormaliseerd. Van dat imago moeten we af.”

Korpschef Erik Akerboom van de Nationale Politie

Een beetje hypocriet, zegt hoogleraar verslavingszorg Wim van den Brink. Want het is niet de gebruiker die de criminaliteit veroorzaakt, maar ons drugsbeleid. “Ik zou zeggen: het is eigenlijk heel fraai als mensen een normaal leven leiden en af en toe biertje drinken, pilletje nemen of zelfs een snuif coke – terwijl er geen echte problemen door ontstaan. In de zin van: wij zien geen toename in het gebruik van XTC en eerder een afname in het aantal verslaafden. Kortom, ja: wat is daar nu zo dramatisch aan?”

Gebruik drugs niet stafbaar

Het is de Nederlandse wet die XTC als harddrug kwalificeert, stelt Van den Brink. Door drugs te verbieden ontstaat er georganiseerde criminaliteit. Maar tegelijkertijd heeft Nederland het gebruik ervan nooit strafbaar gemaakt. We kijken daarbij in eerste instantie naar de gezondheid van de gebruiker. Hoe hou je het gebruik veilig? Van den Brink: “We hebben juist geprobeerd om drugsgebruik te ontmoedigen en tegelijkertijd niet te criminaliseren. Nou, dat gaat eigenlijk heel goed hier. Je hoeft hier dus niet de gevangenis in als je drugs gebruikt. Zo’n oproep aan de drugsgebruiker vind ik daarmee toch een hypocriete benadering van de politie.” Van den Brink denkt overigens niet dat de drugscriminaliteit afneemt als Nederlandse jongeren massaal stoppen met gebruiken van XTC. Het leeuwendeel van de pillen heeft als bestemming het buitenland. Bovendien verwacht hij ook niet dat de gebruiker er gehoor aan zal geven. Van den Brink: “Deze oproep heeft geen enkele zin, geen enkele gebruiker gaat hierdoor minder XTC slikken. En dat weet Akerboom zelf ook wel, denk ik.”

ChristenUnie: Drugsgebruikers veel harder aanpakken

Regeringspartij ChristenUnie vindt dat de gebruiker juist wel hard aangesproken moet worden op zijn verantwoordelijkheid. Tweede-kamerlid, Stieneke van der Graaf:

“Drugs zijn verslavend, gaan gepaard met criminaliteit en grote maatschappelijke kosten. Daarom is het belangrijk dat het besef groeit dat drugs niet normaal en niet onschuldig zijn.”

Daarom staat van der Graaf vierkant achter de morele oproep van de politietop aan de gebruikers. "Drugsproductie, handel en de dumpingen van drugsafval zijn een groot probleem. De koper van drugs houdt dit mede in stand.”

Als het aan de ChristenUnie ligt moet dan ook de gebruiker met een paar pillen op zak bij de kraag gegrepen worden. "Wat ons betreft wordt dus óók opgetreden als het ‘maar’ om kleine hoeveelheden harddrugs gaat.”