Extreem geweld door drugskartels in Mexico: waar komt het vandaan? 'Als je het niet doet, word je zelf gedood'

Een gruwelijke moordpartij in Mexico: op een video is te zien hoe vijf jonge mannen mishandeld worden. De een onthoofd, de ander doodgeslagen. Het herinnert veel Mexicanen aan 'de donkerste dagen van drugskartelgeweld'. Het lijkt het nu weer te gebeuren.

Justitie in Mexico doet onderzoek naar de video die rondgaat. Deze heeft een watermerk met de tekst 'Puro MZ', een mogelijke verwijzing naar El Mayo Zambada, een leider van het Sinaloakartel. Dat kartel vecht op het moment een bloederige strijd uit met een ander kartel dat ook actief is in drugssmokkel en -handel in de staat Jalisco.

Georganiseerde misdaad

Er wordt gedacht dat de vijf vermoorde jonge mannen een vriendengroep zijn die onlangs vermist raakte, onderweg naar een festival in Jalisco. De kleding in de video zou volgens naasten van de vermiste vriendengroep overeenkomen met die van hen.

Voor gouverneur Enrique Alfaro van Jalisco is het in ieder geval duidelijk dat de drugskartels achter de video en de mishandelingen zitten. "We zien hier duidelijk een actie die iets te maken heeft met de georganiseerde misdaad", zegt hij. In de jaren 2000 en 2010 kwamen ook dit soort incidenten voor, gepleegd door drugskartels.

Monsters?

Waar komt dit extreme geweld vandaan? Antropoloog Teun Voeten doet al 10 jaar onderzoek naar het drugsgeweld. "De eerste reactie van mensen is vaak dat het beesten en monsters zijn. Ik ben in mijn onderzoek juist op zoek gegaan naar de logica van het geweld en de wreedheid", zegt hij.

"Het klinkt heel hard, maar dit zijn geen monsters. Het zijn uiteindelijk gewoon mensen, maar ze zijn op een ander spoor geraakt", vult hij aan.

Gedwongen gerekruteerd

Want hoe kom je bij zo'n kartel terecht? "Als je opgroeit op het platteland en niks te doen hebt, dan wordt je vaak gedwongen gerekruteerd. Dat gebeurt vaak, dat je gewoon wordt opgepikt. En dan moet je gewoon iemand afslachten."

Voeten geeft een voorbeeld van 6 jaar geleden, in de staat Tamaulipas: "Daar werd een bus aangehouden en de mannen werden gedwongen een gladiatorengevecht aan te gaan. Degene die won, mocht blijven leven en ging bij het kartel."

Propaganda

"Als je eenmaal iemand vermoord hebt, dan ben je deel van een soort geheim genootschap geworden", zegt Voeten. "Dan heb je bloed aan je handen en wordt je niet meer geaccepteerd door de normale wereld." Hij vergelijkt het met de rekrutering van kindsoldaten in West-Afrika, waar zij hun familieleden moeten doden.

Geweld begint heel klein, maar escaleert uiteindelijk, zegt de antropoloog. "En dat heeft verschillende doelen. Je tegenstanders intimideren, maar ook een soort propagandastrategie om te laten zien dat zij het ruigste en het meest gevaarlijke kartel zijn. 'Je kan beter bij ons zitten dan bij de softies'."

Onderlinge competitie

En in Mexico is het geval dat er vaak een kartelhoofd wordt opgepakt, zegt Voeten. Dan valt het hele kartel uit elkaar in kleine groepjes. "En die gaan onderling een competitie aan, om te laten zien dat zij nu de baas zijn. En deze extreme soort van geweld is daar een manier van."

In het geval van de vijf jongeren in Jalisco is het een manier van het Sinaloakartel om aan het andere kartel te laten zien dat zij er ook nog zijn, zegt Voeten. "En dan dwing je mensen om anderen te doden. Anders word je zelf gedood."