En toen was de burgemeester het beu: Luc Winants blikt terug op bedreigingen en scheldpartijen

Waarom stapte burgemeester Luc Winants van het Limburgse Brunssum onverwachts op? Criminaliteit was aan de orde van de dag en in de gemeenteraad was de situatie niet veel beter. Winants blikt voor het eerst terug, met opgeheven hoofd.

In Brunssum ontaarden gemeenteraadsvergaderingen in scheldpartijen. Criminele jeugdbendes en drugmaffia regeerden er. Wekelijks was er een inval in een wietplantage. En dat met een gemeentelijk bestuur dat vooral uitblonk in ruziemaken. Burgemeester Luc Winants was er klaar mee en vertrok. "De dagen na het besluit om te vertrekken was een periode van verwarring: wat is er nu eigenlijk allemaal gebeurd?"

Criminelen op bezoek

Het was een strijd die hij niet kon winnen. In Brunssum vervaagde de lijn tussen onder- en bovenwereld: criminaliteit werd steeds zichtbaarder. "We hebben de Parkstadbende gehad die de streek teisterde, een groep jongeren met kalasjnikovs. In mijn periode als burgemeester moest ik wekelijks een wietplantage laten ontruimen."

De criminelen kwamen steeds dichterbij: er kwamen bedreigingen en er stond weleens iemand te wachten als Winants 's avonds thuiskwam. Anderen kwamen doodleuk op bezoek in het gemeentekantoor. "Mensen die je even iets komen vertellen", omschrijft hij ze. Namen noemt hij niet. "Ze vertellen je fijntjes wat hun afkomst is, dat ze zaken komen doen. Nou, dan ben je bij mij aan het verkeerde adres." Over de aard van de bedreigingen wil Winants weinig kwijt, Brunssum is voor hem een gesloten boek.

'Hier is de grens'

Wanneer hij praat over zijn vorige beroep als burgemeester dan doet hij dat op een afgemeten en afstandelijke manier. Brunssum is klein en bestuurders zijn behoedzaam, zeker na de dingen die hij meemaakte. Wat hij 5 jaar eerder aantrof, bij zijn aantreden als burgemeester, werd niet minder.

Winants is ervan overtuigd dat zijn vertrek de juiste mensen aan het denken zette. "Het groeide al jaren de verkeerde kant op. Dat krijg je niet met een druk op de knop veranderd. Het gaf me veel onrust. Maar je sluit je er voor af omdat je anders niet kunt functioneren. Op een zeker moment was het 'tot hier en niet verder'. Wel weet ik dat ik met mijn afscheid zei: Hier is de grens. Dat was een soort gamechanger voor de situatie."

Gemeenteraad op fatsoenscursus

Er was al veel onrust in de politiek, met pesterijen in de raad: "Ze maakten elkaar kleiner om zelf groter te worden." De burgemeester moest opboksen tegen de partij van Jo Palmen, een lokale omstreden bekendheid die al jarenlang in conflict was met de gemeente over een stuk grond. Op het moment dat er een integriteitsonderzoek tegen Palmen liep én Winants even ziek thuis zat liet Palmen zich benoemen als wethouder. "Dat was uiteindelijk de druppel", zegt Winants.

De minister schrok van zijn opstappen en stuurde de complete gemeenteraad op fatsoenscursus. Jo Palmen zit er nog, maar de vraag is voor hoe lang. Winants' oude politieke kameraad uit Maastricht Gerd Leers is nu tijdelijk burgemeester in Brunssum. En inmiddels gaat het er wat beschaafder aan toe, hoort Winants in de wandelgangen. "Mijn indruk van buitenaf is dat het ten goede veranderd is."

Resultaat zonder schelden

Eigenlijk praat hij het liefst praat hij over wat hij nu doet: het coördineren van vluchtelingenopvang in Limburg. De Maastrichtenaar rijdt nu wekelijks naar Den Haag, met onder zijn arm het dossier waar hij ook als burgemeester druk mee was. "In opvangcentra zie ik grote gezinnen jaren in twee kleine kamertjes wonen. En ze slikken dat nog ook. Voor zulke gevallen wil ik knokken, anders komt integratie natuurlijk nooit op gang."

In zijn nieuwe werk kan hij eindelijk weer echte stappen maken: concrete dingen doen voor mensen die 5 jaar na de grote vluchtelingencrisis soms alweer vergeten lijken. "Het kan toch niet zo zijn dat die groep niet aan de bak komt?", vraagt Winants. "Stel je eens voor, 10.000 mensen in één provincie erbij. Als je niks doet om die groep te laten integreren dan roep je de problemen over je af." Zijn nieuwe baan geeft hem weer energie. Hij ziet resultaat, en dat zonder schelden en intimideren.