Egels uit hun winterslaap en vogels in de war: dieren in het wild grootste slachtoffers van vuurwerk tijdens jaarwisseling

Van weggelopen honden tot mishandelde katten: de dierenambulance ziet de raarste dingen voorbij komen als gevolg van vuurwerk rond de jaarwisseling. Maar huisdieren zijn niet de grootste slachtoffers. "We vergeten de wilde dieren te vaak."

Terwijl de eerste hulpafdelingen van ziekenhuizen volstromen met mensen die door vuurwerk gewond zijn geraakt, staat de telefoon van de dierenambulance meestal niet roodgloeiend op oudejaarsavond.

Rotjes aan kattenpoten

Dieren raken over het algemeen nauwelijks per ongeluk geraakt door vuurwerk, vertelt Saskia Thijssen van de Dierenbescherming. "Ik lees tot mijn grote schrik nog wel eens dat dieren bewust zijn bestookt met vuurwerk. Vorig jaar waren er rotjes aan een pootje van een kat gebonden. Dat soort meldingen gaan linea recta door naar de politie."

De meldingen die vooral binnenkomen zijn die van weggelopen dieren. "Als honden bang zijn, moet je die ruim voor oudejaarsdag niet meer buiten los laten lopen. Want bij een knal kunnen ze opeens weg zijn. En als katten bang zijn: houd de kattenluikjes dicht."

Dierenasiel als voorbeeld

De Dierenbescherming is daarom vooral bezig met voorlichting. Dierenasiels zijn een voorbeeld, want die bereiden zich ook voor door alle luiken dicht te doen en het geluid zoveel mogelijk te dempen. Het probleem daarbij is dat het van tevoren niet bekend is of dieren bang zijn voor vuurwerk.

Daarom proberen ze de dieren op tijd uit te laten en op een afgezet speelterrein te laten bewegen, legt Thijssen uit. "Dat is voor eigenaren van huisdieren ook een oplossing. En dan kunnen ze in het nieuwe jaar gewoon weer uitgebreid wandelen."

Impact op wilde dieren heel heftig

Huisdieren worden zo goed in de gaten gehouden en zijn vaak nauwelijks slachtoffer van het vuurwerk. "Het probleem ligt vooral bij dieren die in het wild leven", benadrukt Thijssen. "De impact kan daar heel heftig zijn."

"Bijvoorbeeld egeltjes. Die beginnen nu langzaam aan de winterslaap. Als er ontzettend hard geknald wordt tijdens een strenge winter, kunnen dieren eerder uit hun winterslaap ontwaken. En dan hebben ze niet meer de kracht om zichzelf nog een keer goed vol te eten, met alle gevolgen van dien."

Totale paniek

Ook voor vogels is vuurwerk een groot probleem, zegt Thijssen. "Ik heb op radarbeelden gezien waarop vogels totaal in paniek raken op het moment dat het vuurwerk losbarst. Hele kolonies vliegen van 12 uur 's nachts alleen maar heen en weer."

"Je ziet het ook bij vogels in de tuin, die zich al van één knal helemaal rot schrikken. Als het een strenge winter is, verbruiken die dieren extra energie om te vluchten. Dat kan gewoon heel erg verkeerd afgelopen."

Pleiten voor vuurwerkverbod

Helaas kan de Dierenbescherming weinig doen om dieren in het wild te beschermen. "Behalve pleiten voor een vuurwerkverbod", vervolgt Thijssen.

"Als er meer georganiseerde vuurwerkshows gaan plaatsvinden, wordt er hopelijk een plek gekozen waar dieren er zo min mogelijk last van hebben. Dan is ook de duur ervan enigszins in te perken."

Troosten of negeren?

Wat je zelf kunt doen om het dieren zo gemakkelijk mogelijk te maken tijdens Oud en Nieuw? "Als je bijvoorbeeld roodborstjes in je tuin hebt, zorg dan voor de zekerheid voor wat extra water en eten", zegt Thijssen. En aan baasjes van huisdieren adviseert ze vooral om hun dieren te laten chippen en ze niet meer los te laten lopen richting oudjaar.

En moet je dieren nu troosten of negeren als ze schrikken van vuurwerk? Op die veelgestelde vraag is geen simpel antwoord. "Wij adviseren dat je dieren geruststelt, zonder dat je daarin doorslaat. Als ze gewoon naar je toe komen om steun te vragen, dan kan je die geven. Maar leer ze niet aan dat er iets heel bijzonders aan de hand is."