Een helm verplichten voor de fiets? 'Daar zit niemand op te wachten'

Een verplichte fietshelm voor elektrische fietsers en kinderen tot 12 jaar, adviseerde het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving. Want hiermee kan het aantal fietsdoden teruggebracht worden. Niet iedereen is hier een voorstander van.

Zo is de Fietsersbond niet blij met het plan. "Je moet je realiseren dat een helm maar beschermt tot een bepaalde snelheid", verduidelijkt Wim Bot, beleidsadviseur van de Fietsersbond. Daarnaast denkt hij dat een helm het fietsen minder aantrekkelijk maakt. Het is volgens hem logischer om een deel van de verantwoordelijkheid van een elektrische fiets bij de verkoper neer te leggen.

Onderwerp bij landelijke verkiezingen

Hans Hilbers is hoofdonderzoeker bij Planbureau voor de Leefomgeving en grotendeels het onderzoek uitgevoerd. "Volgend jaar zijn de landelijke verkiezingen en dan leggen wij voor de politieke partijen logische opties voor qua mobiliteitsbeleid en de gevolgen daarvan."

Denk aan het klimaat, maar ook aan verkeersveiligheid. Een van die adviezen is dus de verplichte helm voor kinderen tot 12 jaar en voor rijders van een e-bike. "We hebben gezien dat wij bij de verkeersveiligheid een steeds groter probleem krijgen. De aantallen fietsen nemen toe."

Veel slachtoffers bij 70-plussers

Volgens Hilbers is het de verwachting dat het aantal verkeersdoden heel moeizaam daalt en het aantal verkeersgewonden flink gaat stijgen. "Dit komt onder meer de vergrijzing. De bevolking wordt steeds ouder en ouderen zijn relatief kwetsbaar in het verkeer."

Juist onder deze groep wordt de elektrische fiets steeds populairder. Er vallen volgens de onderzoeker vrij veel slachtoffers bij de 70-plussers. Meer dan de helft van deze groep legt zijn of haar fietskilometers op de elektrische fiets af.

Niet aantrekkelijk

Wim Bot van de Fietsersbond is niet blij met dit advies. "Als je een botsing met een auto hebt, dan helpt die fietshelm niet." Daarnaast ben je het gevoel van vrijheid kwijt. De kans is volgens Bot heel groot dat mensen minder gaan fietsen. "De gezondheidsnadelen zijn dan groter dan de voordelen. Als je kijkt naar wat de meerderheid van de fietsers van deze helmplicht vindt, dan zijn ze hier geen voorstander ervan."

Als oudere mensen die normaal fietsen op de e-bike nu door die verplichting thuisblijven, dan krijgen we hele andere soorten ziektes. "Misschien raken ze wel sociaal geïsoleerd. Daar zitten we ook niet op te wachten."

Mobiliteit 2030

Volgens het rapport kan de helmverplichting voor deze categorie 45 verkeersdoden en 1400 zwaargewonden voorkomen. "Op die cijfers valt best veel af te dingen", vindt Bot. "Die onderzoeken zijn internationaal wel omstreden.

"Wat wij belangrijk vinden, is dat we kijken waar de grootste winst qua verkeersveiligheid is te winnen." Er is volgens de adviseur nog veel veiligheid te behalen als bijvoorbeeld de infrastructuur op sommige plekken wordt verbeterd.

Nergens veiliger fietsen

Bot erkent wel dat er veel fietsgewonden in Nederland zijn. "Dat staat vast. Het aantal ongevallen op de fiets stijgt ook, dat is zorgwekkend."

"Maar het blijft zo dat er geen enkel land is waar fietsen zo veilig kan als in dit land", benadrukt hij. "Dit komt met name ook door de goede infrastructuur in Nederland. Maar het onderhoud kan wel onder druk komen te staan in Nederland, door bijvoorbeeld bezuinigen door gemeenten en provincies."

Wel of niet op de fiets?

Hilbers geeft aan dat er internationaal onderzoek gedaan is of mensen minder gaan fietsen met een helm op. Deze onderzoeken geven wisselende resultaten. "Daar is wel een effect te zien dat een helm een belemmering kan zijn, maar dat is niet blijvend."

In belangrijke mate lijkt het ook een gevoelskwestie. Fietsers vinden het niet cool en een beetje suf om een helm op te hebben. "Maar het is gewoon heel verstandig. Dat is ook deels dankzij de werking van de helm. Bij de racefiets, op de mountainbike of als je aan het skiën bent, is de helm al een algemeen goed", zegt Hilbers. "Maar de helm hoort wel in een breder pakket." Wat hem betreft verbetert de verkeersveiligheid ook al flink als de infrastructuur van een fietspad wordt verbeterd.