Duurzame boeren krijgen vanaf volgend jaar meer geld van supermarkten: 'Een doorbraak'

Na jarenlang onderhandelen is de kogel door de kerk: supermarkten gaan boeren die groenten en fruit duurzaam produceren vanaf begin volgend jaar meer betalen. "Dit is uniek en fantastisch. Hier zaten we op te wachten."

Het extra geld gaat naar boeren die volgens de eisen van het keurmerk 'On the way to PlanetProof' produceren: dat zijn er nu zo'n 3.000. Een doorbraak, noemt Stefanie de Kool van Stichting Milieukeur het. Dat is de stichting die het PlanetProof-keurmerk beheert.

Gelijker speelveld

"Bij mijn weten is dit de eerste keer dat boeren echt meer geld krijgen voor duurzaam geproduceerde producten", vertelt De Kool. Ze hoopt op een vliegwieleffect: "Als je wil dat deze ontwikkeling zich voortzet, dan kan dat alleen maar als de boer of teler daarvoor eerlijk wordt beloond."

Ook aardappelteler Dingeman Burgers uit Zevenbergschen Hoek, die produceert onder het keurmerk, is blij. "Wij moesten altijd concurreren met de aardappelen die niet duurzaam werden geteeld", vertelt hij. "Het speelveld is gelijker geworden nu supermarkten de meerkosten die wij maken gaan vergoeden."

Onafhankelijk keurmerk

De nieuwe afspraken zijn met vrijwel alle supermarktketens gemaakt. Alleen Albert Heijn, die een eigen keurmerk hanteert, doet niet mee. De extra kosten die boeren maken voor duurzame productie, zoals bodembeheer en het beperken of vermijden van chemische onkruidbestrijding, worden vanaf begin 2025 vergoed door de supermarkten.

"De vergoeding die supermarkten gaan betalen is ook de onafhankelijk vastgestelde duurzaamheidsvergoeding zoals wij die hebben laten berekenen door een onderzoeksinstituut", licht De Kool "toe. Volgens aardappelteler Dingeman schept dat duidelijkheid: "Nu is er een onafhankelijk keurmerk dat door alle supermarkten, producenten en handelaren gebruikt kan worden."

Prijsstijging voor de klant?

Onduidelijk is nog of supermarkten de extra kosten zullen doorberekenen aan de klant. Toch zijn die prijsverhogingen volgens De Kool 'te verwaarlozen'. "Als je kijkt naar die meerkosten ten opzichte van de handelsprijzen of de consumentenprijzen, dan hebben we het eigenlijk over hele kleine percentages."

Dingeman denkt dat de consument er inmiddels wel van 'doordrongen' is dat het anders moet. "Uiteindelijk moeten we toch proberen goed voor de planeet te zorgen. Dat is mijn overtuiging en dat is ook de reden waarom ik hier aan mee doe", zegt de aardappelteler. "|Je probeert waar mogelijk te zorgen dat je de milieuschade zoveel mogelijk beperkt binnen de mogelijkheden die je hebt."

'Klein deel laat zich leiden door keurmerk'

Hoofddocent landbouwbeleid aan de Wageningen Universiteit Jeroen Candel juicht de ontwikkeling toe, maar plaatst ook kanttekeningen bij keurmerken in het algemeen. "Maar een klein deel van de consumenten laat zich daar door leiden. Veel voedselkeuzes worden toch door de omgeving gestuurd. Je zult dus veel meer in de omgeving moeten interveniëren."

En dan zijn er volgens hem nog de problemen waar de Nederlandse landbouw in z'n geheel mee kampt. "Het is onmogelijk de grotere strategische vraagstukken op de boerderij zelf op te lossen. Denk bijvoorbeeld aan de omvang van de veestapel. Die is in Nederland relatief heel groot en draagt sterk bij aan klimaat- en milieuproblemen."

Grote uitdagingen

De overheid zal daarom linksom of rechtsom de regie moeten pakken, vindt de hoofddocent. "Een aantal van de grootste uitdagingen van deze tijd komen samen in de landbouw. Denk aan klimaat, biodiversitait en waterkwaliteit."

"Aan klimaat denken we eigenlijk nog nauwelijks, terwijl een derde van de uitstoot van broeikasgassen in Europa uit het voedselsysteem komt", benadrukt Candel tot slot. "De verwachting is dat het landbouwbeleid steeds meer gaat knellen."