Dreigende funderingsschade aan miljoen woningen is te voorkomen, organisaties komen met Deltaplan

Tot 60 miljard euro schade aan woningen in 2050 door paalrot, lage grondwaterstanden en toenemende droogte. Dat is wat volgens een coalitie van betrokkenen dreigt als er niets gebeurt. Het Deltaplan Aanpak Funderingsschade moet dit voorkomen.

Een herstelfonds dat de schade vergoedt, een rijksoverheid die de regie gaat nemen en een minister van Wonen die het coördineert, dat is wat een coalitie van de Vereniging Eigen Huis, het Verbond van Verzekeraars (VvV), de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), Woningbouwcorporatie Aedes en het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) wil met het Deltaplan.

Herstelfonds

"We willen met dit Deltaplan de bestaande woningvoorraad beschermen", zegt directeur Karsten Klein van Vereniging Eigen Huis. "Want de funderingsproblemen zijn nu al urgent bij 250.000 woningen. En als we niets doen hebben we over 30 jaar een miljoen huizen met funderingsproblemen."

Woningeigenaren zitten met funderingsschade waar ze zelf geen invloed op hebben, vertelt Klein. "De schade is veelal het gevolg van beleidskeuzes door Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten en waterschappen. Ze draaien zelf volledig op voor de herstelkosten en dat vinden we niet eerlijk. De banken doen mee omdat ze financiers zijn van veel van deze huizen en de verzekeraars doen mee omdat deze schade niet te verzekeren is en zij dit probleem willen oplossen voor hun cliënten."

Minister van wonen

De coalitie wil dat de rijksoverheid de regie gaat nemen en dat er een minister van Wonen komt. Klein: "We hebben iemand nodig die daadkrachtig knopen doorhakt. Nu zijn er veel te veel partijen bij betrokken met allemaal andere wensen en eisen."

"In veel gebieden is een te lage stand van het grondwaterpeil de oorzaak voor funderingsschade", zo illustreert hij. "Dan komen de koppen van funderingspalen bij een te lage grondwaterstand droog te staan en ontstaat paalrot, waardoor de woning verzakt. Dit kun je oplossen door de grondwaterstand te verhogen, alleen niet iedereen heeft baat bij een hogere grondwaterstand. Soms wordt het waterpeil juist bewust verlaagd om te voorkomen dat wegen bij regen onder water komen te staan. En waterschappen kunnen er ook voor kiezen om het grondwaterpeil kunstmatig laag te houden om landbouwgrond begaanbaar en productief te houden."

Inklinking door droogte

Ook door droogte en inklinking van klei- en veenbodems ontstaat veel funderingsschade aan woningen, ziet Mark Born van het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). "Het speelt in vrijwel alle provincies, maar vooral in Friesland, Overijssel, Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en de rivier- en kleigebieden."

"Door klimaatverandering krijgen we te maken met minder neerslag, met name in de zomers. Dat zorgt voor inklinking van de bodem waardoor funderingsschade ontstaat, ook bij woningen die op staal, dus zonder funderingspalen zijn gebouwd."

Tot 15 meldingen per dag

Het KCAF krijgt dagelijks veel meldingen van mensen met funderingsschade. "Vooral sinds de droge zomer van 2018 is het aantal meldingen toegenomen, tot wel vijftien meldingen per dag.

Verzakte kozijnen, deuren die opeens niet meer sluiten, scheuren in de muur. We proberen iedereen zo goed mogelijk te helpen en bij te staan", vertelt Born.

Na 20 jaar eindelijk herstelwerkzaamheden

Een van de huiseigenaren die bij het KCAF voor hulp aanklopt is Angelique Baardse uit Dordrecht. Het pand dat zij samen met haar moeder bewoont was aan het verzakken. De tuindeuren konden niet meer open, de toiletdeur hing scheef in de deurpost hangt en vele scheuren in de muren. Met de gemeente kwam ze er niet uit, want wie moet de schade betalen?

Na twintig jaar overleg is er een oplossing gevonden en zijn de herstelwerkzaamheden begonnen. "Deze zomer wonen we weer in een huis met een stevige fundering. Maar we zijn wel twintig jaar, vele dossiermappen en 170.000 euro verder. Dat moet in de toekomst anders, sneller en goedkoper."

Eigen drainage

Ook Wim Vijfwinkel uit Dordrecht zou graag zien dat de rijksoverheid de regie pakt. Toen de gemeente hem een aantal jaren geleden waarschuwde voor mogelijke verzakking van zijn huis werd hem verteld dat hij het als huiseigenaar zelf moest oplossen. "En dat is een probleem, want ik kan als burger eigenlijk geen invloed uitoefenen op het grondwater. Die macht ligt bij de gemeente en het waterschap."

Uiteindelijk heeft Vijfwinkel samen met buurtbewoners voor ruim 30.000 euro een eigen drainagesysteem aangelegd. "Ja, het is niet anders. Voor ons is het belangrijk dat wij hiermee grote funderingsschade kunnen voorkomen."

60 miljard schade in 2050

Als we niets doen is de totaalschade volgens Mark Born van het KCAF circa 60 miljard euro in 2050. "Het herstellen van de fundering kost 1.000 tot 1.750 per bebouwde vierkante meter. Bij een gemiddelde grondoppervlakte van 50 m² betekent dit een schadepost van 50.000 tot 87.500 per woning."

"Het zou toch ontzettend zonde zijn als we al dit geld moeten stoppen aan herstel of sloop van bestaande woningen, in plaats van in nieuwbouw", vervolgt hij. "Er liggen ambities om 1 miljoen huizen te gaan bouwen, maar als je aan de andere kant 1 miljoen huizen laat verzakken schiet je niets op."