Documentairemaker Natascha van Weezel spreekt op 4 mei en hoopt op 2 minuten stilte: 'Hou je hart zacht'

Dodenherdenking is dit jaar meer beladen door de oorlog tussen Israël en Hamas. Vanwege polarisatie in de samenleving zijn burgemeesters, handhavers, Holocaust-overlevenden en hun nakomelingen alert op verstoringen tijdens de 2 minuten stilte.

Dat herkent ook Natascha van Weezel, die al jaren op herdenkingen spreekt. "Deze Dodenherdenking is duidelijk anders dan andere herdenkingen op 4 mei. Of hij nou verstoord wordt of niet", vertelt ze. Ook voor haarzelf wordt het dit jaar anders: vanwege bedreigingen moet ze voor het eerst speechen onder beveiliging.

Dodenherdenking met beveiliging

Van Weezel is schrijver, film- en documentairemaker en haar werk draait voornamelijk om de gevolgen van de Jodenvervolging voor latere generaties. Haar vier grootouders overleefden de Holocaust en als nazaat spreekt ze inmiddels al jaren op verschillende herdenkingen op 4 mei.

"Ik vertel op de herdenkingen altijd het verhaal van mijn grootouders en over de mensen die hen hebben gered, de verzetshelden", legt ze uit. "En ook wat ik van mijn opa heb geleerd: dat je je altijd moet verzetten tegen discriminatie van wie dan ook."

'Veel gaande in de wereld'

Ze heeft in al die jaren nooit nagedacht over de vraag of de herdenking wel rustig zou verlopen. "Er is natuurlijk veel gaande in de wereld, dus ik vind het ook logisch. Je ziet overal discussies over de vragen: wie moeten we herdenken? En mag je ook aan mensen in Gaza denken?"

"Natuurlijk mag dat", benadrukt Van Weezel. "Gelukkig bestaat er geen gedachtepolitie en ik denk dat het heel logisch is als je daar met je hoofd op dat moment bent. Alleen hoop ik wel: hoe boos en verdrietig je ook bent, doe dat dat in stilte."

Online bedreigingen

Ook haar wereld is veranderd sinds de aanslag van Hamas op Israël op 7 oktober. Ze neemt deel aan het publieke debat en wordt daarom online bedreigd. "'Hitler had zijn taak moeten afmaken.' 'Ik hoop dat je familie heeft geleden in de gaskamer'", somt ze op. "En ook bedreigingen waar ik niet te veel over wil zeggen."

Zelf wil de documentairemaker vooral de polarisatie in de samenleving tegengaan: "Ik ben voor vrede, maar ik ben ook Joods en mijn familie woont in Israël. Als dat al genoeg reden is om mij voor dit soort dingen uit te maken en in sommige gevallen te bedreigen, dan is er iets heel erg mis."

Schoppen tegen heilig huisje

Van Weezel maakt zich vooral zorgen over de gevolgen als morgen de 2 minuten stilte tijdens Dodenherdenking ergens verstoord worden. "Die 2 minuten zijn van zo'n enorme symbolische waarde voor heel veel Nederlanders."

"En en als je dat verstoort, dat is zo'n enorm heilig huisje om tegenaan te schoppen dat ik denk dat je heel veel mensen woest maakt", zegt ze.

'Extreem pijnlijk'

Ze zag hetzelfde gebeuren bij de opening van het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam, waar begin maart gedemonstreerd werd tegen de komst van de Israëlische president Isaac Herzog. "Voor het grootste deel werd er respectvol gedemonstreerd volgens mij. Alleen er waren een paar excessen."

Dat was volgens Van Weezel zo extreem pijnlijk. "En dat is natuurlijk heel erg in de aandacht gekomen. Naar aanleiding daarvan waren er al politici en aanhangers van bepaalde organisaties die opriepen om het demonstratierecht van pro-Palestina-demonstranten in te perken."

Demonstratierecht

Het demonstratierecht inperken lijkt haar onverstandig. "Ik denk dat demonstratierecht ontzettend belangrijk is. Natuurlijk wel binnen de kaders van de wet. En als het zo kwetsend wordt, moet men daarop worden aangesproken", vindt ze.

Maar, vervolgt de documentairemaker: "Ik vermoed dat als deze 2 minuten stilte worden verstoord, die roep om inperking van het demonstratierecht nog veel harder gaat klinken."

Verschillende kanten bekijken

Ondanks de bedreigingen en het feit dat ze zich heeft afgevraagd om überhaupt op een herdenking te spreken, heeft ze toch besloten om dat toch te blijven doen. "De flanken die roepen en die schreeuwen en die proberen de ander monddood te maken. Dat laat ik niet gebeuren", zegt ze stellig.

Zelf probeert Van Weezel de maatschappelijke discussie over de oorlog in Gaza van alle kanten te bekijken. "Als ik die mening voor me zou houden omdat het te gevaarlijk of lastig is, blijven alleen de flanken en de schreeuwers over. En dat is niet een wereld waarin ik wil leven."

Meer liefde, minder haat

"Dus dan ga je door", zegt ze resoluut. Van Weezel heeft er vertrouwen in dat de meeste mensen 4 mei in ere willen houden. Maar dat ze het 'tegelijkertijd ook erg vinden wat er in de wereld gebeurt en meer met liefde naar elkaar kijken dan met haat'.

Daarom klinkt het advies van haar vader Max van Weezel, die bekende politiek journalist die 5 jaar geleden overleed, vaak in het hoofd. "Hij zei: 'Hou je hart zacht.' Eigenlijk begreep ik nooit helemaal wat hij daarmee bedoelde tot eigenlijk die hele storm waar ik sinds 7 oktober in ben beland."

'Hou je hart zacht'

"Ik merkte door de stroom aan antisemitisme, door de bedreigingen, dat ik begon te twijfelen. Heeft het allemaal wel zin? Dat harmoniemodel waar ik voor sta?", legt Van Weezel uit.

"En toen dacht ik weer aan die uitspraak van mijn vader. Nu is het de tijd om je hart zacht te houden, juist nu. Want als je nu verhardt en meegaat in één kamp en heel boos wordt en verbitterd, dan groeien we nog meer uit elkaar dan nu", zegt ze tot slot.