Discussie over grootschalige opslag van CO2 onder de Noordzee, morgen beslist de rechter of het door mag gaan

Het zou een van de belangrijkste klimaatprojecten van ons land moeten worden, maar gaat het door? Woensdag bepaalt de Raad van State over de doorgang van het zogeheten Porthos-project, een grootschalige opslag van CO2 onder de Noordzee.

Koolstofdioxide (CO2) afkomstig uit de industrie in het Rotterdamse havengebied opslaan in lege gasvelden onder de Noordzee: dat is het doel van het Porthos-project. Maar bij de bouw ervan zijn schepen en machines nodig, en die stoten stikstof uit. Milieugroep Mobilisation for the Environment (MOB) van Johan Vollenbroek tekende bezwaar aan, omdat de stikstof zou neerslaan in kwetsbare natuurgebieden.

'Cruciaal voor klimaatdoelen'

Jaarlijks zou het Porthos-project 2,5 megaton CO2 moeten opslaan. Dat is 1,5 procent van de totale CO2-uitstoot in Nederland.

In een eerdere zitting gaf de landsadvocaat aan dat ondergrondse CO2-opslag, ook wel Carbon Capture and Storage (CCS) genoemd, 'cruciaal is voor het halen van de klimaatdoelen'. "Feit is dat de doelstellingen niet kunnen worden gehaald zonder de onmisbare bijdrage van CCS."

'Speculatieve techniek'

MOB-voorzitter Vollenbroek maakt zich zorgen over de stikstofuitstoot die vrijkomt bij de bouw van het project, maar hij is ook sceptisch over het opslaan van CO2. "Er zijn betere alternatieven om de uitstoot van CO2 terug te brengen, zoals het halveren van de veestapel of het sluiten van Tata Steel", somt hij op.

Volgens hem is CO2-opslag een speculatieve techniek: "Er zijn nog niet eerder soortgelijke projecten op de Noordzee geweest. Waarom zouden we onze pijlen richten op een techniek met veel risico's als er betere alternatieven zijn?"

'Alle technieken gebruiken'

Porthos-woordvoerder Sjaak Poppe is het niet eens met Vollenbroek. "In Noorwegen wordt al 30 jaar CO2 opgeslagen onder de zeebodem. Het is een techniek die al bestaat. De geologische ondergrond is overal anders, maar we weten ontzettend veel van dit veld onder de Noordzee. We hebben er jaren gas gewonnen."

Ook Energie-deskundige Remco de Boer heeft vertrouwen in CO2-opslag. "We moeten alle technieken gebruiken die we tot onze beschikking hebben. Het is lastig als mensen zich richten op een alternatief dat er nog zal komen, maar zich keren tegen de al beschikbare technieken."

2 miljard aan subsidie

Om het Porthos-project, waarbij olie- en gasbedrijven Shell, ExxonMobil, Air Liquide en Air Products betrokken zijn, te realiseren, is 2 miljard euro subsidie verstrekt door de Nederlandse overheid.

"Deze 2 miljard is een garantiestelling voor het geval dat de prijzen voor emissierechten lager uitkomen dan de prijs voor CO2-opslag", legt woordvoerder Poppe uit. Het is volgens hem als het ware een compensatie voor de betrokken bedrijven als uitstoten goedkoper blijkt dan CO2 opslaan.

Opdraaien voor energietransitie

Volgens Vollenbroek moet de 'gewone man' op deze manier opdraaien voor de energietransitie. "Het is een fantastische deal voor Shell en Exxon om van hun afval af te komen", vindt hij.

"De Staat is uiteindelijk verantwoordelijk voor de aanleg van de pijp, de bouw van de compressor en de opslag. Als er iets misgaat komen de kosten bij de Staat en dus bij de belastingbetaler terecht", vervolgt de MOB-voorzitter.

'Verlenging fossiel tijdperk'

Volgens hem is het Porthos-project dan ook een verlenging van het fossiele tijdperk: "Door CO2 op te slaan onder de grond kunnen raffinaderijen zeggen: 'We hoeven geen haast te maken met die transitie naar CO2-vrij, want we slaan het op.' Op deze manier wordt de overgang naar een duurzame samenleving dus vertraagd."

Poppe ziet het afvangen en opslaan van CO2 als een tussenoplossing: "We hebben tijd nodig om van een fossiele industrie over te gaan naar volledig groene energie. Je kunt dan kiezen om in de tussentijd alle CO2 de lucht in te laten gaan of om de CO2 op te vangen en onder de Noordzee op te slaan."

'Streep door klimaatdoelen'

De discussie over het Porthos-project lijkt dus een stuk verder te gaan dan de stikstofuitstoot die vrijkomt bij de bouw van Porthos. Toch bepaalt de Raad van State woensdag specifiek op dit punt hoe het verder gaat met het project. "Voor het realiseren van de klimaatdoelstellingen zijn projecten als deze absoluut noodzakelijk", zegt Poppe. "We gaan het anders simpelweg niet halen."

Ook volgens energiedeskundige De Boer zou het stopzetten van het Porthos-project een flinke streep door de Nederlandse klimaatdoelen zijn. "Het wordt een stuk lastiger om deze doelen te halen zonder het Porthos-project. Maar je kunt niet zeggen dat de doelen onhaalbaar worden. Je weet nooit wat er nog voor alternatieven komen."

'Niet op kosten van belastingbetaler'

Vollenbroek vindt het niet vreemd dat juist een milieuorganisatie procedeert tegen een project dat 2,5 megaton aan CO2 uit de lucht zou houden. "Als het een project zou zijn dat zeker zou werken en Shell en Exxon zouden het zelf betalen, dan zou dat misschien raar zijn. Maar er zijn nu onzekerheden en de risico's liggen bij de burger. Laat Shell zijn eigen rommel opruimen."

Toch ziet hij een manier waarop het project wél door kan gaan: "Als Shell en Exxon dit zelf financieren en voor hun eigen risico openstaan. En als ze het dan ook nog netter aanleggen, zodat er minder stikstof vrijkomt, dan is het wat mij betreft prima."