Die enorme groep kinderpornokijkers, wie zijn dat? 'Het kan je vader, broer of collega zijn'

De politie kreeg vorig jaar 30.000 meldingen van downloaden of uploaden van kinderporno. Wie zijn die kinderpornokijkers? Het profiel is diverser dan vaak gedacht wordt weet forensisch psycholoog Ellen Janssen. "Het kan je vader of broer zijn.”

Het aantal meldingen van kinderporno is in 5 jaar tijd vertienvoudigd. In 2014 ging het nog om 3.000 meldingen. Dit blijkt uit onderzoek van Bureau Beke in opdracht van de politie dat deze week is uitgekomen. Volgens onderzoeker en criminoloog Anton van Wijk is die toename het gevolg van de verplichting van bedrijven als Google, Facebook en Microsoft om melding te maken als zij stuiten op mogelijk kinderpornografisch materiaal.

Twee telefoontjes per dag

Forensisch psycholoog Ellen Janssen spreekt mannen die bellen naar de hulplijn voor mensen met seksuele gevoelens voor minderjarigen of kijkers van kinderporno: Stop it Now. Ze krijgt zo'n twee telefoontjes per dag. Dat is niet veel, erkent zij. "Het is een moeilijk aanspreekbare groep. Het is lastig om ze zo ver te krijgen om hulp te zoeken en inzicht te krijgen in hun eigen gedrag."

Het duurt vaak lang voor ze hulp zoeken, vertelt Janssen. "Voor ze ons bellen moet er een hele periode geweest zijn dat ze het kijken van kinderporno goed hebben gepraat. Want hoe kan je er anders naar blijven kijken?"

'Materiaal bestaat toch al'

De kijkers van kinderporno die zich melden praten het dan goed voor zichzelf. "Ze zeggen dan bijvoorbeeld dat het allemaal wel meevalt want het materiaal bestaat toch al, de kinderen lachen toch op de beelden of ik ben niet diegene die het kind misbruikt. Ze maken het minder groot", vertelt de forensisch psycholoog.

Dat herkent ook onderzoeker en zedencriminoloog Anton van Wijk. "Ze bagatelliseren hun gedrag. Ze weten dat het niet mag, maar ervaren toch weinig lijdensdruk, ze gaan er niet onder gebukt. Sommige vinden het juist spannend dat ze iets doen wat niet mag en gaan heel bewust op zoek naar kinderporno."

Profiel kinderpornopleger niet eenduidig

De oorzaken voor hun gedrag zijn heel divers, stellen zowel de psycholoog als de criminoloog. Janssen: "50 procent kijkt kinderporno uit andere redenen dan seksuele gevoelens voor minderjarigen. Omdat ze zijn afgedwaald bij extreem pornogebruik of omdat ze het echte leven niet onder ogen willen zien. Een vermijding van hun problemen. Soms hebben ze een verzamelwoede, een pornoverslaving of doen ze het om sociale contacten te leggen bij de uitwisseling van beelden."

Van Wijk vult aan dat het soms ook uit verveling of eenzaamheid is. Uit zijn onderzoek blijkt dat het toch lastig is een heel eenduidig profiel te geven van kinderpornoplegers. "Sommigen hebben een relatie, anderen niet. Sommigen zijn sociaal zeer actief, terwijl anderen sociaal bezien juist een zeer teruggetrokken leven leiden."

'95 procent van de mensen die ons belt is man'

Dat betekent dat de groep kinderpornoplegers veel diverser is dan het prototype van de alleenstaande, blanke, West-Europese man van rond de 40 jaar of ouder die vrijwel geen sociaal vangnet heeft, ongezonde leefgewoonten heeft en zichzelf verwaarloost", zo staat in zijn rapport te lezen.

Wat wel duidelijk is dat het in het leeuwendeel om mannen gaat. "95 procent van de mensen die ons belt is man", zegt psycholoog Janssen. "Ze hebben last van schaamte verdriet en angst. Het zijn ook gewoon maar mensen. Wij weten door alle verhalen dat het ook je vader, je broer, je collega, je buurman kan zijn."

Impact

De impact op hun leven is vaak groot, vertelt ze. "Soms zijn het mannen die per ongeluk, in een zoektocht naar porno op kinderporno zijn gestuit. Die willen er vaak snel mee stoppen en dan is hulp snel gevonden. Maar anderen kijken het bijvoorbeeld al 15 jaar bewust en is hun hele leven er mee verweven. Ook omdat ze het angstvallig geheim proberen te houden voor de buitenwereld."

Voor hen is hulp zoeken veel moeilijker, merkt psycholoog Jansen. "Ondanks de schaamte die ze voelen, wil toch niet iedereen iets aan zijn gedrag doen. Wij spreken ze dan aan op hun verantwoordelijkheid en sturen aan om toch professionele hulp te gaan zoeken."

Onvoldoende mankracht

Volgens onderzoeker Van Wijk is het gevaarlijk dat de politie nu onvoldoende mankracht heeft om alle 30.000 meldingen van kinderporno na te gaan.

"Dit is zorgelijk, omdat daar ook ernstige zaken tussen kunnen zitten. Daar kan een tweede Robert M. tussen zitten", waarschuwt Anton van Wijk, directeur van Bureau Beke.