“Overheden moeten bij het terugvorderen van openstaande schulden bij burgers nauwer met elkaar samenwerken.” Dit schrijft staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de Rijksincassovisie die zij vorige week naar de Tweede Kamer stuurde.
Deze intentie wordt breed ondersteund door de Kamer en organisaties in de schuldhulpverlening blijkt als we met hen bellen. Want juist het stapelen van schuldaanslagen door verschillende overheidsinstanties brengt veel mensen met betalingsachterstanden van de regen in de drup. Het gaat dan om bijvoorbeeld aanslagen van de Belastingdienst, het CJIB en het UWV. De vraag is echter of deze Rijksincassovisie de duidelijkheid brengt waar mensen met schulden en hulpverleningsinstanties op hoopten.
Het ene gat met het andere dichten
Waar gaat die Rijksincassovisie over? Schulden moeten uiteraard afgelost worden, maar een schuldeiser mag niet zover gaan dat door het aflossen degene met de schuld onder het bestaansminimum komt. Daarom is er een ‘beslagvrije voet’: een deel van het inkomen waarop geen beslag mag worden gelegd zodat iemand nog wel in zijn levensonderhoud voorzien. Omdat nu overheidsdiensten nog langs elkaar heen werken krijgen mensen met schulden verschillende incasso’s op de mat. Schulden stapelen zich op en uiteindelijk is het ene gat niet meer met het andere te dichten en komt iemand onder dat bestaansminimum.
De staatssecretaris stelt daarom in de Rijksincassovisie voor om de ‘beslagvrij voet’ te vereenvoudigen en ook de overheid op het ‘beslagregister’ aan te sluiten. In dat ‘beslagregister’ kunnen deurwaarders zien welke schuldeisers al hebben aangeklopt bij iemand en of een nieuwe aanslag iemand niet onder het bestaansminimum brengt. Ook overheden kunnen dan dus zien of een schuld nog wel op dat moment te innen is, of dat ze mensen alleen maar verder in de schulden helpen.
“Steeds moeilijker om géén schulden te maken”
De gemeentes zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de schuldhulpverlening. Zij zien de problemen met schulden eerder toenemen dan afnemen. Zo waarschuwt de wethouder Sociale Zaken van Den Haag Rabin Baldewsingh: “Een steeds grotere groep mensen moet met een minimuminkomen rondkomen omdat ondersteunende inkomensmaatregelen door het Rijk worden afgebouwd. De vaste lasten zoals huur en zorgverzekering nemen juist toe. Het wordt voor steeds meer mensen erg moeilijk om géén schulden te maken.” De Haagse wethouder vindt het dan ook positief dat het kabinet een visie formuleert die de de burger centraal stelt en erkent dat de burger slechts een afloscapaciteit heeft . Maar de gemeente mist concrete actiepunten. Handvaten die ze gezien de omvang van de problemen liever gisteren dan vandaag hebben.
De branchevereniging voor de schuldhulpverlening NVVK vindt het goed dat de Rijksincassovisie er ligt. Voorzitter Joke de Kock onderschrijft de kritiek van de gemeente Den Haag: “Een mooie visie, maar niet operationeel genoeg.”
“Van streven kan je niet eten”
Sadet Karabulut, Tweede Kamerlid van de SP, volgt al vanaf 2006 de staatssecretaris. Ze vindt de plannen om armoede en schulden aan te pakken te kort schieten. Ze mist vooral een termijn waarop de intenties uit de Rijksincassovisie geregeld moeten zijn. “Het staat vol met voorbeelden wat zou kunnen en waar naar gestreeft wordt, maar van streven kun je niet eten.” Karabulut zou ook willen dat Klijnsma beter zou kijken naar de oorzaken van schulden en armoede en welke effecten het bezuinigingbeleid van dit kabinet heeft op de huishoudportemonnee.
GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman vindt dat de overheid nog teveel uitgaat van het principe ‘Eigen schuld, dikke bult’. Ze ergert zich aan de preferente positie van de overheid als schuldeiser. “Het is kwalijk dat bijvoorbeeld de Belastingdienst een strengere schuldeiser is dan een gemiddeld postorderbedrijf. Juist de overheid zou zó moeten handelen dat mensen uit de schulden komen.”
De VVD is blij met het doel van de Rijksincassovisie: “Wij zijn voorstander van incassomaatregelen die schuldenaren beter in staat stellen al hun schulden af te betalen en schuldeisers beter in staat stellen al hun geld terug te krijgen. Maar we zijn zeer benieuwd wat Klijnsma wanneer gaat doen.” Aldus Kamerlid Perjan Moors.
Aanstaande donderdag overlegt de Tweede Kamer met staatssecretaris Klijnsma over haar beleid.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.