De Mount Everest toen en nu: 'De zuurstoffles heeft veel verpest'

Bij het zien van de 'file-foto' op Mount Everest moet hij lachen, zij eerder huilen. Toen Frank Moll en Katja Staartjes zelf de Mount Everest beklommen hadden ze de berg voor zich alleen. "Wij zijn geluksvogels geweest."

In de afgelopen week stierven er elf mensen op de Mount Everest, een recordaantal. De beklimming van de hoogste berg ter wereld (8.848 meter) is mateloos populair onder bergbeklimmers. Stond je vroeger nog alleen op de bergtop, nu sta je in de file om de top te bereiken.

Eén expeditie per seizoen

Het is precies 20 jaar geleden dat Katja Staartjes als eerste Nederlandse vrouw op de top van de Mount Everest stond. Frank Moll beklom de berg in 1982. Beiden hadden het uitzicht toen voor zichzelf.

"In die tijd was China erg zuinig met permits. China liet maar één expeditie toe per seizoen en dat waren wij", vertelt Frank. "Ik besefte deze week nog wat een mazzel ik heb gehad. Dat gaat nooit meer gebeuren, tenzij je in de winter gaat klimmen en dat is alleen weggelegd voor extreem goede klimmers."

Toeristische attractie

Katja stond in 1999 zelfs 10 minuten helemaal in haar eentje op de top van de Mount Everest. "Ik was met een gezelschap van twintig personen, maar had het geluk om even alleen op de top te staan. Ik zag de kromming van de aarde en voelde me zo verbonden met de bergen. En verder voelde ik heel veel dankbaarheid."

De file-foto met de bergbeklimmers doet Katja daarom pijn. "Ik geloofde het eerst niet, ik walgde van de foto. Die mensen staan daar op de hoogste berg ter wereld, die door de Nepalezen de godin van de lucht wordt genoemd en die een heilige plek voor de Sherpa's is. Ik kon er nauwelijks naar kijken. Ik zie de bergen namelijk als een spirituele plek van de kracht van de natuur. Dat daar dan een soort toeristische attractie van wordt gemaakt, want dat gevoel krijg je, vind ik vreselijk."

'Ik zou de Everest nu niet meer op mijn bucketlist zetten'

Frank Moll moest vooral erg lachen toen hij de foto zag. "Ik dacht: wat een sukkels in die rij. Ik was onmiddellijk omgedraaid. Als ik nu 30 was zou ik niet de Everest op mijn bucketlist zetten, dan ga ik liever naar een iets lagere berg die ik voor mezelf heb."

Toch begrijpt Frank de verleiding wel. "Ik heb heel veel bergen in de Alpen beklommen, de Jungfrau, de Matterhorn, maar nooit de Mont Blanc. Dat voelt soms een beetje raar, maar toch ga ik het niet meer doen. Ik vertik het om tussen honderden anderen te gaan staan alleen maar om een vinkje te kunnen zetten. Want op de Mont Blanc is het net zo druk als op de Mount Everest."

Weinig ervaring

Katja denkt dat het hoge aantal sterfgevallen op de berg de afgelopen week mogelijk te wijten is aan het gebrek aan ervaring bij de klimmers. "Iedereen heeft staan wachten op goed weer. En dan gaat alles tegelijk naar boven. Zoals in de spits bij een wegversmalling. En als je dan niet goed kunt klimmen veroorzaak je al snel nog meer vertraging."

Dat er steeds meer onervaren klimmers bijkomen heeft volgens Katja twee redenen. "Je hebt de zogeheten low-cost operators, waardoor mensen het kunnen betalen maar die het allemaal wel minder goed regelen. En aan de andere kant zijn er de operators die een vipbehandeling garanderen met extra Sherpa's en luxe en die trekken ook een groep aan met weinig ervaring."

'Weg met de zuurstoffles'

Katja zou het een goed idee vinden om een minimale vereiste te stellen. "Bijvoorbeeld dat je kunt aantonen dat je op minimaal 7000 meter bent geweest zonder extra zuurstof. Dan zouden veel van de huidige klimmers afvallen. De introductie van de zuurstoffles heeft veel verpest. Niet voor de Nepalezen natuurlijk, zij verdienen er goed aan. Zuurstof voor 24 uur weegt namelijk al snel 12 tot 25 kilo en dat wordt omhoog gedragen door een Sherpa."

Over de haalbaarheid van het instellen van een minimale vereiste heeft beide klimmers wel zo hun twijfels: Frank: "Het is volgens mij helemaal niet te checken hoe goed iemand kan klimmen. Mensen kunnen daar heel makkelijk over liegen. En is het niet ook gewoon hun eigen verantwoordelijkheid?"

Klimstop om op adem te komen

Ook het tijdelijk afsluiten van de Mount Everest voor toerisme, zoals Thailand met sommige eilanden heeft gedaan, vindt Frank niet nodig. "Ze noemen de Everest de hoogste vuilnisbelt van de wereld vanwege al het afval dat er ligt. Het is natuurlijk goed dat klimmers gevraagd wordt om hun zooi mee terug naar beneden te nemen. Maar verder lijkt het me niet zo'n probleem: de enige mensen die al dat afval zien zijn de bergbeklimmers zelf."

Katja vindt het idee van een klimstop voor de Mount Everest een goede maatregel voor de berg, maar een slechte voor de Nepalezen, met wie zij zich erg verbonden voelt. "Als het toerisme stopt valt hun bron van inkomsten weg. Elke klimmer uit het Westen betaalt 10.000 euro voor een permit. Met 400 klimmers komt er dus heel veel geld binnen in zo'n arm land. Maar voor de berg zou het een gezonde maatregel zijn."