De gevolgen van opruimwoede bereiken de – inmiddels overvolle – kringloopwinkels

Medewerkers van tweedehands winkels zien een vloedgolf aan donaties binnenkomen. De gebruikte spullen hopen zich massaal in Nederlandse kringloopwinkels op. "We hebben de achterkant van de winkel moeten dichtdoen, want we konden de stroom niet meer aan."

"Sinds kerst is het zo extreem druk dat we het niet meer aankunnen. Het magazijn staat tot aan de nok gevuld met dozen die nog moeten worden uitgezocht", vertelt Mariette Hoeve van De Kringloper Naarden. Meer en meer afgedankte kleding, huisraad en meubels vinden hun weg naar een van de honderden kringloopwinkels in ons land. Waarom? Nederland is massaal aan het ontspullen geslagen.

Afdankertjes etaleren?

Misschien ken je het: het is kerstvakantie en er is eindelijk tijd om de rommelkamer, dan wel vliering, dan wel propvolle ladekast op te ruimen. Op de laatste vakantiedag draag je tassen oude truien, boeken, en bloempotten naar de inbrengbalie. Daar neemt een medewerker gehuld in fleece alles blij in ontvangst, om het afgedankte speelgoed en schoenen uit te zoeken en in de etalage tentoon te stellen.

De kans dat de afdankertjes daadwerkelijk geëtaleerd worden is alleen klein. Kringloopwinkels zijn blij met donaties, maar komen er momenteel in om. "Het voelt als druk", vertelt Hoeve. "We weten niet hoe we het moeten doen. De piek begint na de kerst, en rond oud en nieuw is het altijd erg druk, maar het stopt normaal weer zodra de scholen beginnen. Nu is er geen dip in zicht."

Kwaliteit en meuk

De kwaliteit van donaties varieert. "Veel mensen denken dat hun oude rommel nog verkoopbaar is", vertelt Leonie Reinders, woordvoerder van de Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN). "Ze denken: het bankje zit nog steeds lekker, maar soms kan die oude meuk beter rechtstreeks naar de vuilverbranding. Aan een doorgezakt bankje dat onder de vlekken zit heeft niemand wat." Filosoof Bas Haring noemt dit de 'illusie van nut': het is natuurlijk ook schuldelozer weggooien wanneer je denkt: dan heeft iemand anders er misschien nog iets aan.

Misschien is het de sjieke Gooische ligging, maar in de kringloop in Naarden is het een ander verhaal. "Uit containers van de gemeente komen soms schilderijen die direct naar onze veiling in Naarden mogen", vertelt Mariette Hoeve. "Dat is opmerkelijk, want vroeger gebeurde zoiets nooit. Mensen gooien echt mooie dingen weg."

Inspirerende series

De weken na de kerstvakantie blijven mensen tassen en dozen met spullen brengen. "Afgelopen zaterdag was het enorm druk, en het zijn waardevolle spullen die worden ingeleverd", vertelt Hoeve. "We draaiden met 800 betalende bezoekers goed. Dat hoort eigenlijk niet in januari."

Vorig jaar was het ook al inbrengdrukte alom. Op de eindejaarsdagen van 2017 werd de vijfdelige docu-serie Het succes van de kringloopwinkel uitgezonden. Een van de afleveringen was gewijd aan het thema ontspullen. "Daarna zagen we een enorme stijging aan donaties", zegt Eva Zentveldt van Kringloopwinkel RataPlan, onder andere gevestigd in Haarlem.

Marie Kondo

Op nieuwjaarsdag 2019 verscheen de Netflix-serie Tidying Up with Marie Kondo, met daarin een hoofdrol voor de befaamde Japanse opruimgoeroe. De ranke Kondo fladdert door volle Amerikaanse huizen en raakt af en toe iets aan om het 'wakker te maken'. Ze adviseert bewoners al hun kleding op een hoop te gooien, T-shirts te vouwen in geometrische vormen en boeken te bedanken voor de gedane arbeid.

Het idee: je stelt jezelf bij ieder item de vraag: 'Does it spark joy?', zodat je alleen overhoudt wat echt nodig is. De belofte? Dat je lichter leeft en gelukkiger bent in je opgeruimde huis. Eva Zentveldt denkt dat ontspullen door programma's als deze steeds meer in zwang raakt. "Dergelijke series hebben invloed op bewustwording, ook van consumenten." Maar of het nu door series als deze komt? Hoeve, van de kringloop in Naarden, weet het niet. "Na kerst en Koningsdag ruimen mensen veel op. Misschien zijn deze programma's wel op het juiste moment gekomen."

Opruimwoede

"Een van mijn collega's is besmet met het Marie Kondo-virus, tot aan de laatjes aan toe", vertelt Hoeve. "Ze heeft heel veel weggedaan en zoekt nu steeds mandjes om dingen in op te bergen." Die collega haalt bij de overvolle kringloop haar hart op, net als veel klanten. Er wordt veel gedoneerd, maar ook meer verkocht. BKN onderzocht de omzet van de bij hen aangesloten kringloopwinkels: in 2014 was dit 77,5 miljoen, in 2017 95 miljoen. Waar komt dat steeds groter wordende aanbod vandaan? Volgens Reinders noemt de economische en financiële voorspoed als reden. "Veel consumenten zijn geneigd hun oude spullen de deur uit te doen en er nieuwe voor in de plaats te kopen. De 'oude rommel' wordt naar de dichtstbijzijnde kringloopwinkel gebracht."

Ook filosoof Bas Haring legt de verklaring voor de opruimwoede bij koopgedrag. "Klanten worden gechanteerd door reclamemakers. Van alle kanten krijgen wij prikkels om onze portemonnee te trekken. Doen we dat niet dan zouden we niet gelukkig worden. Tussen de impuls en de daadwerkelijke aankoop zou je 1 à 2 weken in moeten lassen. Wil je het dan nog steed en word je er gelukkig van? Dan koop je het. Maar op koopjacht heb je meestal een roze bril op. Die bril afzetten is voor de meesten onder ons lastig. Eigenlijk zou je bij elke aankoop moeten overwegen: vind ik dit echt mooi en heb ik het echt nodig?"

Kringloop als vuilnisbelt

Maar mag kleding die niet langer 'joy' brengt nu niet meer naar de kringloop? Dat ligt er aan; kleding verkoopt nog altijd het best. Wel hebben kringloopwinkels vaak voornamelijk behoefte aan wasmachines, koelkasten en drogers. En spullen waarvan al veel exemplaren in de etalage of het magazijn staan worden inmiddels vaak geweigerd. Het resultaat: 's nachts dumpen mensen hun afdankertjes voor de poort van de kringloop. Daarmee zijn sommige kringlopen vuilnisbelten geworden.

Dus wat te doen na het omkieperen van lades, op zoek naar een leeg huis en levensgeluk? Tijdens het doneren van afgedankt goed kun je je afvragen: 'Does it spark joy' voor een ander, of is het klaar voor de vuilnisbak?