In de Nederlandse bossen voltrekt zich een stille ramp: door droogte en hitte lopen veel bomen het risico het bijltje erbij neer te leggen en uit te sterven. Daar is wat aan te doen, zegt bosecoloog Bart Nyssen, maar dan moeten we wel opschieten.
In Nederland en Duitsland worden momenteel duizenden hectares naaldbos gekapt. Door de droogte van de afgelopen jaren zijn de bomen zwak. De fijnspar, de beuken, de berken, de eiken, de grove den en andere naaldbomen hebben het erg zwaar door aanhoudende droogte. Omdat de temperaturen alleen maar een stijgende lijn laten zien en de droogte aanhoudt, is het West-Europese bos in grote problemen.
Te weinig diversiteit in de bossen
Nederland bestaat voor 13 procent uit bos en hierin wordt 10 procent van alle CO2 in Nederland opgeslagen. Als deze bomen omwaaien door zwakte komt die CO2 vrij in de lucht. Het is daarom belangrijk de bossen weer gezond te maken. Bosecoloog Bart Nyssen publiceerde een rapport over de noodlijdende bossen in Nederland en wat daaraan gedaan kan worden.
"Om te beginnen bestaan veel bossen in Nederland uit monocultuur: een bos bestaat dan uit maar een boomsoort." Wanneer er dan een keverplaag komt, zoals nu bij de fijnspar het geval is, krijgt die vrij spel in het bos. Als bossen uit meer verschillende bomen bestaan, kunnen ze zichzelf beter beschermen. De Nederlandse bossen bestaan voor 60 procent uit de grove den. In Duitsland en Zwitserland sterven momenteel grote oppervlaktes van deze boom als gevolg van droogte. Als dat probleem de landsgrenzen oversteekt, zullen de Nederlandse bossen in nog veel grotere problemen komen.
Keverplaag
De 'letterzetter' is een kever die gaatjes boort in de de stam van fijnsparren, en kleine gangen graaft tussen de schors en het hout. Zo onderbreekt het beestje de voedselstroom van de bomen, en het gevolg is dat de sparren sterven. De enige sporen die het beestje achterlaat lijken op hiërogliefen, waaraan de letterzetter zijn naam dankt.
Deze kever is een voorbeeld van een van de problemen die in de bossen heersen op dit moment. De klimaatverandering met aanhoudende droogte en stijgende temperaturen is een groot probleem voor de bossen in Nederland.
Nu niks doen betekent later nóg hogere kosten
De bossen zijn in de vorige eeuw aangeplant met één boomsoort om zo snel mogelijk veel hout te produceren na de Tweede Wereldoorlog, bossen werden toen nog gezien als houtproductie. Met de kennis van nu hadden ze dat beter niet kunnen doen, vertelt Nyssen.
"Een bos is multifunctioneel. Het moet veel biodiversiteit hebben en ook mooi zijn. De schaal waarin nu de fijnspar als boomsoort uitsterft in Nederland en Duitsland, hebben we nog niet eerder gezien en er moet nu geïnvesteerd worden in het herplanten van veel bossen." Dit zal enkele miljarden kosten, maar dat zal volgens Nyssen zeker het tienvoudige worden als we niks doen.
Anticiperen op veranderd klimaat
"Als we niks doen, hebben we misschien 1.000 of 2.000 jaar lang géén bos", zegt Bart Nyssen. De stijgende temperaturen, droogte en klimaatverandering vragen om andere soorten bomen. De verwachting is dat we hier in Nederland rond 2080 een klimaat van Zuid-Frankrijk en Noord-Italië hebben, er worden nu bomen gezocht die in dat klimaat passen.
"We kijken naar bomen uit die regio en naar bomen uit de Balkan, waar een vergelijkbaar klimaat is. Als we de evolutie zijn gang laten gaan en wachten tot de bomen uit die regio hier vanzelf heenkomen, zullen er zeker 1.000 jaar bramen en struiken staan in dorre vlaktes voordat er weer bomen groeien die passen bij het klimaat dat hier dan is." Het beste kunnen er dus bomen gehaald worden uit warmere klimaten, bomen die over een jaar of 80 volgroeid zijn en dan passen bij het klimaat dat hier is.
Andere bomen in het bos
Om die reden zal de Winterlinde naar de Nederlandse bossen gehaald worden, deze boom kan goed tegen droogte. De boomhazelaar kan ook goed tegen droogte en doet het goed in Zuidoost-Europa. Deze bomen zullen we dus in de komende jaren treffen in de Nederlandse bossen, maar het zal nog zeker 50 jaar duren voordat deze bomen volgroeid zijn.
Op deze manier worden de bossen voorbereid om goed te worden doorgegeven aan de volgende generatie. Het rapport van Bart Nyssen ligt nu bij de overheid om financiering op poten te zetten en de adviezen om te zetten in actie. "Ik maak mij geen zorgen. Ik denk in oplossingen, dat is mijn taak als bosecoloog."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.