Dat minister haast maakt met verkrachtingswet is voor Amnesty niet genoeg: 'Misstanden bij The Voice laten zien dat het echt sneller moet'

Minister Dilan Yeşilgöz zegt na de misstanden bij The Voice of Holland, dat ze 'het proces wil versnellen' rond de nieuwe Wet Seksuele Misdrijven. "Ik hoop wel dat het dan ook echt gebeurt", zegt Martine Goeman van Amnesty International.

In de nieuwe wet moeten alle vormen van onvrijwillige seks als verkrachting aangemerkt worden. De huidige wet is zwaar verouderd en niet in lijn met mensenrechtenverdragen. Dat is de reden voor een flinke aanscherping. Vorig jaar maart kwam minister Grapperhaus met een voorstel dat nog naar de Kamer moet, maar de voormalige minister gaf aan dat de wet pas in 2024 in kan gaan.

Dader vrijuit

De affaire rond The Voice of Holland toont volgens Amnesty International haarscherp aan dat dat het allemaal veel te lang duurt met de nieuwe wet. "Slachtoffers mogen niet nog langer in de kou blijven staan." Al twee jaar voert senior medewerker mensenrechtenbeleid Martine Goeman van Amnesty International actie om de Nederlandse wet te moderniseren. Want de misstanden bij The Voice of Holland staan niet op zichzelf.

"In Nederland heeft 19 procent van de vrouwen en 3 procent van de mannen meegemaakt dat iemand seks met hen had zonder hun instemming", vertelt ze. "Maar als er geen tekenen zijn van dwang ben je volgens de huidige wet niet verkracht. En gaan de daders vrijuit."

Alleen veroordeling bij dwang en geweld

"De huidige wet is zwaar verouderd en niet meer in lijn met internationale mensenrechtenverdragen", zegt ze. "Een persoon kan nu in Nederland alleen voor verkrachting worden veroordeeld als dwang, bijvoorbeeld in de vorm van geweld, is aangetoond."

Intussen is in 13 andere Europese landen een veroordeling voor verkrachting ook mogelijk als degene die om seksueel contact vroeg, wist dat de ander geen seks wilde en toch is doorgegaan, vertelt ze. "In de opsporing en vervolging liggen daar de nadruk op het gedrag van de dader en niet meer op het gedrag van het slachtoffer."

Invoering in Denemarken in 2 maanden

Minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus deed in maart 2021 een voorstel om de wet ook in Nederland aan te passen, zodat alle vormen van onvrijwillige seks ook hier als verkrachting strafbaar worden. De wet zou in 2024 dan in werking treden.

En dat vindt Goeman veel te laat. "De landen om ons heen bewijzen dat implementatie sneller kan. In Denemarken is de wet zelfs al 2 maanden na goedkeuring van het parlement in werking getreden. De misstanden bij The Voice of Holland laten zien dat het echt sneller moet."

Slachtoffers in de kou

Dat de nieuwe minster Yeşilgöz vandaag aangeeft dat ze 'waar mogelijk het proces zal versnellen', vindt Goeman bemoedigend. "Ik hoop wel dat het dan ook echt gebeurt. We praten al over een aanpassing van deze wet sinds 2020.

"Ondertussen vinden verkrachtingen plaats zonder 'consent' die niet strafbaar zijn onder de verouderde wet. En als er dan eindelijk een wet is die pas in 2024 in werking treedt, staan een heleboel slachtoffers tot die tijd in de kou."

Kwestie van prioriteiten

"Ik begrijp wel dat je niet zomaar een nieuwe wet kan invoeren zonder politie en handhavers erop te trainen en dat we personeelstekorten hebben, maar dit duurt nu echt te lang", waarschuwt ze. "De tijd die de Raad van State nodig heeft om zo'n wetsvoorstel te verwerken is meestal 3 maanden."

"Ik hoop dat mensen van de Raad van State ook gekeken hebben naar BOOS en dit wetsvoorstel nu bovenop de stapel legt. De minister moet ervoor zorgen dat het voorstel dan in maart naar de Kamer gaat. En daarna de wet zo snel mogelijk in werking laten treden. Het is ook een kwestie van prioriteiten. "

Meer veroordelingen in Zweden

In zaken waarin er duidelijk geen wederzijdse instemming was, maar vrijspraak volgde door ontbreken van geweld, kan de nieuwe wet groot verschil maken, zegt Goeman.

"In Zweden heeft het geleid tot meer veroordelingen. Want de hele samenleving weet: het is gewoon verkrachting als je het er niet mee eens bent. Je hoeft daar niet eerst blauwe plekken, of erger, voor op te lopen."

Misverstanden over vrijwillige seks

Volgens Goeman bestaan er nog veel misverstanden over wat voorafgaat aan onvrijwillige seks. "In 70 procent van de zaken bevriest een slachtoffer. En in 85 procent van de gevallen is de verkrachter een bekende. Verzetten lukt dan niet, dat bevriezen is een overlevingsstrategie. Hoe kom ik hier veilig uit?"

"Een van de slachtoffers vergeleek de verkrachting met een overval, maar dan op haar lichaam", zegt ze, verwijzend naar wat vrouwen die een verkrachting meemaakten haar vertelden. "En als je in een winkel werkt, zal je altijd geleerd worden om bij een overval mee te werken en géén verzet te plegen. Waarom dan niet ook als het om je lichaam gaat? Degene die de seks initieert moet die angstsignalen herkennen en heeft de plicht daarop te reageren. En te vragen: hey, wil je dit nog wel?"