Gaan de aanpassingen aan de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv) wel ver genoeg? Het kabinet besloot de wet aan te passen na het referendum over de wet waar een kleine meerderheid van de stemmers tegen stemde. Een meerderheid van de tegen-stemmers in ons Opiniepanel wilde de wet alleen na aanpassingen door laten gaan. Kamerlid Kathalijne Buitenweg reageert bij EenVandaag. Zij is positief over de veranderingen, maar noemt deze nog wel 'marginaal'.
Het kabinet zou de wet op verschillende punten willen aanpassen
- De verzamelde gegevens worden minder lang bewaard dan het plan was. In plaats van na drie jaar wordt na één jaar bekeken of het echt nodig is de gegevens langer op te slaan.
- Gegevens moeten minder willekeurig en meer gericht op personen worden verzameld. De onderzoeksopdracht moet zo gericht mogelijk zijn.
- Voordat verzamelde gegevens kunnen worden gedeeld met andere landen, moet er een ‘wegingsnotitie’ worden opgesteld. Hier staat in dat de buitenlandse geheime dienst werkt volgens Nederlandse democratische normen
- Gegevens en informatie die uit medische bronnen en van journalisten worden verzameld, moeten extra beschermd worden.
Tweede Kamerlid Kathalijne Buitenweg (GroenLinks) reageerde bij EenVandaag op de aangekondigde aanpassingen, waarover ze gematigd positief is. "De argumenten die zijn aangedragen door de tegenstanders worden nu wel aangepakt door het kabinet". Wel kunnen de veranderingen volgens Buitenweg nog verder gaan. "Ze zijn nog wat marginaal".
Opiniepanel was al voor aanpassingen
Onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel wees de dag na het referendum uit dat veel nee-stemmers wél tevreden konden zijn als de wet op enkele punten wordt aangepast. Slechts 22% van de mensen die ‘tegen’ stemden wil de hele wet de prullenbak in, de rest ziet graag een paar wijzigingen. Zo zegt een tegenstander: “Meer mogelijkheden voor de veiligheidsdiensten voor binnenlands gebruik zijn noodzakelijk. Het delen van ongecontroleerde data met buitenlandse mogendheden als Turkije en Rusland moet niet mogelijk zijn”. Een wet waarbij hier meer controle op komt, kan op meer draagvlak rekenen. "Pas dat aan en dan is een ruime meerderheid van de kiezers tevreden”, verwacht een panellid.
Kijk & Lees ook:
- Buitenlandse inlichtingendiensten
Het meest genoemde bezwaar van tegenstanders was het gebrek aan toezicht op het delen van data met buitenlandse veiligheidsdiensten. Kiezers zijn vooral huiverig voor het toespelen van gegevens aan regimes waarmee de banden recent zijn verslechterd, zoals Rusland en Turkije. "Meer mogelijkheden voor de veiligheidsdiensten voor binnenlands gebruik zijn noodzakelijk. Het delen van ongecontroleerde data met buitenlandse mogendheden als Turkije en Rusland moet niet mogelijk zijn”, merkt een tegenstander op. Een andere bezorgde tegenstander: “Buitenlandse diensten die zo maar ongefilterd alles kunnen opvragen vind ik echt bijzonder eng".
Het kabinet laat weten meer controle op dit aspect in te willen bouwen. Buitenlandse diensten die gebruik willen maken van Nederlandse data moeten eerste een zogenaamde wegingsnotitie opstellen. Hierin staat dat de betreffende geheime dienst werkt volgens de Nederlandse democratische normen.
- Bewaartermijn
Verder vonden kiezers dat de inlichtingendiensten de verzamelde gegevens te lang mochten bewaren. Die bewaartermijn was in de voorgelegde wet drie jaar. “Die bewaartermijn is erg lang. Drie jaar bewaren betekent dat de bestanden er nog zijn als bij volgende verkiezingen iemand aan de macht komt met foute ideeën. Wat dat kan betekenen zien we heel concreet in Turkije”, reageerde een kiezer op dit aspect.
Die bewaartermijn wordt nu door het kabinet verlaagd naar één jaar. Wel mogen de diensten elk jaar bekijken of het nodig is om de data langer te bewaren.
- Sleepnet
Een derde punt waar veel kiezers over vielen in ons onderzoek was de mogelijkheid om willekeurig verzamelde data te bewaren. “De wet mag niet ongebreidelde vergaring van persoonlijke informatie van de burgers toestaan. Gericht werken, dat moet in de 21e eeuw technisch zeer goed mogelijk zijn”, klaagt een tegenstander in het onderzoek. Het kabinet probeert deze groep kiezers gerust te stellen door de toezegging daadwerkelijk gerichter en minder willekeurig gegevens te verzamelen. Hoe deze toezegging precies wordt ingevuld is nog niet duidelijk.
De Wiv gaat per 1 mei in. De nieuwe wijzigingen zijn voor die tijd nog niet verwerkt en zullen dus later worden toegevoegd.
Rechtszaak gaat waarschijnlijk door
Vlak na het referendum dreigde een coalitie van organisaties naar de rechter te stappen om veranderingen af te dwingen. Belangengroepen als de Nederlandse Vereniging van Journalisten, Bits of Freedom en stichting Privacy First hebben vooral bezwaar tegen “de nieuwe mogelijkheden die de wet biedt om het internetverkeer en de communicatie van onschuldige burgers massaal te kunnen aftappen, deze data jarenlang te kunnen opslaan, en zelfs ongezien te kunnen uitwisselen met buitenlandse geheime diensten”.
Kijk & Lees ook:
De aanpassingen die het kabinet nu wil doen, zijn voor de groep critici niet genoeg. Tegen de NOS zegt Bits of Freedom: "Als deze berichtgeving klopt, lijken het ons toch vooral cosmetische wijzigingen". De gang naar de rechter wordt dus voorlopig doorgezet.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.