Britse kinderarts-onderzoeker blijft na ophef benadrukken over medische genderzorg aan kinderen: 'Wees voorzichtig met puberteitsremmers'

De Britse kinderarts Hilary Cass deed 4 jaar onderzoek naar medische genderzorg aan minderjarigen. Haar rapport leidde tot veel ophef in Engeland én hier. Ze geeft namelijk indirect kritiek op de Nederlandse aanpak met puberteitsremmers.

We spraken Cass vorige maand op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze was daar voor een conferentie over genderzorg aan minderjarigen. De gepensioneerde kinderarts is expert op dat gebied: ze was voorzitter van de Britse vereniging voor kindergeneeskunde en werkte 4 jaar als hoofdonderzoeker aan een rapport dat beschrijft hoe deze zorg beter kan. De conclusie: 'Meer focus op het kind en minder op gender.'

Medisch ingrijpen altijd nodig?

De bevindingen slaan vooral op de situatie in Engelse genderklinieken en veroorzaakten daar veel ophef. Na het verschijnen van het rapport kon Cass zelfs een tijdje niet met het openbaar vervoer reizen omdat ze bedreigd werd. Activisten die opkomen voor de rechten van trans personen zien het rapport als transfoob.

Dat komt omdat de studie zeer kritisch is op de medische genderzorg aan minderjarigen. Cass erkent dat er trans kinderen zijn voor wie dit pad een goede behandeling is, maar medisch ingrijpen is volgens haar niet voor alle kinderen met gevoelens van genderdysforie de beste behandeling.

'Heel zorgvuldig kijken'

Cass blijft hameren op wat er volgens haar primair op het spel staat: goede zorg aan kwetsbare kinderen. "Als je er niet helemaal bijhoort en je maakt niet makkelijk contact met leeftijdgenoten en je merkt dat je valt op hetzelfde geslacht, je zit op autistische spectrum en je vindt het als geboren meisje heel lastig en naar om ongesteld te worden, dan vertellen sociale media je al snel dat je trans bent", legt ze uit.

"En sommige van deze kinderen zijn trans en voor hen is de medische behandeling goed", benadrukt de onderzoeker. "Maar we moeten heel zorgvuldig kijken voor wie dat geldt en voor wie niet."

Puberteitsremmers geven

Een van de grote thema's in haar onderzoek is het voorschrijven van puberteitsremmers aan minderjarigen. Die zijn bedoeld voor kinderen die moeite hebben met hun geboortegeslacht en daardoor geestelijk en soms ook lichamelijk lijden. Het stilzetten van de puberteit zou deze kinderen lucht bieden en ruimte om te denken.

Hun lichaam verandert dan niet in de richting van het ongewenste geslacht en zo kan een geboren meisje alvast proberen om door het leven te gaan als een jongen, of andersom. Na een tijdje kunnen de kinderen die trans blijken te zijn verder gaan met de transitie en kinderen die niet trans blijken te zijn simpelweg stoppen met de puberteitsremmers.

Langetermijneffecten

Opvallend is dat verreweg de meeste kinderen uiteindelijk ervoor kiezen om door te gaan: ze leven dan al een tijd als persoon van het andere geslacht en hun hele sociale omgeving gaat inmiddels uit van de nieuwe situatie.

Cass concludeert in haar rapport alleen dat er nog veel te weinig bekend is over de langetermijneffecten van deze behandeling, zowel op de lichamelijke als de geestelijke of psychoseksuele ontwikkeling van kinderen. Eerder vroegen onderzoekers van de Radboud Universiteit in Nijmegen ook al aandacht voor dit probleem.

Gestopt in Engeland

Aan het idee dat puberteitsremmers een neutrale pauzeknop zijn wordt dan ook steeds breder getwijfeld. Naar aanleiding van het rapport van Cass worden in Engeland alleen nog puberteitsremmers voorgeschreven als de behandeling gekoppeld is aan wetenschappelijk onderzoek.

Want als je niet goed genoeg weet of de behandeling op de langere termijn misschien ongewenste effecten heeft, dan kun je beter zo voorzichtig mogelijk zijn, is de conclusie van de Britse gezondheidsdienst NHS.

Alternatieven voor 'pauzeknop'

Cass ziet alternatieven voor puberteitsremmers, bijvoorbeeld voor tienermeisjes met gevoelens van genderdysforie. Die groep is al jaren oververtegenwoordigd binnen de groep minderjarigen met genderproblemen. De gepensioneerde kinderarts stelt voor dat dokters de pil kunnen voorschrijven aan deze meisjes, zodat alleen de menstruatie stopt.

De psychoseksuele ontwikkeling en het groeien van de borsten gaat dan nog wel verder, maar meisjes kunnen volgens haar begeleid worden in hoe hiermee om te gaan door hen te leren hoe ze hun borsten op een veilige manier plat kunnen maken door middel van een band om hun bovenlichaam.

Amsterdam UMC gaat door

In Nederland worden nog wel puberteitsremmers voorgeschreven aan minderjarigen met genderdysforie. In elk geval het Amsterdam UMC wil niet dat er een koppeling met wetenschappelijk onderzoek komt. Het ziekenhuis noemt het 'onethisch' om - als voorwaarde voor behandeling - van kinderen te vragen 'deel te nemen' aan wetenschappelijk onderzoek.

Hoewel het genderteam het niet eens zegt te zijn met Cass' conclusie dat bestaand onderzoek onvoldoende bewijs toont voor het gebruik van puberteitsremmers, vindt ook de Amsterdamse kliniek dat er 'meer onderzoek moet komen naar de lange termijn effecten van puberteitsremmers'.

'Rapport is niet transfoob'

De gepensioneerde kinderarts is vanwege haar rapport transfoob genoemd door vertegenwoordigers van emancipatiebeweging van trans personen. Hoe ziet zij die kritiek? "Dat het rapport transfoob zou zijn is om woedend van te worden. Dat is het namelijk niet."

Sterker nog, vervolgt ze: "Het is voor trans kinderen een heel groot probleem dat er lange wachtlijsten zijn voor medische zorg. De minderjarigen die ook geholpen zouden zijn met niet-medische zorg maken die wachtlijsten onterecht nog langer dan ze al zijn."