Waarom zou je, als je niets kan zien, toch naar het theater willen? En televisie of een film volgen: hoe gaat dat als je blind bent? Marjolein van den Broek is sinds een paar jaar volledig blind. Toch wil ze zoveel mogelijk meemaken van wat er op TV en in het theater te zien is.
Eind 2014 verandert het leven van Marjolein van den Broek volledig. “De dag waarop ik naar het ziekenhuis ging en wist: ik kom er blind uit… Ja, dat was wel even heftig. Ik keek naar mijn kinderen en besefte dat het de laatste keer was dat ik ze zag.”
Afscheid nemen
Van den Broek is vanaf haar geboorte slechtziend. Door een oogziekte moeten haar ogen één voor één worden verwijderd. “Je neemt afscheid van het kijken, zoals naar je kinderen en je man. Maar ook simpele dingen als televisie en series kijken wordt vrijwel onmogelijk.”
Hoewel de Nederlandse omroepen al twee jaar aangeven meer audiodescriptie te willen gebruiken, zijn de beschikbare programma’s tot op heden nog op één hand te tellen. Slechts enkele NPO-programma’s experimenteerden met de app, waaronder Boer zoekt Vrouw, Penoza en Flikken Rotterdam.
Levendige scènebeschrijvingen
“Waar ondertiteling voor doven en slechthorenden al meer dan twaalf jaar verplicht is, bestaat er geen wetgeving die dergelijke voorzieningen voor blinden en slechtzienden faciliteert”, aldus Vereniging Bartiméus Sonneheerdt, een goede doelenorganisatie die zich inzet voor blinden en slechtzienden. “In het Verenigd Koninkrijk is audiodescriptie al verplicht en Netflix biedt het in het Engels aan bij hun Original series.”
Toch is het met een beetje hulp zeker mogelijk om te kunnen genieten van een film, een serie of zelfs theater. Er zijn diverse apps beschikbaar met audiodescriptie, zoals Earcatch (2015). Een verteller geeft tussen dialogen door gedetailleerde scènebeschrijvingen middels een voice-over. Er zijn inmiddels 12.000 gebruikers van de app, die vooralsnog alleen van Nederlands gesproken filmaanbod kunnen genieten.
“Ik kan eindelijk meepraten over welke boer ik het knapste vind”, lacht Van den Broek. “Ik weet nog dat de verteller zei: ‘Boer Mark haalt zijn hand door zijn bruine krullen. Hij kijkt met zijn donkere ogen in de verte. Toen dacht ik: ‘Wauw! Ik wil meer’. En even voor de duidelijkheid: dan heb ik het over audiodescriptie.”
Naar het circus
Ook voor andere activiteiten komt er langzamerhand aandacht voor blinden en slechtzienden. Arlette Hanson, directeur van Wintercircus Arlette Hanson, organiseert al vier jaar voorstellingen die ook voor visueel beperkten geschikt zijn. Voor de show krijgen bezoekers de gelegenheid om de artiesten ‘te voelen’.
Ook mogen ze aan de rekwisieten zitten of de maquette van de toneelopstelling aanraken. Zo komt de voorstelling meer tot leven. Tijdens de voorstelling praten twee tolken live mee om te vertellen wat er te zien valt. Ze vertellen bijvoorbeeld dat de trapeze artiest nu linksboven zwaait of dat de clown struikelt over een vaas bloemen.
Arlette Hanson: “Enkele jaren terug ben ik benaderd door een lerares van een blindenschool. Ze wilde met de hele klas naar het circus komen. In de eerste instantie dacht ik: ‘Leuk!’ Maar de kinderen zouden de voorstelling, die visueel is ingesteld, niet kunnen volgen. Toen heb ik actie ondernomen.”
Dromen
Hanson is ook directeur van de Stiching Komt Het Zien. Deze stichting zet zich in voor het verbreden van aanbod van theater en musical voor blinden en slechtzienden. Ze droomt ervan dat het aanbod in het theater veel groter wordt voor deze groep door inzet van tolken en extra ‘ voel mogelijkheden. “Voor blinde en slechtziende mensen kan het de eerste keer na lange tijd zijn dat ze weer een theater binnenkomen. Sommige mensen zijn zelfs nog nooit geweest.”
Het Filmfonds heeft vorig jaar al ingesteld dat alle Nederlandse films die zij (mede) financieren audiodescriptie krijgen. Op 23 januari biedt Vereniging Bartiméus Sonneheerdt in samenwerking met diverse oogorganisaties een petitie aan in de Tweede Kamer om ten minste 20 procent van het NPO aanbod van audiodescriptie te voorzien.
Dat is goed nieuws voor Marjolein van den Broek en de 350.000 anderen met een visuele beperking in Nederland. Van den Broek: “Door de audiodescriptie heb ik een stukje zicht teruggekregen.” Ze kan dan ook niet wachten om zich, samen met haar kinderen, onder te dompelen in ‘Wie is de Mol’.
Test het zelf
Hoe is het om een film met en zonder audiodescriptie te kijken? Ervaar het zelf:
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.