Beruchte mensensmokkelaar Walid D. voor de rechter voor grootschalige marteling en afpersing van Eritrese vluchtelingen

Vandaag gaat de rechtszaak tegen de beruchte mensensmokkelaar Walid D. verder. Onder zijn leiding zouden duizenden mensen op bootjes vanuit Afrika naar Europa zijn gesmokkeld. Onderweg werden zij afgeperst, mishandeld en verkracht.

Het is iets uitzonderlijks vandaag in de rechtbank in Zwolle. Waar justitie eerder vooral met kleinere spelers te maken had, hebben ze nu een grote vis te pakken: Walid D. Deze 39-jarige Eritreeër wordt door het Openbaar Ministerie gezien als kopstuk van een internationaal opererend mensensmokkelnetwerk.

'Belangrijke zaak voor Nederland'

Behalve voor mensensmokkel wordt Walid vervolgd voor een grote reeks aan andere misdrijven zoals gijzeling, mishandeling, verkrachting en afpersing. Het Openbaar Ministerie heeft in deze zaak samengewerkt met het Internationaal Strafhof en Interpol.

Er was het OM veel aangelegen om deze beruchte mensensmokkelaar voor de rechter te krijgen, vertelt Officier van Justitie Gerben Wilbrink. "We vinden het een heel belangrijke zaak als Nederland. Het gaat om mensonterende omstandigheden waaronder deze mensen zijn vervoerd en gegijzeld. Dat maakt dat wij het belangrijk vinden om daartegen op te treden."

Mijlpaal

Nationaal rapporteur mensenhandel Conny Rijken deed uitgebreid onderzoek naar de smokkel van Afrikaanse migranten naar Nederland en noemt deze strafzaak een belangrijke mijlpaal.

Rijken: "Ik vind het heel moedig dat Nederland dit doet, om deze weg te kiezen. Dit is een belangrijk signaal dat justitie alles op alles zet om dit soort criminelen aan te pakken. Het is ook heel belangrijk voor de erkenning van het leed van de slachtoffers."

Toegewezen aan mensensmokkelaars

In bijna alle gevallen gaat het om Eritrese vluchtelingen die geld gaven aan smokkelaars om hen te vervoeren naar Europa, legt Rijken uit.

"Ze ontvluchten hun land en reizen naar een plek met mogelijkheden voor de toekomst. Ze kunnen niet op een legale manier naar Europa komen en zijn om die reden aangewezen op mensensmokkelaars die hun reis kunnen regelen."

Gemarteld in detentiekampen

Vervolgens werden deze Eritrese migranten afgeperst in speciaal daarvoor ingerichte detentiekampen, waarbij Walid en zijn handlangers volgens een vast stramien te werk gingen, gaat Rijken verder. "Tijdens hun reis werden ze ontvoerd en kwamen ze onder volledige controle van hun smokkelaars te staan. Ze werden opgesloten in magazijnen en schuren, opgepropt in kleine hokjes. Waar amper water was."

"Vervolgens werden ze gedwongen om te bellen met familieleden in Europa, die geld moesten overmaken aan de smokkelaars. Ze moesten dus eigenlijk losgeld betalen om weer vrij te komen en verder te kunnen reizen."

'Mensen gingen dood van de honger'

Ook Eritrese vluchtelingen die nu in Nederland wonen, zijn slachtoffer geworden van de wreedheden van deze mensensmokkelaars. Een Eritrese vrouw - die om veiligheidsreden anoniem wil blijven -schets hoe het eraan toe ging in deze kampen.

"We sliepen in een loods, zonder iets. Soms mocht je heel even naar buiten om je even te wassen. Het is echt heel moeilijk geweest voor mij. Ik werd de hele dag door geslagen. Ik heb ook gezien dat mensen dood gingen van de honger. Ze waren al verzwakt door alle klappen die ze kregen", vertelt ze.

'Ze dreigden om me dood te maken'

Ondertussen werd ze gedwongen haar familieleden te bellen om hen te smeken om geld. "Ja, dat ging heel snel. Ze moesten meteen geld overmaken."

"En als het geld er niet binnen 5 minuten was, dan zouden ze me doodmaken. Ik ben echt heel bang geweest."

Kenmerken van slavernij

En zo zijn er talloze verhalen van slachtoffers die vertellen hoe zij onder dreiging van excessief geweld werden afgeperst. Slachtoffers werden geslagen, aan de haren meegesleurd of hele dagen vastgebonden in de brandende zon.

Rijken: "Wat het meeste opvalt is de schaal waarop dit heeft plaatsgevonden, ze zaten echt met honderden op elkaar gepropt. En daarbij vond zeer bruut geweld plaats. Mensen werden echt gemarteld en geslagen. Wat we ook hebben gezien is dat deze bendes migranten doorverkopen aan andere handelaars. Dit is wat we kennen van slavernij, dit zijn echt kenmerken van slavernij."

'Echt een horrorfilm'

Ook bij Officier van Justitie Wilbrink maakten de getuigenissen van de slachtoffers over wat ze hebben meegemaakt een diepe indruk. "Wat hen is overkomen qua gijzeling, mishandeling en seksueel geweld, dat is echt een horrorfilm. Je kunt je heel goed voorstellen hoe getraumatiseerd ze zijn."

"Vanuit een westerse samenleving kun je bijna geen voorstelling maken dat mensen zo schandalig kunnen worden uitgebuit", gaat hij verder. "Dat de slachtoffers puur gezien werden als voorwerp dat je kunt gebruiken om geld aan te verdienen. Elk stukje menselijkheid leek wel verdwenen te zijn bij deze verdachten."

Mensensmokkel, mensenhandel

Volgens Rijken is het dan ook belangrijk om deze wreedheden aan te merken als mensenhandel en niet alleen mensensmokkel.

Ze legt uit: "Bij mensensmokkel gaat het erom dat mensen illegaal van het ene naar het andere land worden overgebracht. Bij mensenhandel gaat het om het rekruteren van migranten door middel van dwang, met het doel om iemand uit te buiten. Slachtoffers worden ontmenselijkt."

Migranten geen gelukszoekers

Rijken denkt dat er een belangrijk signaal van deze strafzaak uit gaat. Ze hoopt dat er nu voor een breder publiek duidelijk wordt wat migranten tijdens hun reis naar Europa allemaal moeten doorstaan.

"Het is belangrijk dat mensen weten wat migranten hebben meegemaakt. Er wordt heel makkelijk gezegd dat het allemaal gelukzoekers zijn. Maar er zit een heel ander verhaal achter. Dit is ook goed om te weten voor de integratie van Eritrieeërs. Dat ze de juiste hulp en ondersteuning krijgen."

Kidane Zekarias H.

Walid zal de komende maanden worden berecht samen met vijf in Nederland wonende partners. Daarnaast wil het Openbaar Ministerie ook de 39-jarige Eritreeër Kidane Zekarias H. gaan vervolgen, tot voor kort een van de meest gezochte mensenhandelaars ter wereld.

Kidane werd op 1 januari van dit jaar opgepakt tijdens een internationale politieoperatie onder leiding van de Verenigde Arabische Emiraten. Nederland zal binnenkort om zijn uitlevering vragen.