Asielzoekers naar Rwanda sturen: waarom Verenigd Koninkrijk dat juridisch gezien zou mogen

Wie illegaal het Verenigd Koninkrijk binnenkomt, kan direct doorgestuurd worden naar Rwanda. Dat maakte premier Boris Johnson bekend. Hoe dat juridisch zit, legt hoogleraar migratierecht van de VU Amsterdam Thomas Spijkerboer uit.

Het gaat in eerste instantie om een proefproject met een prijskaartje van 120 miljoen pond. Voor dat geld worden vluchtelingen die illegaal het Verenigd Koninkrijk binnenkomen, doorgevlogen naar het Afrikaanse land Rwanda waar ze opgevangen worden en asiel kunnen aanvragen. Het plan richt zich vooral op alleenstaande, jonge mannen die illegaal oversteken.

'Juridisch houdbaar'

Het plan stuitte gelijk op veel kritiek. Het zou onmenselijk zijn, niet in de geest van vluchtelingenverdragen en misschien zelfs illegaal. Maar dat laatste kan wel eens anders uitvallen, vertelt hoogleraar migratierecht Thomas Spijkerboer.

"Het gaat er volledig aan liggen hoe dit plan invulling krijgt. Maar dat het helemaal niet zou mogen, dat klopt niet. Er zijn best scenario's mogelijk waarin dit plan juridisch houdbaar is", zegt hij. Het Verenigd Koninkrijk is dan ook niet het eerste land wat deze methode probeert.

Eerdere pogingen

"In Israël was een aantal jaar geleden dezelfde deal met Rwanda. En in Denemarken werd vorig jaar nog aangekondigd dat zij interesse hebben in een soortgelijk plan."

Maar in beide landen werd het geen succes. "Over Denemarken hoor je niks meer. En Rwanda heeft zelf met Israël de deal stopgezet toen zij vluchtelingen gedwongen gingen uitzetten."

Rechten

Dat komt omdat het Verenigd Koninkrijk geen vaste wettelijke verplichting heeft om vluchtelingen in eigen land op te vangen. "Wel is het zo dat als een vluchteling aankomt op grondgebied van het VK, je onder hun rechtsmacht valt. Zij moeten zorgen dat het vluchtelingenrecht niet geschonden wordt."

En dat sluit niet uit dat je in een ander land procedures moet afwachten. "Het belangrijkste is dat een ander land een acceptabele asielprocedure heeft. Het land moet veilig zijn. Je kan niet iemand terugsturen naar een land waar ze gevaar lopen of waar ze in hongersnood terechtkomen."

Rwanda

Kan Rwanda daaraan voldoen? "Het land waar ze heen worden gebracht, moet aan bepaalde minima voldoen. Maar het hoeft bijvoorbeeld niet dezelfde kwaliteit van leven te beloven als het land waar iemand asiel aan wilde vragen. Maar zelfs met die minima is het natuurlijk de vraag of Rwanda daaraan voldoet. Ze hebben niet het beste track record."

Toch hoeft het niet te betekenen dat iemand die op het vliegtuig wordt gezet, meteen door naar Rwanda moet. "Als vluchteling heb je het recht om aan een rechter voor te leggen of het sturen naar Rwanda voor jou acceptabel is. Totdat de rechter daar een uitspraak voor jou heeft gedaan, mag je het land niet uitgezet worden."

Maar of het door een rechter beoordeeld zal worden als onacceptabel, zal volledig afhangen van de details van het plan. "Pas dan kunnen we echt beoordelen of het juridisch houdbaar is."