Amsterdam gaat door met 'bed, bad, brood, begeleiding' voor uitgeprocedeerde asielzoekers, ook al wil kabinet ermee stoppen

De gemeente Amsterdam gaat in 2025 door met het opvangen van uitgeprocedeerde asielzoekers, ook al wil het nieuwe kabinet daar niet meer voor betalen. Ze trekken er miljoenen extra voor uit. "Als mensen op straat belanden, gaan ze echt niet weg."

"Voordat deze regeling er was, waren er groepen ongedocumenteerden in de stad die bijvoorbeeld woningen kraakten en voor overlast zorgden. We zien dat deze regeling voor bestuurlijke rust zorgt en maakt dat er veel minder gedoe is, en dat is denk ik belangrijk", zegt wethouder Rutger Groot Wassink van Amsterdam. Stoppen met de regeling heeft negatieve gevolgen voor openbare orde en veiligheid in de stad, vindt hij.

Kabinet stopt financiering per 2025

In 2019 startte de pilot Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen in vijf gemeenten: Amsterdam, Eindhoven, Groningen, Rotterdam en Utrecht. Het was de opvolger van de 'bed-bad-broodregeling'. Migranten zonder recht op verblijf of opvang werden in deze steden opgevangen om een blijvende oplossing voor hen te vinden. Zoals terugkeer naar land van herkomst, migreren naar een ander land en, als het aan de orde is, alsnog een verblijfsvergunning voor Nederland.

Het Rijk maakte hier jaarlijks zo'n 15 miljoen euro voor vrij. Tot het nieuwe kabinet in het Hoofdlijnenakkoord besloot dat deze financiering in 2025 stopt. Wel wordt er nog een bedrag vrijgemaakt om de regeling af te bouwen. De regeling ligt al jaren erg gevoelig. De pilot was een compromis tussen de PvdA en VVD, de coalitiepartijen van Rutte-II. Dat kabinet viel hier bijna over in 2015. En in de tussentijd is er nog een keer sprake geweest dat de regeling zou verdwijnen.

Amsterdam moet miljoenen euro's bijleggen

Volgens de gemeente Amsterdam kan niet een half jaar van tevoren besloten worden om zomaar te stoppen met de regeling. Daarom gaan zij in ieder geval volgend jaar nog door met het opvangen en begeleiden van deze groep.

In dat jaar wordt bekeken hoe de opvang van de groep daarna alsnog kan plaatsvinden, maar dat gaat volgens Groot Wassink miljoenen euro's kosten. "Ik denk dat de gemeente Amsterdam 9 miljoen euro gekort wordt. Maar we krijgen nu dus nog een overdrachtsbudget en we gaan kijken hoe we het verschil kunnen bijpassen en hoe we misschien ook daar nog zuiniger mee kunnen omgaan."

Tijd nodig om te helpen

Amsterdam heeft plek voor zo'n 500 asielzoekers die zijn afgewezen voor een verblijfsvergunning. "Die zijn hier soms al heel lang, soms wel tientallen jaren. Een gedeelte van deze groep heeft echt nog perspectief", zegt Groot Wassink.

"Maar dan heb je tijd nodig om met deze mensen aan de slag te gaan om dat perspectief uit te zoeken. Soms is terugkeer dan een optie, soms is een herhaalde aanvraag een optie, of doormigratie."

Voor helft geen oplossing gevonden

Ruim 1.000 illegale asielzoekers werden de afgelopen jaren opgevangen en begeleid door de gemeente Amsterdam. Op 1 mei van dit jaar waren er 778 personen uitgestroomd.

Voor ruim een derde van hen werd een duurzame oplossing gevonden. Zo keerden 68 mensen terug naar het land waar zij vandaan kwamen en iets meer dan 200 personen kregen alsnog een verblijfsvergunning. Zo'n 46 procent van de mensen die tot het traject werden toegelaten, werd geen permanente oplossing gevonden. Zij kwamen na 1,5 jaar weer op straat terecht.

'Als je hiermee stopt, heb je niets'

Toch werkt deze aanpak, volgens Groot Wassink: "Omdat je ziet dat de overlast op straat is afgenomen en dat de helft van de mensen wel degelijk een perspectief heeft gekregen."

Hij gaat verder: "Het is ofwel door migratie, herhaalde asiel-aanvraag of terugkeer. Ik denk dat het heel goed is om te kijken of je die terugkeerkant kunt versterken, maar daar heb je wel dit voor nodig. En als je hier dan mee stopt, dan hebben we helemaal niks."

'Buitengewoon onverstandig'

Minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie wil de regeling afschaffen omdat het 'slecht gedrag beloont'. Over welk slecht gedrag minister Faber het heeft, is volgens Groot Wassink niet helemaal duidelijk. "Volgens mij hebben we vastgesteld dat de Landelijke Vreemdelingenvoorziening voor behoorlijk wat mensen perspectief biedt. Dat die bestuurlijke rust heeft gebracht. Dat blijkt ook uit evaluaties en dus zou het buitengewoon onverstandig zijn om hiermee te stoppen."

"Deze mensen hebben geen enkel perspectief, geen inkomen, hebben nergens recht op en we kunnen niet zomaar verwachten dat ze dan toch zomaar verdwijnen", benadrukt Groot Wassink. "Er is ook geen enkele prikkel om ervoor te zorgen dat deze mensen terugkeren."

Aanzuigende werking

De gemeente Amsterdam maakt vandaag bekend de regeling 1 jaar door te zetten. Ook andere LVV-steden willen graag door. Utrecht trekt volgend jaar in ieder geval 2 miljoen euro uit om de regeling in afgeslankte vorm voort te zetten. Eindhoven wil de aanpak ook voortzetten, maar onderzoekt nog of, en op welke manier, dat kan. Groningen is nog niet zeker en Rotterdam stopt met de LVV-regeling.

"Wij hebben het aantal plekken in Amsterdam op 500 gemaximeerd", zegt Groot Wassink op de vraag of hij bang is voor een aanzuigende werking als andere gemeenten stoppen met de regeling. "Het zou goed kunnen dat dat zo is, dus ik ga ook zeker overleggen, omdat ik denk dat zij er eigenlijk niet op zitten te wachten om deze mensen allemaal per 1 januari op straat te zetten."