Als het gas deze winter op is moet het klimaat even wachten, vindt energie-expert: 'Nood breekt wet'

Nu Rusland de gaskraan heeft dichtgedraaid liggen opties als het openhouden van kolencentrales weer op tafel. Volgens energie-expert Lucia van Geuns moeten er in een noodsituatie geen taboes zijn. "Het is nu al code oranje."

Kolencentrales langer laten draaien, meer gas boren in Groningen of hele sectoren afsluiten van het gas. Lange tijd waren dit soort maatregelen totaal ondenkbaar, maar de actie van het Russische staatsbedrijf Gazprom om gaslevering aan Nederland te staken, zet alles in een ander daglicht.

Alle opties op tafel

Zelfs klimaatminister Rob Jetten (D66) moest gister toegeven dat in geval van nood alle opties op tafel liggen. En dat is "zeer verstandig", vindt energiedeskundige Lucia van Geuns van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS).

"De situatie is ernstig en kan zeker in de winter nijpend worden. Dan moet je geen enkele maatregel taboe verklaren. Meer kolenenergie, maar ook Gronings gas kan dan bittere noodzaak zijn."

Code oranje

Volgens Van Geuns is de situatie op dit moment een stuk nijpender dan veel mensen doorhebben. "Minister Jetten wil geen paniek zaaien, en dat is ook goed." Maar de cijfers liegen er volgens haar niet om.

"Er komt nu al 18 procent minder Russisch gas naar Europa. Als straks ook echt grote landen worden afgesloten door Poetin, dan kan het echt hard gaan. Het is nu al code oranje en we kunnen in rood terechtkomen."

Crisissituatie

Jetten vindt dat we ten alle tijden de klimaatdoelen moeten halen. Maar, stelt Van Geuns, in geval van een crisissituatie is het niet altijd mogelijk om voor een milieuvriendelijke optie te kiezen.

"Als de leveringszekerheid echt in het geding is, is er simpelweg geen andere mogelijkheid. Nood breekt wet. Dan kunnen we even geen rekening houden met het klimaat."

'Vergelijkbaar met corona'

Volgens de expert is heldere communicatie hierover heel belangrijk. De premier moet zich ook veel meer met dit onderwerp bemoeien, vindt ze. "Dit dossier is echt chefsache, het gaat iedereen aan." Het is vergelijkbaar met corona, zegt ze.

"Leg helder uit wat het stappenplan is als we bijvoorbeeld een strenge winter krijgen. En sluit vooral geen enkele noodmaatregel uit. Dat het boren van extra Gronings gas nooit aan de orde kan komen, kun je helemaal niet zeggen. Daar moet je transparant over zijn."

Zorgen in de samenleving

Nu is er nog voldoende gas, maar onrust over hoge energierekeningen is er al volop, Van Geuns: "Het begint al echt te knagen in de samenleving. En nu gaat het alleen nog maar over de energierekening. Wat zal de reactie zijn als we straks echt te weinig gas hebben?"

We moeten voorbereid zijn, roept ze op. "De gasvoorraad moet zo snel mogelijk op peil worden gebracht, want die ligt nu nog veel te laag. Je ziet ook in landen als het Verenigd Koninkrijk dat kolencentrales in de winter door blijven draaien. Het is echt alle hens aan dek."