Alexander Pechtold (CBR) over rapport functioneren overheid en instanties: 'Was zelf mede schuldig aan regels stapelen en meesturen'

'Klem tussen balie en beleid' heet het rapport van de Tweede Kamercommissie die onderzocht waarom het zo vaak fout gaat bij uitvoeringsorganisaties als de Belastingdienst, het UWV en het CBR.

De commissie, onder voorzitterschap van VVD-Kamerlid André Bosman, stelt dat burgers in de knel komen door slechte samenwerking tussen het kabinet, de Tweede Kamer en de uitvoeringsorganisaties. Er is te weinig onderling vertrouwen, te weinig interesse en te weinig kennis in elkaars werkzaamheden, staat in het rapport.

'Gruwelijk mis'

"Voor het overgrote deel gaat het goed, maar soms gaat het ook gruwelijk mis", zei Bosman bij de presentatie van het rapport. "Dan komen mensen vreselijk in de knel. We concluderen ook dat de uitvoeringsorganisaties zelf niet, of te beperkt in staat zijn om deze mensen te helpen. De wetgeving voor mensen is soms abacadabra en aan de balie is weinig persoonlijk contact meer mogelijk."

Een van de organisaties die door de commissie onder de loep is genomen is het CBR, het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen. Enkele jaren geleden ontstonden er problemen voor 75-plussers die hun rijbewijs wilden verlengen. Er ontstond een wachtlijst door een tekort aan keuringsartsen en problemen met een nieuw ict-systeem. Veel mensen kwamen daardoor maandenlang zonder rijbewijs te zitten. In de Tweede Kamer werd er meerdere keren over de problemen bij het CBR gedebatteerd.

Hand in eigen boezem

Voormalig D66-politicus Alexander Pechtold is nu directeur van het CBR en herkent de analyse van de Commissie-Bosman: "Ik denk dat we te veel wetten, te veel regels op elkaar hebben gestapeld. Dat er vanuit de politiek -en daar ben ik zelf mede schuldig aan geweest- vaak met goede bedoelingen, als er problemen waren, meegestuurd is. Ik merk nu zelf hoe moeilijk het dan is om aan de ene kant aan de wens van de politiek tegemoet te komen en het aan de andere kant ook nog uitvoerbaar te houden en niet te verzuipen in de regeltjes."

De commissie-Bosman vindt dat uitvoeringsorganisaties hulp op maat moeten leveren en tegenspraak moeten bieden wanneer een ministerie onwerkbare voorstellen doet. "Help de samenleving, in plaats van de minister", zegt Bosman.

Omslag bij CBR

Pechtold zegt dat het CBR daar al mee bezig is. Zijn organisatie kampt nu weer met wachtlijsten vanwege corona. Samen met hun klanten zoekt de organisatie naar een oplossing daarvoor. "De afgelopen dagen zijn we met 20 jongeren in gesprek gegaan om te zeggen: 'Wij hebben allemaal ideeën, maar we gaan ze eerst toch eens bij jullie testen voordat we ze zelf briljant gaan vinden'", vertelt Pechtold.

Volgens Pechtold heeft het CBR inmiddels een omslag gemaakt. "Wij hebben gezegd dat we 180 graden moeten draaien: we zijn een dienstverlener. Als je vanuit Den Haag naar de wet- en regelgeving kijkt, kijk je anders naar de samenleving, dan wanneer je vanuit de mensen en hun wensen bedenkt hoe het voor hun handig is."

Tweede Kamer is zwaartepunt

Ook departementen gaan niet vrijuit in het rapport. De commissie verwijt ministeries dat signalen niet altijd worden opgepakt. Als dat wel gebeurt, bereikt die informatie niet altijd de Kamer omdat een minister erdoor in de problemen kan komen.

Maar het zwaartepunt en de verantwoordelijkheid ligt bij de leden van de Tweede Kamer, aldus de commissie. De Kamer moet zich beter informeren en meer kennis vergaren. Het advies van commissievoorzitter Bosman aan zijn collega's: "Toon interesse en praat met burgers en met de uitvoering. Controleer of een wetsvoorstel uitvoerbaar is en houd de menselijke maat in het oog."

Instanties laten reageren op haalbaarheid moties

CBR-directeur Pechtold is het daarmee eens. Hij heeft ook nog een tip voor de Tweede Kamer: ga anders om met moties.

"Als die moties echt invloed hebben op de uitvoering, zou je ook kunnen zeggen, dat er, voordat er over gestemd wordt, twee weken gewacht wordt. In die tijd krijgt een uitvoeringsorganisatie als het UWV of het CBR de kans om te zeggen: 'Kan dit eigenlijk wel en wat zijn de gevolgen ervan voor bijvoorbeeld wachttijden of bepaalde doelgroepen?'"