10 jaar na de Tripoli-vliegramp: 'Alsof je een rugzak omkrijgt die je nooit meer kan afdoen'

Het moest een groots opgezette herdenking worden bij het monument in Nieuwegein. Maar toen kwam corona. Nu zullen de 103 slachtoffers die op 12 mei 2010 omkwamen bij de vliegramp in Tripoli via een online stream worden herdacht.

Nadat ze er lang voor hadden gespaard, gingen de zussen Joyce en Julia Rotsteeg op 26 april 2010 samen op een 17-daagse groepsreis naar Zuid-Afrika. Als cadeautje gaf Joyce haar zus een dagboekje om de vakantie bij te houden. Op 11 mei vlogen ze terug, met een tussenstop in Tripoli in Libië. Maar door een fout van de piloten ging het bij de landing verkeerd.

'Ik had het moeten zijn'

Voor Jan en Nel Rotsteeg voelde het alsof de aardbodem onder hun voeten werd weggeslagen, toen ze hoorden dat hun dochters waren omgekomen. "We waren in het ziekenhuis bij mijn vader, die aan zijn longen was geopereerd, en hij zei meteen: 'Ik had het moeten zijn'. Het was mijn tijd, niet de hunne", zegt Jan.

Een half jaar na de ramp konden Jan en Nel hun staat van zijn niet anders omschrijven dan dat ze 'de tijd aan het uitzitten waren'. Want hoe kun je verder leven zonder diegenen die je het allerliefst waren? "Ik was de eerste 2, 3 jaar helemaal de weg kwijt. Ik zat onder de medicijnen en was in ontkenning. Ik dacht dat het gewoon niet was gebeurd", vertelt Nel.

Als je wereld vergaat

Alle inzittenden van het vliegtuig komen bij de crash om het leven, op het 9-jarige jongetje Ruben na. Ruben is de kleinzoon van Toine van de Sande en was met zijn ouders en broertje Enzo ook mee op de groepsreis door Zuid-Afrika.

"Mijn dochter Trudy en haar man Patrick wilden met deze reis vieren dat ze 12,5 jaar getrouwd waren", vertelt Toine. "Ze hadden een geweldige vakantie gehad en wij stonden klaar om ze op te halen op het vliegveld. Toen hoorden we dat er een ongeluk was gebeurd. Je wereld vergaat. Het is alsof je een rugzak omkrijgt die je nooit meer aflegt. Je staat ermee op en gaat ermee naar bed."

Voor altijd moeder

Jan en Nel Rotsteeg voelen hetzelfde. "We slagen er inmiddels wel in om er nog wat van te maken, maar op de achtergrond verdwijnt het nooit. Gelukkig is de goede band met de vriendinnen van Joyce en Julia gebleven. Dat is een belangrijk lijntje naar hun generatie." Nel krijgt op Moederdag zelfs bezoek van hen. "Bijzonder dat die meiden daar toch aan denken, dat ik ook nog steeds moeder ben."

De hechte band met de vriendinnen van hun dochters leidde onlangs nog tot een mooie verrassing. "Een van de meiden, die al van kleins af aan bij ons over de vloer komt, was zwanger en had een bijzondere vraag voor ons. Ze had twee slabbetjes bij zich, voor Jan met Opa 3 en op de mijne stond Oma 3. Dat vonden we zo leuk. Elke donderdag zorg ik nu voor haar dochter Emilia."

Het helpt Jan en Nel om te weten dat Julia en Joyce destijds een mooie reis maakten. Het fototoestel en het dagboekje van Julia werden teruggevonden op de crashsite. "We hebben een mooi fotoboek gemaakt van hun vakantie, met de titel 'De reis van hun leven'. En in het dagboekje lezen we ook nog graag. Het is troostend om te weten dat hun laatste weken zo mooi waren."

Uit de publiciteit

Voor Toine van de Sande zijn de zorgen om het welzijn van kleinzoon Ruben groot. Bewust houdt de familie hem buiten alle publiciteit. "We moesten er eerst voor zorgen dat dat manneke op latere leeftijd capabel was om weer in de maatschappij te kunnen functioneren. En dat is: uit de publiciteit houden", zegt Toine.

Ruben groeit op bij zijn tante Ingrid en is nu 19 jaar. Zijn opa is trots op hem: "Het gaat heel goed met hem. Hij wil de techniek in." Maar verder wil Toine niet al te veel kwijt over zijn kleinzoon. "Ruben is heel blij dat hij de afgelopen 10 jaar met rust is gelaten door de media, en hij hoopt dat dat zo blijft. Ook nu, bij deze herdenking, moet het niet om hem gaan, maar om de mensen die er niet meer zijn en die we zo missen."

Herdenking via YouTube

Op 12 mei worden bloemen, knutselwerkjes en tekeningen van nabestaanden bij het monument op de begraafplaats Noorderveld in Nieuwegein gelegd. Het monument is een wereldbol op een plateau met alle namen van de slachtoffers. In de afgelopen jaren kwamen daar ook namen van buitenlandse slachtoffers bij, zoals een Belgische en een Afrikaanse passagier.

"Ook hun nabestaanden hebben iets naar ons opgestuurd om te laten neerleggen", zegt Tom Guintjes. Hij is bestuurslid van de 'Stichting Vliegramp Tripoli. Via een stream is de herdenking van dit jaar te volgen. "Een herdenking via YouTube is niet zoals we het hadden voorgesteld, maar we zijn er toch blij mee," zegt Tom, die zijn ouders Ellie en Joep bij de ramp verloor.

Erkenning van verdriet

Toen de coronacrisis begon, ontstond twijfel over de herdenking op 12 mei. Moet je zoiets wel laten doorgaan in een tijd waarin zoveel mensen sterven aan het coronavirus? "Maar ja, dat moeten we wél. Ook omdat we op deze manier de hulpverleners van destijds nog een keer kunnen bedanken voor hun inzet", zegt Tom.

Hij denkt daarbij aan mensen als Ed Kronenburg, destijds secretaris-generaal van Buitenlandse Zaken. "Hij was binnen een dag ter plekke en heeft al die jaren contact met ons gehouden. De pijn wordt er niet minder door, maar erkenning en herkenning van je verdriet is heel belangrijk. Zovelen van ons werden, en worden, geholpen door lieve betrokken mensen. Dus blijf dat doen voor elkaar, ook in deze tijden van corona. Want het maakt echt verschil."