Het land telt inmiddels net zo veel vuurwapens als inwoners. Maar het zijn juist deze wapens die de Amerikanen nu tot op het bot verdelen. Gemiddeld vijf keer paar maand vindt er wel ergens een schietpartij plaats op een school in de Verenigde Staten. Alleen al in de eerst twaalf weken die dit jaar oud is kregen meer dan vijftien scholen te maken met vuurwapengeweld. En misschien nog wel het ergste van allemaal: bijna niemand die er nog écht van op kijkt.

Recordhouder schietpartijen

Er is namelijk geen enkel ander land in de westerse wereld waar massale schietpartijen zich zo vaak en op zulke grote schaal voordoen. Columbine (13 doden), Virginia Tech (32 doden), Newtown (26 doden): het zijn allemaal voorbeelden van massale schietpartijen die voor altijd in ons gegrift. Sinds de schietpartij op de Sandy Hook basisschool in Newtown van vier jaar geleden houdt het Gun Violence Archive een lijst bij van het aantal schietpartije. De teller staat inmiddels op meer dan 1600 massaschietpartijen, meer dan 1800 doden en meer dan 6400 gewonden. Voor school shootings staat de teller sindsdien op 239 school shootings en 438 doden.

Veel Amerikanen zijn zich er dan ook wel degelijk van bewust dat het altijd en overal kan gebeuren. In het openbare leven gelden standaard protocollen voor bij een schietincident. Ook zijn er op radio en televisie spotjes te zien wat je moet doen als je in zo’n situatie terecht komt.

Het “run, hide, fight” principe is een bekend begrip. En op Amerikaanse scholen krijgen leerlingen standaard een “lockdown” training, waarbij ze oefenen wat ze moeten doen als een bewapende aanvaller de school binnendringt.

Schietpartij Florida

De schietpartij op de Douglas High School in Parkland, Florida is het meest recente voorbeeld dat toegevoegd kan worden aan deze macabere lijst. Op een woensdagmiddag schoot de 19-jarige Nikolas Cruz met een semi-automatisch wapen veertien leerlingen en drie docenten dood. Cruz is een voormalig leerling die eerder van de school werd gestuurd. Met zeventien doden is het meteen de dodelijkste schietpartij op een Amerikaanse middelbare school ooit.

Kogelwerende schooltassen

Door de schietpartij in Florida zit bij veel ouders de schrik er flink in. Bij het nog uitblijven van politieke maatregelen gaan veel gezinnen zelf op zoek naar oplossingen. Sommige ouders zijn zo wanhopig dat ze hun kinderen niet meer onbeschermd naar school durven te sturen. En daar spelen veel ondernemers slim op in. Inmiddels is er een hele industrie ontstaan rondom kogelwerende spullen. Zo zijn er onder andere kogelwerende rugzakken, schoolborden, dekens en zelfs baseball-caps te koop.  Alles om de overlevingskans bij een massale schietpartij te vergroten. Na ieder bloedbad in VS stijgt verkoop van deze kogelwerende spullen.

Een van die bedrijven is Hardwire LLC bij Washington. Het bedrijf maakt al jarenlang kogelwerende spullen voor politiekorpsen en het Amerikaanse leger. Maar na de schietpartij op de Sandy Hook bassischool in Newtown besloten ze dat ze meer wilde doen. En dus gingen ze op zoek naar manieren waarop mensen zich met hun materiaal kunnen beschermen. Sindsdien produceren ze op grote schaal kogelvrije platen die kinderen in hun rugtas kunnen stoppen. Maar ook kogelwerende whiteboards voor in klaslokalen. De whiteboards kunnen gebruikt worden tijdens de lessen maar als het nodig is kan de leraar ze van de muur trekken om als bescherming te gebruiken tegen een schutter.

“Wat wij horen van onze klanten is dat ze zich toch sterker voelen staan op deze manier. Nu hebben we iets waar we onze geliefden mee kunnen beschermen vertellen ze aan mij, of om jezelf te beschermen in dit soort verschrikkelijke situaties. Het is denk ik ook gewoon de keiharde realiteit. We hebben nu eenmaal dit probleem in ons land en wij zijn met een deel van de oplossing gekomen. Natuurlijk lost het niet volledig het probleem op maar we doen in ieder geval iets”, vertelt directrice Emily Tunis. Na elke schietpartij stromen de bestellingen weer binnen. Inmiddels produceren ze de whiteboards nu ook voor kantoren en bars en restaurants. De hotelgroep Seacrest besloot ook om de producten aan te schaffen voor hun gasten. “Als er een massale schietpartij is dan willen wij voorbereid zijn. We willen onze klanten en personeel beschermen. Ik hoop dat we ze nooit hoeven te gebruiken maar het is in ieder geval een rustgevende gedachte voor onze klanten dat we ze hebben mocht het nodig zijn. Het kan immers altijd en overal gebeuren.”

Naast de kogelwerende producten zijn ook zogenaamde active shooter trainings enorm populair sinds de schietpartij in Florida. Adam Reed van de Pennsylvania State Police geeft dit soort trainingen om gewone Amerikanen voor te bereiden op een massaschietpartij. Hij geeft instructies wat te doen om je overlevingskansen te vergroten. “Wij adviseren drie dingen: ren, verstop je, vecht. Probeer altijd als eerste om weg te komen. Maar in sommige gevallen kun je niet anders dan je verstoppen. Dat betekent een deur barricaderen. Of bijvoorbeeld door jezelf in een kast op te sluiten.”

Sinds de gebeurtenis in Florida ontvangt hij ontzettend veel aanvragen van scholen, musea, kerken en zelfs ziekenhuizen. “Sinds de schietpartij in Parkland hebben we al meer dan honderd trainingen gegeven.”

Leerlingen hart van het protest

Er lijkt haast wel een standaard draaiboek te zijn dat zich herhaalt na iedere grote schietpartij in de VS: de aanvragen voor active shooter trainingen schieten omhoog, kogelwerende rugzakken zijn niet aan te slepen en er is altijd de roep om strengere wetgeving. Toch lijkt er deze keer een groot verschil te zijn. Waar bij eerdere schietpartijen de golf van ontzetting, woede en roep om actie al snel weer naar de achtergrond verdwijnt lijkt het protest ditmaal juist aan steunkracht te winnen. Onder leiding van de leerlingen zelf is een protestbeweging op gang gekomen die zijn weerga niet kent.

Er lijkt voor het eerst echt een kanteling te zijn ontstaan in de discussie over wapenwetgeving. De slachtoffers richten hun pijlen niet alleen op de politiek, maar vooral ook op de National Riffle Association (NRA). De NRA is met vijf miljoen leden de grootste wapenlobbyclub van de VS en zeer machtig in Washington D.C. Veel bedrijven zeggen hun samenwerking nu op omdat ze niet langer geassocieerd willen worden met de wapenlobby.

Een paar van deze voorbeelden op een rij:

• Vliegmaatschappijen United Airlines en Delta en autoverhuurbedrijven Avis en Enterprise geven geen korting meer aan NRA-leden die naar een bijeenkomst van de wapenlobby willen afreizen
• Verzekeraars Chubb Metlife stoppen met hun speciale verzekeringen voor NRA-leden
• The First National Bank stopt met de speciale credit card voor NRA-leden
• Dick Sporting Goods verhoogt de leeftijd voor wapenverkoop naar 21 jaar en haalt assault rifles uit de verkoop in alle 600 winkels
• Walmart stopt met het verkopen van wapens en munitie aan personen jonger dan 21 jaar 

Protestmars

Politieke beloftes na schietpartijen in het verleden liepen doorgaans op niets uit maar ook dat lijkt deze keer anders te gaan. Wetgevers in Florida stemden in met een wachtperiode van drie dagen voordat iemand een vuurwapen kan kopen, en een verhoging van de leeftijd waarop een wapen kan worden aangeschaft van 18 tot 21 jaar. President Trump liet zich nog maar heel mondjesmaat uit over de kwestie.

Hij wijt de aanslag aan de psychische problemen van de schutter. Wel sprak hij zijn steun uit om background checks van mensen die een vuurwapen willen kopen te verbeteren.

Maar voor de scholieren van Parkland gaat dit nog lang niet ver genoeg. Ze hebben opgeroepen tot een ‘mars voor ons leven’ in Washington D.C. op zaterdag 24 maart om hun woede over het uitblijven van strengere wapenwetten kenbaar te maken. Het initiatief is inmiddels overgenomen door tientallen andere steden.

Verslag

• Tom van 't Einde

Auteur

• Simone Tukker