Winst voor CDA dankzij nieuwe lijsttrekker Wopke Hoekstra en 5 andere politieke trends in 2020

Op de rand van 2021 boekt het CDA 'eindelijk' het lang gehoopte lijsttrekkerseffect: 3 zetels winst. Zo blijkt uit de laatste zetelpeiling van EenVandaag en Ipsos van 2020. Het was een bijzonder jaar. Een overzicht van de opvallendste politieke trends.

Wopke Hoekstra brengt het effect dat Hugo de Jonge als lijsttrekker de afgelopen maanden had willen brengen. Sinds De Jonge de CDA-verkiezing in juli nipt won, bleef de partij steken op zo'n 17 zetels in De Peiling. Het CDA slaat, samen met de PVV, nu voor het eerst een gat met andere middelgrote partijen. Een trendbreuk, aangezien coalitiepartijen in de schaduw van Rutte steeds leken te verliezen.

1. VVD door corona nog groter

Toch komt het CDA nog lang niet in de buurt van de VVD. Die partij was al de grootste, maar in de coronacrisis is de partij van de premier nog duidelijker de nummer één geworden.

Vorige maand verloor de VVD iets (-3) maar dat weten de liberalen deze maand weer goed te maken. De VVD eindigt het jaar op 42 zetels.

2. Coalitie op flinke meerderheid

Het CDA en dus vooral de VVD staan er goed voor in de coronacrisis. Zo goed, dat Rutte III sinds april op een meerderheid aan Tweede Kamerzetels staat in de Peiling. En dat is bijzonder, want we zien dat een zittende regering vaak gestraft wordt door de kiezer.

Voor het eerst sinds tijden gebeurt dat niet. Deze maand komen de kabinetspartijen gezamenlijk zelfs uit op 81 zetels, 5 meer dan bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. D66 is de enige regeringspartij die het hele jaar op flink verlies staat. De campagnemotor van Sigrid Kaag leek in juni even aan te slaan, maar hapert kort daarna alweer. De partij sluit het jaar af op met 13 zetels.

3. Forum (bijna) ten onder

Dat de meeste kiezers zich achter een van de coalitiepartijen scharen, is slecht nieuws voor protestpartijen als Forum voor Democratie. Die begon dit jaar nog redelijk op zo'n 15 zetels. Tot corona uitbrak. Sindsdien verloor de partij van Baudet gestaag het vertrouwen van kiezers. En nu, na openlijk geruzie en de uittocht van veel FVD-politici, sluit FVD het jaar af op een dieptepunt. In de laatste Peiling komen ze uit op 3 zetels.

En wie profiteert daarvan? Geert Wilders met zijn PVV. Over het jaar gezien was er niet veel beweging bij de partij maar wie goed kijkt, ziet het zetelaantal stijgen waar FVD verliest. Deze maand, waarin FVD weer verliest, krijgt de PVV er 2 bij. Voor JA21, de nieuwe partij van oud-FVD'ers Eerdmans en Nanninga, is deze maand nog niet genoeg steun te zien voor een zetel.

4. Henk Krol gaat en zijn kiezers ook

Forum voor Democratie was niet de enige partij met gedoe dit jaar. Ook 50PLUS had er in april mee te maken. Henk Krol verliet de partij en met hem vrijwel alle kiezers. Van zo'n 10 zetels in het begin houdt de ouderenpartij één schamele zetel over.

Nam Krol alle 50PLUS-kiezers met zich mee? Niet bepaald. Zijn Partij voor de Toekomst kon drie maanden lang rekenen op een zetel. Maar ook daar ontstond gedoe en Krol verliet ook die partij. Voor zijn nieuwe partij, Lijst Henk Krol, zien we nog niet genoeg steun voor een zetel.

5. Links heeft íets nodig

Veel beweging op rechts, maar weinig op links. De PvdA sluit het jaar af met 12 zetels, nog minder dan waarmee de sociaaldemocraten het jaar begonnen. De echte revanche van de verkiezingsnederlaag komt in 2020 maar niet van de grond.

En ook voor GroenLinks en de SP geldt: nauwelijks beweging het afgelopen jaar, dat ze afsluiten op respectievelijk 11 en 10 zetels. Opvallend, aangezien 'hun' thema's, de zorg en de toeslagenaffaire, het politieke debat beheersen. En toch komen ze samen, met 33 van de 150 zetels, niet in de buurt van een meerderheid. Dat leek eerder rechtse kiezers in beweging te brengen. Het is reden tot zorg voor linkse partijen met ambities om groter te worden bij de verkiezingen van maart.