radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Verharde toon in politiek Den Haag zorgt voor meer bedreigingen tegen politici, denkt tweederde: 'Het geeft verkeerd signaal af'

Verharde toon in politiek Den Haag zorgt voor meer bedreigingen tegen politici, denkt tweederde: 'Het geeft verkeerd signaal af'
PVV-leider Geert Wilders wordt inmiddels meer dan 20 jaar zwaar beveiligd vanwege doodsbedreigingen
Bron: ANP

Ruwe taal in het debat, uithalen op social media of opruiende uitspraken: volgens tweederde (66 procent) zorgt de harde toon van politici onderling ervoor dat zij vaker met bedreigingen of intimidaties te maken krijgen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 25.000 leden van het Opiniepanel. De deelnemers geven onder andere aan dat het 'wegzetten' van politieke tegenstanders en 'aanwakkeren van tegenstellingen' ongewenst gedrag legitimeert. Dat zorgt volgens hen ook voor het frustreren van het politieke debat: "Er is geen sprake van uitwisseling van gedachten meer, maar cancellen van wie en wat je niet bevalt. Neersabelen. Dat intimideert en stoort vrije debatten."

Leidt de harde toon in de politiek tot meer bedreigingen tegen politici?

'Geeft verkeerd signaal af'

Deze kiezers verwachten van politici dat zij het juiste voorbeeld geven, maar zien dat er 'vaker op de man gespeeld wordt' en 'minder op de inhoud'. "De neiging om te scoren met oneliners haalt de nuance weg", vindt een deelnemer. "Aanvallen worden dan direct online gezet en veroorzaken verhitte reacties in de media en het publiek."

Dat geeft een verkeerd signaal af, voegt een andere panellid daaraan toe: "Veel burgers voelen zich geroepen om 'iets te doen'. Denk aan de protesterende boeren bij het huis van een minister of bedreigingen van politici na opruiend taalgebruik."

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 12 tot en met 16 december 2024. Er deden in totaal 25.720 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Vrij om mening te uiten?

Ruim 6 op de 10 (62 procent) ondervraagden denken dat de haatberichten of intimiderende reacties van burgers ervoor zorgen dat politici hun vak minder goed uit kunnen oefenen. Een deelnemer uit het onderzoek maakte dat zelf mee: "Ik zit zelf in de gemeenteraad en word ook bedreigd. Ik denk wel drie keer na voordat ik iets zeg en krijg geen hulp of bescherming."

Toch gaat ongeveer de helft (52 procent) ervan uit dat politici in Nederland over het algemeen veilig hun mening kunnen geven. 4 op de 10 (42 procent) denken van niet. Als voorbeelden noemen zij onder meer PVV-leider Geert Wilders die al 20 jaar beveiligd wordt en oud-minister Sigrid Kaag die na een periode van bedreigingen afzag van een tweede termijn als partijleider van D66.

Hoe denken de panelleden over online haatberichten aan politici?

Vrouwen vaker bedreigd

Vrouwelijke politici krijgen meer te maken met online agressie en haat dan hun mannelijke collega's. Tijdens het congres 'Veilig in de politiek' van Stem op een Vrouw staat dat onderwerp centraal. Devika Partiman richtte 7 jaar geleden deze actiegroep op en volgens haar is het thema veiligheid in de politiek nog altijd onderbelicht.

"We helpen vrouwen politiek actief te worden", vertelt ze over het doel van haar organisatie. "Maar wat we zien, is dat vrouwen, zodra ze politiek ingaan, de politiek ook weer snel verlaten. En dus moeten we iets doen voor die sociale veiligheid en de online haat."

Bekijk ook

Persoonlijke veiligheid

Het wordt een steeds grotere uitdaging om meer vrouwen in de politiek te krijgen, vertelt Partiman. Stem op een Vrouw deed eerder onderzoek onder jonge vrouwelijke politici en daaruit blijkt dat haat hen ontmoedigt om de politiek in te gaan.

"Ze vinden hun persoonlijke veiligheid en die van hun gezin belangrijk", legt ze uit over hun overwegingen. "En dus kiezen ze ervoor om eerder voor om achter de schermen of er helemaal niet te werken in de politiek."

'Ik ga je vermoorden'

'Je moeder had je moeten doorslikken' of 'Ik weet waar je woont, ik kom naar je toe en ga je vermoorden': het zijn een aantal berichten uit de inbox van D66-fractievoorzitter in Winterswijk Loes ten Dolle. "Ik zie dat de bedreigingen en de intimidatie heel erg gericht is op het feit dat ik vrouw ben", vertelt ze.

Ook Letty Demmers (D66) herkent dit verhaal. Zij is wethouder in Bergen op Zoom en heeft dagelijks te maken met intimiderende berichten en zelfs doodsbedreigingen: "Dat ik vooral weg moet, dat ik dood moet. En dat maatregelen tegen je genomen moeten worden."

Hoe zorgen we ervoor dat vrouwen in de politiek veilig zijn?

Hoort bij het vak?

Hoe vervelend dit soort online haatberichten ook zijn, volgens een vijfde (21 procent) van de panelleden horen ze bij het vak. Om in de politiek te stappen, moet je over een 'dikke huid' beschikken, vindt ook deze deelnemer: "Natuurlijk is het niet normaal om bedreigd te worden, maar ik blijf er ook bij: het is de keuze van de persoon zelf om uit te komen voor iets waar hij of zij voor staat. Daar komt dan helaas ook haat bij."

Ook vindt deze groep dat (harde) kritiek op politici van alle tijden is. Al gebeurt dat volgens hen via online kanalen vaker 'anoniem', 'ondoordacht' en 'impulsief'. "Mensen hebben altijd de neiging gehad om flink uit te halen naar politici, maar vroeger bleef dat beperkt tot de kroeg", zegt een panellid. "Met de nieuwe media hebben ze ineens een platform om lekker hun ongenuanceerde meningen te uiten."

Politiek verlaten

Het zorgt voor waakzaamheid, geeft raadslid Ten Dolle aan. "Op het moment dat het echt dichtbij komt, bijvoorbeeld in een doelgerichte e-mail met foto's van je huis, zet het me aan het denken. Dat merk ik bijvoorbeeld met het uitlaten van de hond. Ik kijk dan toch nog een keer achterom."

De bedreigingen beïnvloeden volgens haar ook het politieke debat. "Ik kreeg twijfel of ik bepaalde uitspraken kon doen, of dat het dan weer zorgde voor een volle inbox." Ze twijfelt bovendien over haar politieke carrière, gaat ze bijvoorbeeld door na de volgende gemeenteraadsverkiezingen? "Ik moet straks een beslissing maken: wil ik door of niet, wil ik op de lijst? Ik ben er nog niet uit."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom president Donald Trump vrede in OekraĂŻne wil, zonder Europa erbij te betrekken

De VS wil snel een deal met Poetin om de oorlog in OekraĂŻne te stoppen. Maar Europa is niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Waarom wil Donald Trump dit zo graag? En wat zijn de gevolgen van deze nieuwe koers? "Betekent het einde van de NAVO."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'
Woonminister Mona Keizer wil met nieuwe wet meer betaalbare woningen
Bron: ANP

Nu het woningtekort is opgelopen tot ruim 400.000 woningen, wil het kabinet de bouw van betaalbare huizen afdwingen. Maar volgens de SP is dat bij lange na niet genoeg. De overheid moet de regie volledig terugpakken – desnoods door grond te onteigenen.

De ambitie van het kabinet is torenhoog: 100.000 woningen per jaar erbij. Om meer grip te krijgen op de woningbouw stuurde woonminister Mona Keijzer vandaag het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting naar de Tweede Kamer.

Versneld woningen bouwen

De aangepaste wet van de minister bepaalt onder meer hoeveel, waar en voor wie er gebouwd gaat worden. Maar het regelt ook kortere procedures en versneld bouwen buiten de bebouwde kom.

Nieuw is dat per regio twee derde van de nieuwbouw betaalbaar moet zijn, waarvan 30 procent sociale huur. Lukt het nu niet om genoeg betaalbare huizen op een locatie te bouwen, dan kun je dat compenseren op een andere plek. Gemeenten met weinig sociale of middenhuur kunnen gedwongen worden meer te bouwen.

Woningnood oplossen

"Het is belangrijk dat mensen met een gemiddeld inkomen in alle gemeenten kans hebben op een betaalbare woning", benadrukt Keijzer. "Iedereen kent wel iemand die al jaren aan het wachten is op een betaalbaar plekje." Volgens de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening brengt deze wet de regie daarop terug.

"Het gaat bepalen welke betaalbare woningen je waar gaat bouwen en versnelt daarbij procedures, zodat we de woningnood op kunnen lossen met elkaar." Alles bij elkaar moet het volgens Keijzer gaan lukken om uiteindelijk 100.000 woningen per jaar erbij te bouwen. "Als je kijkt naar de cijfers van vorig jaar, dan zitten we al op 82.000 woningen. En als je kijkt wat er in de pijplijn zit, dan gaan we in 2027 honderdduizend woningen realiseren."

Bekijk ook

Flexibel

Projectontwikkelaar Maarten de Gruyter ziet positieve elementen in de wet. Als een project in een buurt met veel sociale huur financieel niet haalbaar is, biedt de nieuwe wet volgens hem meer flexibiliteit.

"Op dat moment kun je zeggen: 'Weet je, we gaan hier wat meer vrije sector en wat meer middenhuur realiseren'", zegt De Gruyter. Sociale huur kan dan op een andere plek in de regio komen.

Meer geld nodig

Maar nog altijd mist de projectontwikkelaar oplossingen voor de financiële haalbaarheid van projecten. Er is volgens De Gruyter meer geld nodig. "Je kunt wel een project sneller tot stand willen brengen, maar op het moment dat een project nog steeds niet haalbaar is, dan heeft dat natuurlijk niet zoveel zin."

De bouw van betaalbare woningen, sociaal en midden, is volgens De Gruyter vaak niet rendabel. Dat bleek eind vorig jaar ook uit cijfers van de gemeente Utrecht. Volgens de gemeente lopen ontwikkelaars bij betaalbare huurwoningen soms tot 46.000 euro verlies per woning.

Bekijk ook

Kritiek van SP

Met de nieuwe woningwet wil het kabinet meer grip krijgen op het bouwen van betaalbare woningen, maar volgens SP-leider Jimmy Dijk kiest de overheid voor een 'woningmarkt' en niet voor 'volkshuisvesting'. "De markt heeft heel erg gefaald in het bouwen van betaalbare woningen voor mensen", zegt hij.

Volgens Dijk leidt de verplichting van 30 procent sociale huur per regio, in plaats van per gemeente en project, juist tot minder sociale huur. Vooral op de plekken waar het volgens de partij echt nodig is. "Het klinkt sociaal, maar het is een versoepeling. Het betekent voor gemeenten waar er meer dan 30 procent sociale huur is, dat ze minder sociale huur moeten gaan bouwen."

Miljoen woningen voor 800 euro

Daarom komt oppositiepartij SP vandaag met een radicaal ander woonplan. De partij denkt dat het haalbaar is 1 miljoen woningen te realiseren met een maximale huur van 800 euro, voor iedereen. SP-leider Dijk zegt dat dit kan door 'speculanten' aan te pakken. Dat zijn mensen die huizen opkopen om ze vervolgens met een zo groot mogelijke winst door te verkopen. Ook pleit hij om leegstand tegen te gaan en te investeren in renovatie en nieuwbouw.

"Grondprijzen bepalen nu 60 procent van de bouwkosten. Daar moeten we echt vanaf. We moeten speculanten aanpakken en keihard belasten", benadrukt Dijk, die in het uiterste geval grond zelfs wil onteigenen. "Een overheid die inderdaad gaat ingrijpen op de grondprijzen. Daar is niks communistisch aan. Er zijn onwijs veel landen in Europa die dat ook doen, en terecht."

Bekijk ook

Onrealistisch en onbetaalbaar

Critici noemen het plan van de SP onrealistisch en vooral onbetaalbaar. Volgens ontwikkelaars zou het plan in de tientallen miljarden kunnen lopen. Maar Dijk wijst op het verleden. "Voor de jaren 90 was dit doodnormaal. Toen lukte het om 100.000 woningen per jaar te bouwen. 70 tot 80 procent van de mensen kon toen een betaalbare huurwoning vinden."

Dijk wil de plannen financieren met een woonfonds van 20 miljard euro. "Als je de staatsschuld met 1,7 procent laat oplopen, kun je dit doen. We hebben de laagste staatsschuld in 50 jaar." Om het woonfonds verder te vullen kijkt Dijk ook naar de hypotheekrenteaftrek. Door dit af te schaffen boven hypotheken van 450.000 euro, zou dit volgens hem 6 miljard euro moeten opleveren.

Minister ziet niets in SP-plan

Hoewel het plan volgens de SP-leider haalbaar is, ziet projectontwikkelaar De Gruyter dat anders. De projectontwikkelaar pleit voor minder regels en lagere kosten om betaalbare woningen te bouwen.

Ook woonminister Keijzer wijst de SP-plannen voor onteigening af. "Dat is wel vrij communistisch. Het eigendomsrecht is een van de pijlers van onze rechtsstaat." Onteigening duurt volgens haar jaren en helpt woningzoekenden niet.

Hoe wil de politiek betaalbare woningen bouwen?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant