Van hoge verwachtingen naar 1 zetel bij de Europese verkiezingen: hierop haakten NSC-kiezers af

Bij de oprichting van NSC waren de verwachtingen hooggespannen: de partij peilde 27 zetels en maar liefst 81 procent van alle kiezers had vertrouwen in Omtzigt. Een half jaar na de verkiezingen is een groot deel van zijn kiezersgroep toch ontevreden.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 1.800 landelijke NSC-kiezers van het Opiniepanel. Van hen geven 3 op de 10 (29 procent) aan ontevreden te zijn met hoe de partij het sinds de Tweede Kamerverkiezingen heeft gedaan.

Vertrouwen in Omtzigt afgenomen

Ook het vertrouwen van zijn eigen kiezers in partijleider Omtzigt nam in het afgelopen half jaar flink af. Vlak na de verkiezingen leek dat vertrouwen nog rotsvast (94 procent), maar na een stroeve formatieperiode heeft nog iets meer dan de helft (56 procent) vertrouwen in hem.

Een deel van zijn kiezers is positief over Omtzigts 'integriteit' en 'standvastigheid' in de onderhandelingen. Anderen geven aan dat de manier waarop, met 'weglopen', 'lang twijfelen' en 'drammen' hen doet twijfelen aan Omtzigts leiderschapskwaliteiten. "Ik vind hem nog steeds een uitstekende volksvertegenwoordiger, maar dit is een andere rol. En die beheerst hij niet altijd even goed."

Te weinig Europese ervaring

Die kritiek vertaalde zich door in de uitslagen bij de Europese verkiezingen. Waar de NSC landelijk nog 20 zetels binnenhaalde, koos slechts 14 procent van die kiezers vorige week opnieuw voor dezelfde partij.

NSC-kiezers die vorige week een overstap maakten, twijfelden bijvoorbeeld of de partij genoeg Europese ervaring zou hebben. "Ik heb NSC gestemd om een nieuwe impuls aan het Nederlandse politieke landschap te geven", laat een deelnemer weten, "maar op Europees niveau heb ik meer vertrouwen in een stabiele, gevestigde partij." Kiezers die daarom meer 'op zeker wilden spelen', kozen bijvoorbeeld voor het CDA.

Gevoelige samenwerking met PVV

Tegelijkertijd speelden ook tactische overwegingen een rol om over te stappen op een andere partij. Ruim 3 op de 10 (31 procent) van de voormalige NSC-kiezers gaven aan dat zij met hun stem links óf rechts het grootst wilden maken.

Reden daarvoor is samenwerking met de PVV, die onder de achterban splijt. Voorstanders van die samenwerking kozen vorige week bijvoorbeeld PVV voor 'een zo rechts mogelijk Europa', terwijl tegenstanders juist strategisch kozen voor GroenLinks-PvdA als 'partij die kon winnen van PVV'.

Lage verwachtingen van kabinet

Daar komt bij dat de NSC-kiezers die bij de partij afhaakten minder te spreken waren over het gesloten hoofdlijnenakkoord. Minder dan de helft (46 procent) van hen verwacht dat de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB de komende jaren zal doen wat zij belangrijk vinden.

3 op 10 (29 procent) afhakers trokken daarom bij de Europese verkiezingen naar een partij die meer uitgesproken standpunten hadden op thema's die deze kiezers belangrijk vinden. Op het thema migratie profiteerde vooral de PVV daarvan, terwijl de meer links georiënteerde kiezers uitweken naar D66, GL-PvdA of Volt op thema's als klimaat en Europese samenwerking.

'Harde kern' blijft

Met het afhaken van deze kiezers, wordt ook duidelijker aan welke thema's de 'harde kern' van de overgebleven NSC-kiezers de meeste waarde hechten. Kiezers die vanwege specifieke standpunten op een thema opnieuw NSC stemden, noemen daarbij vooral de bestuurscultuur.

Die groep heeft er juist wél veel vertrouwen in dat Omtzigt die ambities voor elkaar kan krijgen (65 procent). Hoewel ook de overgebleven kiezers vonden dat het weglopen bij de formatie 'geen schoonheidsprijs' verdiende, zijn zij tevreden dat hij 'vasthield aan zijn beloften aan de kiezer'. "In een coalitieland kun je niet alle speerpunten binnenhalen, maar mijn partij heeft een goed stempel kunnen drukken op het resultaat."