Steeds meer twijfel over fusie PvdA en GroenLinks bij eigen kiezers

Nu de PvdA en GroenLinks de weg naar een fusie inslaan, betwijfelen steeds meer eigen kiezers of dat de juiste afslag is. Op meer samenwerking en één Eerste Kamerfractie klinkt een volmondig 'ja', maar nog niet de helft steunt nu een volledige fusie.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder duizenden kiezers van GroenLinks en de PvdA. Sinds de verkiezingen spreken de partijleiders zich hardop uit voor intensievere samenwerking, maar sluiten ook een fusie op termijn niet uit. Zaterdag raadplegen ze hun leden over de eerstvolgende stap: een gezamenlijke Eerste Kamerfractie.

Steun voor één Eerste Kamerfractie

Net als voor intensieve samenwerking in het algemeen is een ruime meerderheid van beide kiezersgroepen voorstander van zo'n gezamenlijke fractie. 68 procent van de GroenLinks-kiezers en 72 procent van de PvdA-kiezers vindt dat de partijen na de Eerste Kamerverkiezingen van volgend jaar samen moeten optrekken. Ze scharen zich daarmee achter de wens van de partijbesturen.

Kiezers zijn zich bewust van de machtspositie die de partij heeft in de Eerste Kamer en willen dat versterken: "We zijn heel machtig in de Eerste Kamer en helemaal als we straks één fractie zijn. Zo kan Rutte de partijen niet meer uit elkaar spelen als hij moet zoeken naar een meerderheid." Daarnaast zien kiezers deze stap als een experiment: "Laten we met die Eerste Kamerfractie maar eens zien hoe de samenwerking bevalt. Als dat goed gaat, kun je scepsis bij mensen weghalen."

Verdeeldheid over fusie

Met een gezamenlijke Eerste Kamerfractie in zicht roeren politici, prominenten en leden zich in een discussie over de toekomst: moeten de partijen op termijn fuseren? Als het aan kiezers ligt, was het antwoord in 2019 nog 'ja'. Maar nu een fusie dichterbij lijkt te komen, zijn kiezers minder overtuigd.

In april dit jaar waren alleen GroenLinks-kiezers nog overwegend (57 procent) voor. Daar is nu nog 44 procent van over. Ook van de PvdA-kiezers steunt 44 procent een roodgroene fusie, ongeveer evenveel als in april dit jaar.

Tegenstanders amper gegroeid

Leden van de partijen laten eenzelfde beeld zien. Bijna alle leden willen meer samenwerking en ook voor een gezamenlijke Eerste Kamerfractie is ruime steun, maar over een fusie heerst verdeeldheid. Bijna de helft van de leden van beide partijen is vóór een fusie, drie op tien tegen en ongeveer een kwart twijfelt.

Opvallend is dat het aantal tegenstanders amper is gegroeid, maar een deel van de kiezers die in eerste instantie voorstander was nu is gaan twijfelen. In de tijd dat een fusie van een verre stip op de horizon een realistisch scenario is geworden, willen kiezers eerst een concreet plan over hoe dit in zijn werk gaat voordat zij een oordeel vellen.

'Ver af van Benschop'

Ook staan sommige kiezers niet te springen om geassocieerd te worden met (oud-)politici van de andere partij. Een GroenLinks-kiezer zegt: "De PvdA heeft een serie regenten die het pluche van grote bedrijven bekleden waartegen we juist moeten strijden. Ik sta bijvoorbeeld heel ver af van iemand als Dick Benschop."

Toch blijft de grootste groep van beide kiezersgroepen voorstander van een fusie. Samen zouden ze meer invloed hebben in politiek Den Haag en kan 'links' weer een vuist maken tegen 'rechts'. Van beide kiezersgroepen zijn zo'n drie op de tien nu tegen de fusieplannen. Zij denken vooral dat een fusiepartij niet groter zal worden dan de partijen los van elkaar. Ook vrezen tegenstanders dat de culturen én politici niet te verenigen zijn.

Leider van de fusiepartij

Lang niet alle kiezers van de PvdA (45 procent) en GroenLinks (33 procent) zeggen met zekerheid op een fusiepartij te stemmen als die er komt. Veel kiezers laten hun stem afhangen van aspecten die nog bepaald moeten worden, zoals wie gaat die fusiepartij leiden?

EenVandaag legde alvast een aantal prominente PvdA- en GroenLinks-politici voor, waaronder hun huidige leiders.

Aboutaleb als leider fusiepartij

Niet verrassend vinden de meeste PvdA-kiezers Attje Kuiken wel acceptabel, maar Jesse Klaver niet en vinden GroenLinks precies het omgekeerde. Er zijn twee politici, beiden PvdA'ers, die wel door beide kiezersgroepen gesteund worden: de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb en, weliswaar op afstand, EU-klimaatcommissaris Frans Timmermans.

Andere voorgelegde politici als de Amsterdamse PvdA-leider Marjolein Moorman, GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet of oud-GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik kunnen kiezers duidelijk lastig inschatten als mogelijk leider. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) roept minder vragen, maar wel meer weerstand op, vooral bij PvdA-kiezers.

Niet groter dan de VVD

Dat een fusiepartij meer zetels kan bemachtigen dan een van de partijen apart is voor veel kiezers een zekerheid. Maar over de vraag of 'links' door een mogelijke PvdA-GroenLinks-fusie weer kan opboksen tegen 'rechts' zijn kiezers pessimistisch. Slechts een kwart (26 procent) van de GroenLinks- en PvdA-kiezers denkt dat een fusiepartij minstens even groot kan worden als de grootste rechtse partij, de VVD.

"Nederland is hartstikke rechts. Als je de verkiezingsuitslagen ziet, vraag ik me überhaupt af of links nog groter kan worden dan rechts", schrijft een ondervraagde kiezer. Een andere kiezer ziet het glas halfvol: "Even groot als VVD zullen ze niet worden, maar wel een partij waar rekening mee gehouden zal moeten worden."