Met nog één dag te gaan tot het referendum lopen de voorstanders verder uit. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en Ipsos. 53 procent van de mensen die zegt morgen (waarschijnlijk) te gaan stemmen bij het referendum, is van plan een stem vóór de Wet op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten uit te brengen.

Een derde (34%) is van plan om tegen te stemmen. Een maand geleden zei 48 procent voor te stemmen en 32 procent tegen. Het aantal mensen dat nog niet weet wat ze morgen stemmen is teruggelopen naar 13 procent. Drie weken geleden twijfelde 20 procent nog.

Hoe ouder, hoe positiever over de inlichtingenwet

Uit de peiling blijkt dat het lastig is voor het Nee-kamp om het tij nog te keren. Kiezers onder 35 jaar zijn verdeeld over de wet (41% stemt voor). Maar 55-plussers zijn dat niet: een duidelijke meerderheid (60%) is van plan voor te stemmen. Ouderen zijn ook nog eens zekerder van hun stem: slechts één op de tien (10%) twijfelt nog over de stemkeuze. Bij de jongeren weet bijna een kwart (23%) vlak voor het referendum nog niet wat te stemmen. 

FvD verliest drie zetels

In De Peiling, de politieke analyse van EenVandaag uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos, blijven de verhoudingen nagenoeg gelijk. Alleen Forum voor Democratie verliest drie zetels. De partij eindigt deze maand op negen virtuele zetels. Uit het onderzoek blijkt dat de waardering voor Thierry Baudet iets afneemt ten opzichte van vorige maanden. Toen scoorde hij rond de 5, nu krijgt de partijleider gemiddeld een 3.8 als rapportcijfer.

De hele uitslag is als volgt: 

• VVD  32 (+1)
• PVV  16 (+1)
• CDA  16  (+1)
• D66  16 (-)
• GroenLinks  14 (-)
• SP 13 (-)
• PvdA 8 (-)
• CU  6 (+1)
• PvdD  7 (-1)
• 50PLUS  7 (+1)
• SGP 3 (-)
• DENK  3 (-1)
• Forum voor Democratie  9 (-3)

Over het onderzoek

Het onderzoek van Ipsos is gehouden onder een representatieve steekproef van 1164 stemgerechtigde Nederlanders. De gegevens zijn verzameld van 16 tot en met 20 maart 2018. Afwijkingen tussen de samenstelling van de uiteindelijke steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen worden door middel van een weging gecorrigeerd. Omdat de zetelaantallen zijn gebaseerd op steekproeven moet rekening worden gehouden met de statistische marges die daarbij horen. Bij de steekproeven die per peiling worden gebruikt zijn die marges gemiddeld bij de kleine partijen +/- 1% en bij de grootste partijen +/- 2.5%.

Al maanden wordt in Servië gedemonstreerd tegen de regering van president Vučić. Ook vandaag gingen tienduizenden mensen de straat op in hoofdstad Belgrado. Intussen houdt Europa zich op de vlakte.

De betogers, onder wie studenten, boeren, veteranen en werknemers, vinden dat de rechts-populistische president Aleksandar Vučić moet aftreden vanwege corruptie en zijn innige band met Rusland.

Treinstation ingestort

De demonstraties begonnen afgelopen november, toen de net verbouwde overkapping van een treinstation in de stad Novi Sad instortte. Daarbij vielen vijftien doden. De overheid moet daar verantwoordelijkheid voor nemen, zeggen de demonstranten.

Toch denkt de autoritaire Vučić er niet over om op te stappen. Hij doet er juist alles aan om zijn positie te behouden. Terwijl de demonstranten vreedzaam protesteren, probeert de regering ze te provoceren en zo geweld uit te lokken, vertelt Balkan-historicus Geert Luteijn.

'Corruptie gaat ver'

"De corruptie van Vučićs regering gaat echt heel ver", zegt Luteijn. "Mensen die bij de overheid werkten toen er in 2023 verkiezingen waren, kregen bijvoorbeeld te horen dat ze ontslagen zouden worden als ze niet op Vučić zouden stemmen." Hij heeft de verkiezingen vervalst, vertelt de historicus.

"En als je wil werken bij een overheidsorganisatie, wordt van je verwacht dat je iets doet voor de partij van de president, de conservatieve SNS." Het overheidsapparaat in Servië is niet onafhankelijk, maar wordt gedomineerd door Vučić en zijn partij, vertelt Luteijn.

'Protesten ongekend'

De huidige protesten zijn ongekend groot, zegt de historicus. "Er wordt geschat dat sinds november zo'n 2 miljoen Serviërs hebben deelgenomen aan een protest."

Hoewel er al eerder flink gedemonstreerd werd in het land, zoals in 2.000 toen protesten tot het aftreden van de voormalig president Slobodan Milošević leidden, gingen nooit zoveel mensen tegelijk de straat op. De kans dat er uiteindelijk iets verandert is dan ook groot, denkt Luteijn.

Afzetten niet makkelijk

"De vraag is alleen wanneer en hoe." Vučić afzetten zal nog niet zo makkelijk zijn. "Hij zou nieuwe verkiezingen kunnen uitschrijven en die opnieuw kunnen manipuleren, waardoor de oppositie weer geen kans krijgt." Een goed georganiseerde oppositie is er ook niet, volgens Luteijn.

"Daarnaast krijgt Vučić nog altijd veel steun vanuit het buitenland, ook van de Europese Unie. Servië zit in een vergevorderde toetredingsprocedure tot de EU. Die had allang stilgelegd moeten worden, gezien de ondemocratische manier waarop de regering te werk gaat."

Steun van de EU

Vučić voelt zich gesteund door de EU, die geen afstand neemt. Terwijl de Unie juist meer steun zou moeten uitspreken voor de demonstranten, vindt Luteijn. "Het is overigens niet zo dat dat helemaal niet gebeurt, maar de EU heeft het probleem dat ze niet met één mond spreekt als het om dit soort thema's gaat."

"Er zijn wel Europarlementariërs die kritische vragen hebben gesteld over de huidige situatie in Servië. Tegelijk oefent de Europese Commissie geen druk uit op de regering van het land om te veranderen."

Economische belangen

Dit heeft te maken met economische belangen, vermoedt Luteijn. Hij wijst op een lithiumdeal die recent werd gesloten toen de Duitse bondskanselier Olaf Scholz op bezoek was in Belgrado. "Die deal werd bekrachtigd door een vertegenwoordiger van de Europese Commissie. Die lijkt dus graag zaken te doen met Vučić."

Servië is niet het enige land in de Balkan waar het onrustig is, zegt de historicus. "Veel van deze landen hebben autocratische leiders en die kijken met argusogen naar de huidige protesten. Denk aan Viktor Orbán, de minister-president van Hongarije. Hij is een bondgenoot van Vučić."

Tussenkop

De huidige protestbeweging in Servië komt op voor een democratische rechtsstaat, benadrukt Luteijn. "Dus als wij in Europa een functionerende rechtsstaat willen, dan moeten we ook zorgen dat in landen waar die onder druk staat, dat daar daadwerkelijk actie wordt ondernomen wanneer daar protest tegen is."

"We moeten naar die protesten luisteren. En als we dat nalaten, moeten we er rekening mee houden dat die rechtsstaat verder afbrokkelt in de komende jaren."

Astma en allergieën komen de laatste jaren steeds meer voor bij kinderen. Onderzoek uit Finland toont aan dat kinderen die regelmatig in de natuur zijn daar veel minder last hebben. Scholen en kinderdagverblijven kunnen daar een rol in spelen.