radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

PVV en GroenLinks-PvdA bovenaan in Europese zetelpeiling, meerdere partijen op het randje van een zetel

PVV en GroenLinks-PvdA bovenaan in Europese zetelpeiling, meerdere partijen op het randje van een zetel
Een verkiezingsbord voor de verkiezingen voor het Europees Parlement
Bron: ANP

Iets meer dan een week voor de Europese verkiezingen zijn de PVV en GroenLinks-PvdA de grootste partijen in de zetelpeiling. Maar er zijn ook flink wat partijen die het misschien niet meer gaan halen.

Dat blijkt uit een speciale zetelpeiling voor het Europees Parlement van EenVandaag en Ipsos I&O. In Nederland zijn de verkiezingen op donderdag 6 juni. Veel mensen baseren hun stemkeuze, mede door de vele media-aandacht voor de formatie, vooral op de landelijke politiek.

PVV en GL-PvdA bovenaan

Net als in de landelijke peiling staat de PVV ook in het onderzoek voor Europa op de grootste zetelwinst. De partij van Wilders haalde bij de vorige verkiezingen in 2019 geen zetel, maar kreeg door de Brexit een van de extra zetels voor Nederland. Ze krijgen er daar nu 8 bij en staan daarmee in één klap op 9 Europese zetels.

GroenLinks-PvdA staat op 8. Bij de vorige verkiezingen deden de linkse partijen nog los van elkaar mee. Toen werd de PvdA, met Frans Timmermans als Europese voorman, met 6 zetels de grootste partij van Nederland. GroenLinks haalde er toen 3.

Bekijk ook

NSC en BBB op het randje

De VVD kan op evenveel zetels rekenen als na de vorige verkiezingen. Die partij levert sinds de Brexit 5 Europarlementariërs, in deze peiling blijft dat zo.

Coalitiepartners NSC en BBB volgen op afstand. Zij deden in 2019 nog niet mee en staan nu allebei op 1 zetel. Zij zitten daarmee op het randje: omdat in een peiling altijd rekening moet worden gehouden met onzekerheden, kunnen dat er ook 0 of 2 zijn.

Opkomst speelt rol voor PVV en NSC

Wanneer bepaalde groepen kiezers wel komen opdagen, of juist thuisblijven, kan de opkomst van invloed zijn op de verkiezingsuitslag. In 2019, bij de vorige verkiezingen voor het Europarlement, ging in Nederland ongeveer 40 procent van de kiesgerechtigden stemmen. Uit het onderzoek blijkt dat de opkomst volgende week vooral effect kan hebben op de PVV en NSC.

De PVV zou kunnen profiteren van een hogere opkomst. Het gaat niet om enorme verschillen: de partij zou bij een opkomst van ongeveer 50 procent een zetel meer halen in de peiling dan bij een 'lage' opkomst van ongeveer 30 procent. Bij NSC is dat andersom, het zou voor die partij juist nadeliger kunnen uitpakken als er meer mensen gaan stemmen.

Hoe staan de partijen er voor in de Europese zetelpeiling? Bekijk dit en meer in onze tv-uitzending.
info

Hoeveel zetels heeft Nederland in het Europees Parlement?

Bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement, in mei 2019, waren er 26 Nederlandse zetels te verdelen. Nadat het Verenigd Koninkrijk begin 2020 de Europese Unie verliet, werden de Britse zetels over andere landen verdeeld. Nederland kreeg er 3 bij en heeft daarom nu 29 zetels in het Europarlement. Na de verkiezingen van juni 2024 worden dat er 31. Nederland krijgt 2 extra zetels, omdat de bevolking is gegroeid. Het Europees Parlement heeft dan in totaal 720 leden uit 27 verschillende landen.

SP en Volt halen het in peiling

De SP en Volt deden in 2019 wel mee aan de verkiezingen, maar wisten toen allebei geen zetels te bemachtigen. Dat is in dit onderzoek anders: de SP staat op 1, Volt op 2.

Ook D66 en het CDA zijn beide goed voor 2 zetels. D66 is daarmee stabiel, voor het CDA betekent dat een halvering; in 2019 hadden de christendemocraten er nog 4.

De zetelpeiling voor het Europees Parlement

0 zetels

In deze peiling komen er dus nieuwe partijen bij, maar er zijn ook flink wat partijen die het misschien juist niet meer gaan halen. De grote verliezer is Forum voor Democratie. Die partij haalde een paar jaar geleden nog 4 van de 29 zetels, maar raakt die in deze peiling allemaal kwijt.

Ook de ChristenUnie en de SGP staan op 0. Zij hadden bij de vorige verkiezingen één kandidatenlijst en kregen toen samen 2 zetels. Nu doen de partijen los van elkaar mee en lijken ze het in deze peiling beide niet te gaan halen. Datzelfde geldt ook voor de Partij voor de Dieren en 50PLUS: zij lijken in het onderzoek de enige zetel die ze vorige keer haalden te verliezen.

Landelijke politiek bepaalt

Hoe bepalen kiezers hun stem bij de Europese verkiezingen? De meeste mensen (62 procent) geven aan dat ze zich helemaal of voor een groot deel laten leiden door de landelijke politiek. Voor veel panelleden is het Europese Parlement een 'ver-van-mijn-bedshow' waar ze weinig van weten, terwijl er voor de Nederlandse politiek juist veel media-aandacht is vanwege de formatie.

Daarnaast spelen belangrijke Europese kwesties, nu ook in Nederland. Zo zegt een panellid: "Je kunt het niet meer los zien van elkaar, zeker met grote thema's als migratie, klimaat en oorlogen."

Bekijk ook

Immigratie, klimaat en defensie

Het zijn precies die drie onderwerpen, waar volgens kiezers aandacht voor zou moeten zijn deze campagne. Net als op landelijk niveau is immigratie voor veel kiezers het belangrijkste onderwerp bij de Europese verkiezingen. Ook klimaat staat hoog in het lijstje thema's waar volgens kiezers aandacht aan moet worden besteed. Vooral linkse kiezers vinden dat, volgens hen is het nemen van klimaatmaatregelen typisch iets dat op Europees niveau moet gebeuren.

Opvallend is dat andere belangrijke onderwerpen vooral te maken hebben met oorlog en veiligheid. Veel mensen maken zich zorgen over oorlogen aan de grenzen van de EU, en over Amerikaanse hulp, zeker als Donald Trump president wordt. Defensie, de positie van Europa in de wereld en de oorlog in Oekraïne behoren allemaal tot de 5 belangrijkste campagneonderwerpen voor kiezers.

Over deze thema's moet de campagne volgens mensen gaan.
info

Over het onderzoek

Het onderzoek van Ipsos I&O is gehouden onder een representatieve steekproef van 2.048 stemgerechtigde Nederlanders. Er is gevraagd naar stemgedrag bij de verkiezingen voor het Europees Parlement en er is uitgegaan van 31 Nederlandse zetels. De peiling is geen voorspelling. De gegevens zijn verzameld van 24 tot en met 27 mei 2024. Afwijkingen tussen de samenstelling van de uiteindelijke steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen worden door middel van een weging gecorrigeerd. De marge rond de zetels per partij bedraagt + of - 1 zetel. Het onderzoek onder Opiniepanel is gehouden van 21 tot en met 23 mei. Daaraan deden 23.137 mensen mee.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nabestaanden hopen dat rechtszaak meer duidelijkheid geeft over grafschennis kindergraven: 'Ze hebben mijn gezin kapot gemaakt'

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'
Songfestival-winnaar Nemo stond vorig jaar met de non-binaire vlag op het podium
Bron: Sarah Louise Bennett/EBU

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

Bekijk ook

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Bekijk ook

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

Bekijk ook

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant