Populariteit van monarchie neemt voor het eerst in jaren toe: 'Liever een koning dan een president als Donald Trump'
Na jaren van dalende steun wint de monarchie weer aan populariteit. In 2024 was nog net de helft voorstander, nu is dat 59 procent. In een tijd met leiders als Donald Trump en polarisatie in de samenleving, wordt het koningshuis gezien als baken van rust.
Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel in aanloop naar Koningsdag. De koning kan zijn verjaardag over een week met een iets meer opgeheven hoofd vieren dan de afgelopen jaren. Niet zozeer door zijn eigen prestaties, maar in politiek roerige tijden zien meer mensen voordelen in een monarchie, en minder in een republiek.
President als Trump 'nare droom'
Hoewel er verschillende vormen van een republiek bestaan, denken veel mensen toch vooral aan een systeem met een gekozen leider met politieke macht, zoals in de Verenigde Staten. Dat Donald Trump opnieuw president van Amerika is, is voor panelleden een eye-opener.
Zijn verkiezing heeft bij sommige deelnemers het besef versterkt dat een gekozen president ook iemand kan zijn die ver van je af staat. In een wereld vol politieke spanningen vinden zij dat risico te groot. "Bij een republiek is het zo goed als zeker dat de president een kleur heeft. Het zou een nare droom zijn als je iemand als Trump als president krijgt", zegt een deelnemer. "Dan maar een wat saaie vorst."
Bescherming van democratie
Een neutrale koning die boven de partijen staat, biedt volgens voorstanders van een koningshuis juist rust. Waar tegenstanders vaak benadrukken dat het systeem niet democratisch is, zien sommige deelnemers het nu juist als een bescherming van de democratie.
"Zonder de geopolitieke onrust had ik wellicht geantwoord dat we een republiek moesten worden", vertelt iemand. "Nu denk ik dat de monarchie een extra beschermingslaag vormt voor onze democratie, en dat we die laag nog even nodig zullen hebben."
Ook onder jongeren populairder
Al jaren zijn vooral jongeren negatief over de monarchie. Eerder steunde minder dan de helft van de jongeren tot 35 jaar de huidige staatsvorm, waarbij de functie van staatshoofd door middel van erfopvolging wordt doorgegeven.
Maar ook onder deze groep is het Koninklijk Huis het afgelopen jaar populairder geworden. Nu wil meer dan de helft van de jongeren het liefst dat Nederland een monarchie blijft, ongeveer een derde ziet nog altijd het liefst een republiek.
Vertrouwen in koningspaar stijgt licht
Het vertrouwen in Willem-Alexander en Máxima stijgt na jaren van dalingen ook iets, maar niet zo hard als de steun voor de monarchie. Vorig jaar had 53 procent vertrouwen in de koning, nu is dat 57 procent. De koningin is met 59 procent ongeveer even populair als haar man.
Het koningspaar wordt een 'stabiele factor in politiek onzekere tijden' genoemd. Ook zijn ze goede vertegenwoordigers van Nederland in het buitenland, vinden ondervraagden. Maar het vertrouwen in het koningspaar ligt nog altijd ver onder het niveau van voor de coronacrisis.
Prinses Amalia steeds bekender
Ook kroonprinses Amalia wint aan populariteit. Vorig jaar vond nog precies de helft (50 procent) haar geschikt als koningin, inmiddels is dat gestegen naar 61 procent. Ze wordt langzaamaan bekender, al geven relatief veel mensen aan dat ze nog niet zo'n goed beeld van de 21-jarige prinses hebben.
Degenen die dat wél hebben, noemen haar intelligent, rustig en prettig in de omgang: eigenschappen die volgens hen passen bij een goede koningin. Ook wordt vaak genoemd dat ze - in tegenstelling tot politici - al haar hele leven wordt voorbereid op deze taak. Al hopen velen dat ze voorlopig nog de ruimte krijgt om van haar vrijheid te genieten.