Het is vaste prik in december: EenVandaag heeft een speciale uitzending die in het teken staat van het politieke jaar. Kopstukken uit de politiek schuiven aan, we blikken met hen terug op memorabele momenten en als hoogtepunt wordt de publieksprijs voor beste politicus van het jaar uitgereikt. Tienduizenden leden van het EenVandaag Opiniepanel kiezen al sinds 2004 wie volgens hen dé Politicus van het Jaar is. Wie wonnen er allemaal?

Wouter Bos (2004) 

De eerste die de prijs voor beste politicus ontvangt, is Wouter Bos. Bos is in 2004 leider van de PvdA. Panelleden kiezen hem omdat hij ‘goed opkomt voor de mensen in het land’ en tegelijk ‘een goede vertegenwoordiger van zijn achterban is’. Ook vinden veel mensen hem betrouwbaar.

Rita Verdonk (2005) 

Rita Verdonk wint de prijs voor het eerst als ze minister van Integratie is namens de VVD. De bijnaam ‘IJzeren Rita’ heeft ze dan al. Veel panelleden vinden haar betrouwbaar en zeggen dat ze duidelijke taal spreekt. Vier maanden na het winnen van de prijs stelt ze zich kandidaat voor het lijsttrekkerschap van de VVD voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2006. Die verliest ze van Mark Rutte, al krijgt ze bij de verkiezingen van 2006 wel meer voorkeursstemmen.

Jan Marijnissen (2006) 

In verkiezingsjaar 2006 wint SP-leider Jan Marijnissen de bokaal. Onder zijn leiding halen de socialisten 25 zetels, een winst van 16 zetels. Tot de dag van vandaag is dat nog altijd een record voor de partij.

Rita Verdonk (2007) 

Opnieuw wint Rita Verdonk de prijs, deze keer als onafhankelijk lid van de Tweede Kamer. Ze heeft de beweging Trots op Nederland (TON) opgericht. Net als eerder roemen mensen haar vooral vanwege haar duidelijke taal en omdat ze betrouwbaar is. Ook luistert ze goed naar de mensen in het land, volgens de deelnemers. TON haalt geen zetels bij de Kamerverkiezingen van 2010, waarna Verdonk de landelijke politiek verlaat.

Wouter Bos (2008) 

PvdA’er Wouter Bos is minister van Financiën als hij de publieksprijs in 2008 voor de tweede keer wint. Het publiek noemt Bos ‘daadkrachtig tijdens de kredietcrisis’, ‘deskundig' en ‘een goede vakminister’.  Bos wordt ook door Tweede Kamerleden gekozen als beste politicus van het jaar, en Elsevier roept hem in 2008 uit tot Nederlander van het jaar.

Alexander Pechtold (2009) 

De politieke rivaliteit tussen Alexander Pechtold en Geert Wilders wordt in 2009 al weerspiegeld in de uitslag van de jaarlijkse publieksverkiezing: Pechtold wint nipt van Wilders. Pechtold is dan al drie jaar leider van D66 en wordt onder andere gekozen omdát hij Wilders tegengas geeft. Ook vinden mensen hem een goede debater.

Geert Wilders (2010) 

In 2010 wint Geert Wilders voor het eerst de titel Politicus van het Jaar. Zijn partij, de PVV, stijgt dat jaar bij de Kamerverkiezingen van 9 naar 24 zetels en geeft het kabinet Rutte-I van de VVD en het CDA gedoogsteun. Dat Wilders zijn partij in het centrum van de macht krijgt, vinden mensen knap. Bovendien waarderen de deelnemers Wilders om zijn doorzettingsvermogen en lef.

Emile Roemer (2011) 

 Hoewel de SP onder zijn leiding een jaar eerder 10 zetels verloor, wordt Roemer in 2011 gekozen tot Politicus van het Jaar. De SP-leider is ‘authentiek’, ‘sociaal’ en ‘respectvol’ volgens veel deelnemers. Hij luistert naar de mensen in het land, en brengt volgens veel mensen humor in de Tweede Kamer.

Diederik Samsom (2012) 

 Het kabinet Rutte I valt in april 2012 en in september worden er nieuwe verkiezingen gehouden. De PvdA haalt 38 zetels en onder leiding van Samsom dwingt de partij regeringsverantwoordelijkheid af in het kabinet Rutte II. Analisten stellen dat Samsom het goed heeft gedaan in de korte formatie en veel panelleden vinden hem deskundig en waarderen dat de PvdA’er 'zaken niet mooier voorstelt dan ze zijn’ . Ook vinden ze hem goed in het debat. Samsoms woorden “Nu doet u het weer. Nu doet u het weer”, waarmee hij Rutte in een verkiezingsdebat beticht van liegen, worden door het panel gekozen tot uitspraak van het jaar.

Geert Wilders (2013) 

 Drie jaar na zijn eerste overwinning wint Geert Wilders de prijs opnieuw. Wilders voert hard oppositie tegen het kabinet Rutte II. Hij spreekt volgens veel deelnemers duidelijke taal en is in hun ogen een goede vertegenwoordiger van zijn achterban. Een deelnemer zegt dat Wilders een politicus is die "in steeds meer zaken gelijk krijgt. Die wordt weggehoond, en dan telkens moet zien dat andere partijen aan de haal gaan met zijn standpunten."

Frans Timmermans (2014) 

 Na de ramp met de MH17 houdt Frans Timmermans een speech bij de Verenigde Naties waarin hij het sentiment dat in Nederland op dat moment leeft perfect verwoordt. In november van dat jaar wordt Timmermans benoemd tot eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie. Het was boven alles zijn optreden na de MH17-ramp dat er toe leidt dat het publiek Timmermans in 2013 kiest tot Politicus van het Jaar. Hij wordt ook geroemd om zijn bevlogenheid, empathisch vermogen en kennis van zaken. Nog niet eerder won een politicus de titel met zulke grote cijfers, Timmermans kreeg 30 procent van de stemmen. 

Geert Wilders (2015) 

 Geert Wilders is de eerste die de prijs drie maal in de wacht sleept. Vooral zijn optreden rond de vluchtelingencrisis, die in 2015 een hoogtepunt beleeft, levert Wilders stemmen op. Ook zijn ‘vooruitziende blik’ maakt de PVV-leider voor veel mensen dé politicus van het jaar. Werd hij eerder als te extreem bestempeld, inmiddels zijn meerdere partijen in de ogen van kiezers richting de PVV opgeschoven. Niet iedereen die Wilders kiest, is het eens met zijn standpunten: 'Ik ben het niet altijd eens met zijn toon, maar de rest houdt zich vaak stil en dat is nog erger.'

Geert Wilders (2016) 

Het kabinet Rutte II is inmiddels vier jaar aan de macht. Maar het is Geert Wilders die in 2016 de politieke peilingen beheerst. Zijn partij, de PVV, heeft gedurende het hele jaar de meeste virtuele zetels. Veel kiezers zijn toe aan een verandering, de verkiezing reflecteert dat. Wilders wint: hij staat, voor zíjn kiezers, voor hoop en verandering en een duidelijke visie op de toekomst. Klaver wordt tweede: ook hij krijgt stemmen omdat hij, hoewel op geheel andere wijze, staat voor verandering en visie.

Thierry Baudet (2017) 

 Na de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017 komt Forum voor Democratie met twee zetels nieuw in de Kamer. Daarmee doet Thierry Baudet wat veel andere nieuwe partijen niet lukte, beklijven. Dat is knap, volgens deelnemers. Veel van hen vinden het vooral bewonderenswaardig dat Forum voor Democratie vervolgens blijft stijgen in de peilingen én in ledenaantal. Ook worden Baudets verbale sterkte, frisse uitstraling en zijn nieuwe geluid gewaardeerd.

Minister Agema van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) kondigt aan 165 miljoen euro te bezuinigen op wijkverpleegkundige zorg. Maar volgens de branche komt daarmee de wijkzorg onder verdere druk te staan.

Je kunt er van alles van betalen - zoals salarissen of opleidingen voor mensen in de wijkverpleging - maar omdat er onvoldoende personeel is, wordt een bedrag van 165 miljoen euro al jaren niet 'opgemaakt' door de wijkzorg. Nu zorgminister Agema op zoek is naar geld om een eerdere bezuiniging op de ziekenhuiszorg ongedaan te maken, is ze uitgekomen bij de wijkzorg. Maar of dit verstandig is daar wordt verschillend over gedacht.

Verpleegkundigen sluitpost

Volgens vakbond Nu'91 zijn wijkverpleegkundigen hiervan de dupe. Voorzitter van de vakbond Femke Merel van Kooten zegt: "De minister draait een eerdere bezuiniging op verpleegkundigen in ziekenhuizen terug, maar legt nu de rekening neer bij zorgprofessionals in de wijk. Hiermee worden verpleegkundigen opnieuw de sluitpost van de begroting en verlegt ze het probleem."

Wat Van Kooten zegt, klopt: minister Agema wil namelijk per se een eerder aangekondigde bezuiniging op opleidingen van verpleegkundig personeel in de ziekenhuizen terugdraaien. En inderdaad gaat de oplossing ten koste van opleidingen voor wijkverpleegkundig personeel, waar deze 165 miljoen voor bedoeld is.

'Veel mensen zijn boos'

Van Kooten gaat verder: "De minister heeft gezegd dat ze niet weer een nieuwe groep in de zorg boos wil maken, maar ik denk dat dat niet gelukt is, dat er veel mensen boos zijn."

"In het recente akkoord over de zorg is juist afgesproken om dit geld wel te besteden aan wijkzorg en ook echt uit te geven, dat het geld dat op de plank blijft liggen komt bij de mensen in de wijkverpleging en ten goede komt aan de mensen die zorg krijgen", legt ze uit.

'Spoedeisende Hulp loopt vol'

Het ministerie van VWS zegt dat het schrappen van de 165 miljoen kan omdat het bedrag al jaren blijft liggen. Het is speciaal bestemd voor wijkzorg, specifiek voor het opleiden van wijkverpleegkundigen, maar wordt niet opgemaakt. De minister laat bij Nu.nl weten dat dat vooral te maken heeft met personeelstekort.

Maar dat betekent volgens Nu'91 niet dat je het zomaar kunt schrappen. "Ook onder minister De Jonge werd al gezegd: het geld blijft liggen want er is te weinig personeel om het aan uit te geven. Maar in het zorgakkoord dat pas is gesloten was juist afgesproken dat het eindelijk uitgegeven zou worden. En dat is ook belangrijk want je krijgt met dat geld betere wijkverpleegkundigen en meer valpreventietraining voor ouderen. Dat moet je gewoon gaan doen, anders loopt ook de Spoedeisende Hulp vol."

'Wereld op zijn kop'

Niet iedereen is tegen het plan, zo steunt zorgondernemer Jos de Blok het wel. Hij is voor minister Agema dan ook een sparringspartner geweest. Volgens De Blok is het heel goed mogelijk om dezelfde zorg te leveren met minder uren en laat zijn bedrijf Buurtzorg dat al jaren zien. Buurtzorg gaat uit van zelfstandig werkende teams van verpleegkundigen en ziekenverzorgenden en weinig managers.

Maar zo'n organisatievorm is niet overal mogelijk, zegt voorzitter Van Kooten. Ze benadrukt: "Al jaren stellen we vast dat salarissen in de wijkverpleging flink achterlopen op vergelijkbare publieke sectoren. Zorgprofessionals in de wijk verdienen beter, maar krijgen minder. En nu beweert de minister dat er geld over zou zijn. Dat is de wereld op zijn kop."

Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde gisteren tegen een verbod op vochtige doekjes met kunststof erin. Volgens tegenstanders van de motie is het te kort door de bocht om te zeggen dat ze verstoppingen veroorzaken. Afvalwaterbedrijven beweren anders.

Doekjes met plastic erin zijn niet of nauwelijks afbreekbaar en zorgen daarmee voor problemen in het riool. Staatssecretaris Chris Jansen van Infrastructuur en Waterstaat wil daarom een Europees verbod op vochtige doekjes met plastic.

Vochtig toiletpapier geen probleem

"Van vochtig toiletpapier is al Europees bepaald dat het geen plastics mag bevatten", vertelt directeur bij Stichting Rioned Hilde Niezen. Maar het probleem zit juist in andersoortige vochtige doekjes, weet zij.

Voor andere witte wegwerpdoekjes, zoals babydoekjes en schoonmaakdoekjes, zijn die regels er niet. Mensen spoelen juist ook deze doekjes door het toilet. En het zijn deze doekjes die voor verstopping zorgen.

Handmatig verwijderen

"Tussen alle rioolbuizen zitten gemalen, een soort pompen. Die doekjes blijven daarin hangen. Ze vormen een soort klont, een prop. Die moet er handmatig uitgetrokken worden", licht Niezen toe. "Dat is niet alleen een vies klusje, het kost ook een hoop geld."

Rioned becijfert de jaarlijkse kosten daarvan op 26 miljoen euro per jaar. "En dat zijn alleen nog maar de kosten van het verhelpen van storingen door vochtige doekjes in de pompen." De doekjes die wel door de pompen heen komen, moeten ook nog uit het water gezuiverd worden bij de afvalwaterzuiveringsbedrijven. Daar komen ook kosten bij kijken.

Helft van de verstoppingen

De Unie van Waterschappen hield een enquête onder gemeenten en waterschappen om het probleem met de vochtige doekjes te inventariseren. "Gemiddeld genomen wordt ruim 50 procent van de verstoppingen bij pompen veroorzaakt door vochtige doekjes", vertelt Michael Bentvelsen. Ze schatten de kosten op 17 tot 28 miljoen euro per jaar.

En volgens Van Bentvelsen klopt er nog meer niet aan de motie. PVV en VVD stellen namelijk dat Nederland met een verbod strenger zou zijn dan Europese wetgeving, "maar de minister pleit voor een Europees verbod. Dus dat is helemaal niet aan de orde. Andere Europese landen kampen namelijk met dezelfde problemen in het riool."

Niet zaligmakend

Wouter van Aggelen is directeur bij Remondis, dat onder andere afvalwaterbeheer doet. Hij beaamt dat vochtige doekjes veelal het probleem zijn bij verstoppingen. "Maar," waarschuwt hij, "een verbod op doekjes met plastic erin gaat niet alles oplossen."

De varianten zonder plastics erin lossen wellicht wel op in water, maar ook niet meteen. "Dat duurt soms wel een week. In die tijd kunnen ze nog steeds voor verstoppingen zorgen. Het is vooral belangrijk dat mensen deze doekjes gewoon niet meer door het toilet spoelen." Desalniettemin ziet Van Aggelen wel heil in het verbod.