Nederland lijkt klaar voor een algeheel landelijk vuurwerkverbod voor consumenten: 6 op de 10 mensen is hier voor. Dat gemeenten nu zelf mogen bepalen of in steden en dorpen wel of geen totaalverbod geldt, vinden velen te onduidelijk en onwenselijk.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 26.000 leden van het Opiniepanel. Ook onder de kiezers van de meeste politieke partijen is er steun voor een landelijk verbod op alle soorten vuurwerk voor consumenten.

Visie op de jaarwisseling

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat het kabinet over de brug moet komen met een visie op de jaarwisseling. "Hoe zorgen we er samen voor dat we dit voor iedereen weer een feest kunnen laten zijn? Dat is belangrijk. Het is het totale beeld, die stip op de horizon, die volgens ons landelijk gezien ontbreekt", zegt burgemeester Liesbeth Spies namens de VNG.

Twee derde van de burgemeesters wil een landelijk vuurwerkverbod, blijkt uit een rondvraag van de belangenvereniging. De VNG wil een totaalverbod onder bepaalde voorwaarden wel steunen, als zo'n verbod te handhaven valt. Dat is volgens de vereniging nu het probleem met lokale vuurwerkverboden. Ze vinden het niet te handhaven en als dat wel het geval zou zijn, leidt het tot een onwenselijk waterbed-effect.

Halfslachtige oplossing

Dat gemeenten nu zelf bepalen of ze een algeheel vuurwerkverbod instellen, dus ook op siervuurwerk, vinden de meeste ondervraagde Opiniepanel-leden (55 procent) een slechte zaak. Zij vinden dit een halfslachtige oplossing en pleiten voor een duidelijk nationaal beleid.

Veel mensen vinden dat dit een landelijk verbood op consumentenvuurwerk moet zijn. "Anders krijg je vuurwerktoerisme naar gemeenten waar geen verbod is. Dat wordt een rommeltje en is niet te handhaven", zegt iemand.

'Maatwerk is beter'

Een derde (35 procent) is wél blij dat gemeenten een vrije keuze hebben. Volgens hen kun je niet alle gemeenten over één kam scheren.

Een deelnemer schrijft daarover: "Gemeenten kunnen zelf wel inschatten hoeveel rottigheid er rondom het vuurwerkgebeuren zal plaatsvinden. In grote steden zal meer rottigheid plaatsvinden dan in Dokkum of Terschelling. Dus maatwerk is beter."

Totaal vuurwerkverbod

De afgelopen 2 jaar gold in heel Nederland een vuurwerkverbod vanwege corona en de dreigende overbelasting van de ziekenhuizen. Dit jaar is er niet zo'n landelijk verbod, maar zijn knalvuurwerk en vuurpijlen wel voor het eerst definitief verboden. Siervuurwerk is wel toegestaan.

Een meerderheid van de deelnemers (61 procent) wil een stap verder gaan en pleit voor de invoering van een landelijk totaalverbod voor particulieren. De overlast voor mensen en dieren, ongelukken en schade geven voor velen de doorslag. Ook de onnodige vervuiling van het milieu wordt vaak als reden genoemd.

Traditie in ere houden

De afgelopen 2 jaar was het aantal voorstanders van een verbod even groot. Voor het eerst is er nu ook buiten coronatijd een flinke meerderheid. "We zijn er nu aan gewend geraakt, een mooi moment om definitief een verbod in te voeren", zegt een panellid. Eenderde van de ondervraagden (33 procent) is tegen een totaalverbod.

Voor hen is vuurwerk een mooie traditie die ze graag in ere willen houden. Vaak beleven ze er zelf ook veel plezier aan. "Ik zie hoe mijn kleinzonen het vuurwerk juist geweldig vinden, zolang het veilig is, vind ik het geen probleem", schrijft een opa. Voor mensen die zelf regelmatig vuurwerk afsteken is het een duidelijke zaak: 90 procent van die groep is tegen een verbod.

Gemeenten willen duidelijke regels

Gemeenten die voor een algeheel vuurwerkverbod zijn, vinden dat de vrijheid voor consumenten om vuurwerk af te steken niet langer opweegt tegen de schade die het afsteken van vuurwerk met zich meebrengt. Ze maken zich tegelijkertijd zorgen over de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van het verbod.

De VNG wil dat wanneer de Tweede Kamer beslist tot een algeheel vuurwerkverbod, het een verbod is waar politie en boa's op kunnen handhaven. Ook moeten er afspraken worden gemaakt met België en Duitsland zodat daar geen vuurwerk vandaan kan worden gehaald. Verder willen club van gemeenten dat de landelijke politiek nadenkt over alternatieven om de jaarwisseling toch feestelijk te laten verlopen.

Kiezers zijn voor vuurwerkverbod

In de Tweede Kamer lijkt er op dit moment geen meerderheid te zijn voor het invoeren van een algeheel vuurwerkverbod. Maar onder de kiezers van de meeste politieke partijen, van coalitie tot oppositie, is hier wél steun voor. Alleen bij Forum voor Democratie (FVD) en de BoerBurgerBeweging (BBB) is een grote meerderheid van de kiezers tegen.

Kiezers van de PVV, SGP en niet-stemmers zijn verdeeld. Die verdeeldheid is ook te zien bij een aantal andere groepen in de samenleving. Dat geldt bijvoorbeeld voor mensen tot 35 jaar: van hen is ongeveer de helft voor een verbod (46 procent) en de andere helft tegen (49 procent). Hetzelfde geldt voor de ondervraagde mannen: 53 procent is voor, 43 procent is tegen.

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."