radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Meerderheid vond crisisjaar 2022 zwaarder dan coronajaren: 'Overdonderd door veelheid en onzekerheid'

Meerderheid vond crisisjaar 2022 zwaarder dan coronajaren: 'Overdonderd door veelheid en onzekerheid'
Kaarsjes aansteken om dure energie te besparen
Bron: ANP

Bijna zes op de tien mensen zeggen dat de crises in 2022 hen harder raakten dan de coronajaren 2020 en 2021. De opeenstapeling van crises, zoals de oorlog in Oekraïne, stikstof en vooral de prijsstijgingen, had een negatieve invloed op ons geluk.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder het Opiniepanel, waarin ruim 28.000 ondervraagden terugblikken op het afgelopen jaar. Hoewel 2021 nog volop werd getekend door corona gaven ondervraagden dat jaar gemiddeld nog een 6,4. 2022 krijgt een aantoonbaar lager cijfer: een 5,4.

Minder gelukkig door koopkrachtverlies

Dat slechte cijfer heeft alles te maken met de opeenstapeling van crises die Nederland het afgelopen jaar troffen. De stikstofdiscussie bereikte een kookpunt in de zomer, in Ter Apel moesten vluchtelingen uit nood geregeld buiten slapen en het woningtekort wordt steeds nijpender. Maar de oorlog in Oekraïne en het koopkrachtverlies waren de kwesties die de meeste mensen persoonlijk raakten.

Duurdere boodschappen, energie en benzine zorgden ervoor dat iedereen een stapje terug moest doen. Maar naast de feitelijke impact, deden de prijsstijgingen mentaal ook veel. 63 procent zegt dat die een negatieve invloed hebben gehad op hun persoonlijk geluk. "De veelheid en onzekerheid van de huidige problemen hebben me behoorlijk overdonderd."

Bekijk ook

Vooral slecht jaar voor minima

Vooral mensen die net of niet konden rondkomen, geven 2022 ruime onvoldoendes. Het jaar krijgt van deze groepen respectievelijk een 4,9 en een 3,4. Ten opzichte van Nederlanders die zich financieel wel redden, zijn ze een stuk negatiever over hun financiële positie in 2022.

Ter vergelijking: van de mensen die veel te besteden hebben, vond slechts 3 procent het een slecht jaar voor hun portemonnee. Onder mensen die niet rond kunnen komen is dat 95 procent.

Terugblik van panelleden op 2022

Mensen met krappe beurs minder gelukkig

En dus hadden de prijsstijgingen ook een veel groter effect op de mentale gezondheid van mensen met een krappe beurs. 92 procent van hen zegt als gevolg van de inflatie minder gelukkig te zijn (geweest).

Van de mensen die net kunnen rondkomen, zegt 83 procent hetzelfde. Onder mensen die veel overhouden, is dat een minderheid: 33 procent. Alleen deze groep zegt in meerderheid (61 procent) mentaal niet te zijn geraakt door de prijsstijgingen.

Vergelijking coronacrisis met crises 2022

Dezelfde afleiding als in coronacrisis

De geldzorgen die mensen dit jaar massaal hebben, wegen zwaarder op hun schouders dan de fysieke en sociale ongemakken van de coronacrisis. 58 procent ervoer meer impact van de crises in 2022 dan van de pandemie. Alleen mensen die heel goed rond kunnen komen, denken daar anders over. Ook al waren de coronacrisis en de crises in 2022 qua aard en impact behoorlijk verschillend, mensen doen opvallend vergelijkbare dingen om positief te blijven.

"Ik zorg er bewust voor dat het in huis fijn is en probeer zo weinig mogelijk ellende van buitenshuis binnen te laten komen", schrijft iemand over positief blijven in 2022. Een ander heeft de afleidingsmechanismen uit de coronatijd geoptimaliseerd in dit crisisjaar: "Ik genoot nog meer van mijn hobby's, heb veel aan de steviger geworden vriendschappen en ben mensen blijven helpen die het moeilijk hebben."

Bekijk ook

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 13 tot en met 29 december 2022. Aan het onderzoek deden 28.353 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor 6 variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit ruim 80.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant