Mark Rutte is bijna recordpremier, maar is volgens 8 op de 10 over zijn houdbaarheidsdatum heen

Op 2 augustus is Mark Rutte de langstzittende premier van Nederland. Maar nu hij Ruud Lubbers bijna voorbij is, vinden verreweg de meesten dat hij over zijn houdbaarheidsdatum heen is. Volgens hen is hij niet in staat de crises van vandaag aan te pakken.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder leden van het Opiniepanel, precies een week voordat Mark Rutte de geschiedenis ingaat als recordpremier. Toen hij zelf werd gevraagd naar die mijlpaal, reageerde Rutte door te zeggen er niet aan te denken om te stoppen. "Ik voel wel dat ik langzamerhand halverwege ben", grapte hij vervolgens.

Seinen op rood

Maar de stemming in het land over het leiderschap van Mark Rutte is niet zo luchtig. Op dit moment heeft de premier nog geen kwart van de mensen (23 procent) achter zich. Dat vertrouwenscijfer bungelt al maandenlang tussen de 20 en 35 procent en wordt nog enigszins opgetrokken door VVD-kiezers die hem in meerderheid blijven steunen.

Buiten zijn partij, dus ook bij coalitiekiezers van het CDA, D66 en de ChristenUnie, staan alle seinen op rood. Zo denken ruime meerderheden dat Rutte niet in staat is daadkrachtig leiding te geven aan de vele problemen die vandaag de dag spelen. Denk aan de stikstofcrisis, de prijsstijgingen, de asielcrisis en de bestuurscrisis. Veel deelnemers lichten toe dat de premier 'eerder de oorzaak dan de oplossing is' van veel van de problemen waar Nederland nu tegenaan loopt.

'Eer aan zichzelf houden'

"Het is onmogelijk nog iets te veranderen in dit land zonder steun van het volk. Dan moet je gewoon de eer aan jezelf houden", zegt een deelnemer. Het gevoel dat Rutte te lang premier is om nieuwe kwesties aan te pakken, leeft veel breder. Ruim acht op de tien (82 procent) vinden dat de premier over zijn houdbaarheidsdatum is.

"Ik heb meerdere keren op 'm gestemd, maar 12 jaar is echt te lang. Het is tijd om plaats te maken voordat het gênant wordt", aldus een ondervraagde. Hoewel de meeste VVD-kiezers nog altijd vertrouwen houden in de premier, is ook een grote minderheid (42 procent) van hen het eens met de stelling over zijn verlopen houdbaarheid.

Contrast met 2020

Het contrast met twee jaar geleden, toen de premier 10 jaar premier van Nederland was, is groot. Toen zei een krappe meerderheid het acceptabel te vinden als hij na de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 weer premier zou worden.

Hoewel de premier naar eigen zeggen voorlopig nog door wil gaan, vindt slechts 18 procent van de ondervraagden dat nu acceptabel. Ook het aantal mensen dat vindt dat Rutte het goed heeft gedaan als premier is in twee jaar flink gedaald, van 63 procent in 2020 naar 34 procent nu.

Verplicht maximum aan regeerperiode

Het pessimisme rond het regeerrecord van Mark Rutte werpt de vraag op of er geen beperking moet komen voor het aantal kabinetten dat een premier in Nederland mag leiden. In Nederland is dat niet wettelijk vastgelegd en zou Rutte nog een keer premier kunnen worden als de volgende verkiezingen gunstig uitpakken.

Een ruime meerderheid (65 procent) zou wel voorstander zijn van een wettelijke beperking. De meesten (57 procent) vinden dat een premier in Nederland na twee of drie kabinetten verplicht moet stoppen. "Kabinetten kunnen ook snel vallen maar na acht jaar moet een leider zijn plannen wel hebben uitgevoerd. Daarna wordt het risico op indutten, zelfoverschatting of dictatoriale trekjes steeds groter", schrijft iemand.