De oorlogen in Oekraïne en Gaza, het klimaat en de Nederlandse politiek: deze nieuwsonderwerpen gaan mensen het meest uit de weg. Een kwart (26 procent) zegt het nieuws vaak te vermijden. Vooral omdat het 'te negatief' is.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 24.000 leden van het Opiniepanel. Het gaat om mensen die bovengemiddeld geïnteresseerd zijn in het nieuws.

'Verdrietig en angstig'

Vooral nieuws over oorlogen willen deze mensen liever niet zien of horen. "Ik vermijd het lezen van en het kijken naar nieuws zoveel mogelijk, omdat ik heel verdrietig en angstig word", zegt een deelnemer.

"Over de oorlog in Israël of Oekraïne, de Amerikaanse verkiezingen maar ook de Nederlandse politiek", legt diegene uit. "Ik heb hier op dit moment toch geen invloed op."

Veel te negatief

"Het is alleen maar ellende. Ik wil graag positief blijven, dat gaat moeilijk met zoveel negatief nieuws", laat een ander panellid weten.

Negativiteit is voor bijna de helft (46 procent) van de mensen die nieuws mijden een reden om minder of geen nieuws meer te volgen. "Nieuws is helaas vaak negatief en als het te vaak negatief is, haak ik af", vertelt een ondervraagde.

Geen controle

Dat mensen afhaken, ziet ook psycholoog Thijs Launspach: "Wij mensen vinden het best wel lastig om geconfronteerd te worden met iets wat misgaat waar we zelf geen controle over hebben."

Hij gaat verder: "Dat is ook de reden dat mensen daar ook een beetje van afhaken op een gegeven moment: 'Er is zoveel ellende, dus ik kijk niet meer'."

Mentale gezondheid

3 op de 10 mensen die nieuws mijden (30 procent) geven aan dat hun mentale gezondheid een rol speelt als ze besluiten bepaald nieuws niet te volgen. Ze geven aan dat ze stress ervaren, angstig worden of last krijgen van depressieve gevoelens.

Zo laat een panellid weten: "Ik heb veel last van de grote hoeveelheid slecht nieuws, wat ik me erg aantrek. Ik bescherm mijzelf tegen grote somberheid en angst."

Stresssysteem

Launspach legt uit hoe dat komt: "Wij mensen hebben een soort stresssysteem. Dat gaat aan als we in gevaar zijn en dat stelt ons in staat om snel te handelen en te reageren."

Maar het is natuurlijk niet handig als dat systeem aangaat als je gewoon op de bank zit, zegt de psycholoog. "Het is heel nuttig als je een ongeluk wilt vermijden of een belangrijke presentatie geeft, maar niet zo als je naar het nieuws zit te kijken."

Nepnieuws

Een grote groep (35 procent) mensen die nieuws mijden vertrouwt het nieuws niet of niet meer. En dat komt onder andere door de opkomst van nepnieuws.

De helft (50 procent) van de panelleden die meededen aan dit onderzoek geeft aan dat ze minder vertrouwen hebben in de media vanwege nepnieuws. "Door nepnieuws durf ik ook berichten van betrouwbare media niet meteen meer voor waarheid aan te nemen", zegt een deelnemer.

'Best eng'

De meesten (75 procent) maken zich zorgen over de verspreiding van nepnieuws. "Het kan ervoor zorgen dat mensen tegen elkaar uitgespeeld worden. Dat is best eng", vindt een panellid.

Een ander geeft aan: "Ik maak me meer zorgen over de jonge mensen die blindelings vertrouwen op hun social media."

Twijfels over objectiviteit

Verder zorgen twijfels over objectiviteit van berichtgeving ervoor dat mensen het nieuws links laten liggen. Vooral de berichtgeving over de oorlog in het Midden-Oosten is voor een deel van de mensen die nieuws mijden een reden om af te haken.

Ze vinden dat veel media te veel één kant van het conflict belichten. Dat gaat over de Israëlische kant: "Nieuws over de Israëlische genocide in Gaza mijd ik weleens op traditionele media, omdat ze vaak gebeurtenissen eenzijdig vertellen vanuit Israëlisch perspectief." Maar een ander zegt juist: "Het is alleen maar pro-Palestina bij de NPO."

Emotionele thema's

"Wat er gebeurt bij een snel escalerend conflict als dat in Gaza, is dat eigenlijk geen van de nieuwsberichten echt goed wordt gevonden door de mensen die het kijken", vertelt Launspach.

"Bij dit soort grote thema's, die ook nog eens emotioneel van aard zijn, krijgen mensen heel snel het gevoel dat ze iets is aangedaan of dat ze ergens aanstoot aan nemen", legt hij uit.

Kies je moment

Sommige deelnemers hebben zelf een oplossing bedacht om het negatieve nieuws 'aan te kunnen'. Ze kijken 's avonds bijvoorbeeld geen journaal meer zodat ze 's nachts kunnen slapen. Een panellid draait het juist om: "Voorheen keek ik 's ochtends bij het ontbijt naar het nieuws. Dat doe ik niet meer, zo'n depressieve start van de dag."

Nieuws is overal: online, in de krant, op tv en radio. Dat maakt het lastig om helemaal aan het nieuws te ontkomen, geven mensen aan. Je kunt ervoor kiezen om niet meer het journaal te kijken, maar dan nog kan het nieuws je bereiken. "Meestal komen er toch berichten door via social media", zegt iemand.

Kop in het zand?

Waar sommigen negativiteit of polarisatie als reden noemen om het nieuws niet meer te volgen, zijn er ook mensen in het onderzoek die daardoor nu juist méér nieuws volgen. "Ik wil op de hoogte blijven van wat er gebeurt in de wereld. Ook al is het nieuws vaak beroerd. Ik wil niet mijn kop in het zand steken", vertelt een deelnemer.

Psycholoog Launspach: "Je helemaal afsluiten voor wat er in de wereld gebeurt, is niet handig. Dat maakt je namelijk vatbaar voor manipulatie." Tot slot geeft hij nog een tip: "Zorg vooral ook dat je een breed beeld krijgt, dus dat je niet alleen maar binnen je eigen bubbel zit, niet alleen maar jouw politieke kant, want dan raak je verkokerd."

Hevige stortbuien, toenemende hitte en wegzakkende grond. Steeds meer woningen in Nederland beschadigen door klimaatverandering. Het overkwam ook de Rotterdamse Quintus. "Heb hier lang met veel plezier gewoond, maar dit huis is niet toekomstbestendig."

Quintus Visser woont al jaren in Rotterdam en heeft door klimaatverandering steeds vaker schade aan zijn huis. Zijn woning verzakt langzaam, omdat die op kleigrond gebouwd is en geen fundering heeft. "Een tot twee keer per jaar wordt het hier nat. In een aantal gevallen stond hier 40 centimeter water", vertelt hij.

80 centimeter verzakt

In zo'n 100 jaar is Quintus' woning in totaal 80 centimeter verzakt. "Dat kan je terugzien aan de verhoogde vloer in het souterrain", legt hij uit, terwijl hij naast de deur staat die niet verhoogd kan worden. Zijn hoofd steekt er zo'n 15 centimeter bovenuit.

De wc en douche liggen nog op het oorspronkelijk niveau, het verschil is ongeveer 40 centimeter. Wie naar de wc gaat, moet eerst een afstapje van bijna een halve meter maken. "Hier is het hemelwater en het rioolwater niet gescheiden. Bij heftige regenbuien kan het riool het niet verwerken en dan komt het water omhoog", legt hij uit. Die stortbuien komen door klimaatverandering steeds vaker voor.

Waarde gedaald

Door de verzakkingen, daalt de waarde van Quintus' huis aanzienlijk. En het laten funderen is te duur. "Ik heb zelf niet de middelen om 1 tot 1,5 ton op tafel te leggen."

Quintus is een ondernemer in theaterverlichting en een groot deel van zijn pensioen zit in zijn huis. "Ik was ervan uitgegaan dat ik geen tot heel weinig woonlasten zou hebben als ik 65 zou worden. Inmiddels is de situatie heel onzeker."

Niet toekomstbestendig

Verhuizen is vanwege de waarde van het huis dus geen optie. Mocht hij dat wel doen, denkt Quintus met de krapte op de woningmarkt niet genoeg geld te hebben om een nieuwe en betere woning te kunnen kopen.

"Als ik dit huis verkoop, dan moet ik eerlijk zijn over de fundering. Je gaat niet mensen een huis verkopen met een lijk in de kast", zegt hij. "Ik heb hier heel lang en met veel plezier gewoond. Maar als ik eerlijk ben, dan is het huis niet toekomstbestendig."

Hoogwater

De Rotterdammer is niet de enige die door de klimaatschade aan zijn huis in een lastige situatie terechtkomt. Er zijn door heel Nederland heel wat woningen kwetsbaar voor extreem weer, zoals hittegolven, bosbranden en stortbuien, die steeds vaker voorkomen.

Zo verhuisde journalist en schrijver Christel Don van Amsterdam naar het hoger gelegen Zutphen. Ze dacht op haar nieuwe plek veilig te zijn voor het zeewater, maar schrok door de hoge waterstand van de IJssel vorige winter. "Dat heeft me echt aan het denken gezet. Er is zoveel meer waar we rekening mee moeten houden dan alleen zee."

'Klimaatgetto's'

Don schreef daarom het boek 'Klimaatgetto's', dat gaat over kwetsbare wijken waar de gevolgen van klimaatverandering extra hard aankomen. De inwoners van deze 'klimaatgetto's' hebben niet de middelen om hun huis klimaatbestendig te maken óf te verhuizen. Hierdoor komen zij vast te zitten in een wijk.

"Het is een heftige titel", geeft Don toe. "En we zijn daar nog lang niet in Nederland, maar in landen zoals Indonesië en Amerika zie je dit soort wijken wel al ontstaan. We kunnen nu voorkomen dat klimaatgetto's in Nederland ontstaan."

Niet alleen, maar samen

Volgens Don is het belangrijk dat we leren leven met de pijn van klimaatverandering. Het terugdraaien kan namelijk niet. "Ik heb in het boek een waslijst gemaakt van dingen die we kunnen doen bij extreem weer", vertelt ze. "Je kan bijvoorbeeld kijken naar hoe de hitte naar binnenkomt en aan welke kanten je zonwering installeert."

Maar ze stelt dat dit soort individuele aanpassingen maar een deel zijn van de oplossing. Het is volgens Don juist belangrijk dat we samen kijken in onze buurten naar mogelijkheden, ook voor mensen die niet genoeg geld hebben. "We moeten gaan kijken wie in onze buurt kwetsbaar is onder extreme weersomstandigheden. Wie moeten we gaan bezoeken bij een hittegolf of bij een hevige regen? Samen plannen maken maakt ons weerbaar tijdens extreem weer."