radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Kiezers willen massaal een kiesdrempel tegen versnippering: dit is waarom dat volgens experts niet gaat helpen

Kiezers willen massaal een kiesdrempel tegen versnippering: dit is waarom dat volgens experts niet gaat helpen
Tweede Kamerleden Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas (BBB) voor een debat
Bron: ANP

De meeste mensen vinden dat er te veel partijen in de Tweede Kamer zitten. Een meerderheid is daarom voorstander van een kiesdrempel. Maar volgens politicoloog Kristof Jacobs gaat dat de problemen niet oplossen.

Na de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 kwamen er zeventien partijen in de Tweede Kamer. Doordat verschillende Kamerleden zich afsplitsten van hun partij zijn er nu 21 verschillende fracties, een record. Dat aantal is volgens de meeste mensen te hoog, blijkt uit onderzoek onder het EenVandaag Opiniepanel.

'Veel partijen, geen oplossingen'

Een ruime meerderheid (79 procent) vindt het een slechte zaak dat er zoveel partijen in de Tweede Kamer zitten. Deelnemers zeggen dat het hoge aantal partijen de besluitvorming vertraagt. Zo is het volgens hen lastiger om compromissen te sluiten, meerderheden te vinden en om coalities te vormen.

"Hoe meer partijen, hoe meer controverse", schrijft iemand. Een ander: "Veel partijen - veel meningen - geen oplossingen." En dat is in de ogen van velen niet goed voor het vertrouwen in de politiek.

Gevaar voor democratie

Bovendien duren debatten met zoveel sprekers voor veel mensen te lang en zorgen vooral de kleinste fracties ervoor dat de kwaliteit van de politiek achteruit gaat. De werkdruk is voor hen veel te hoog: fracties met één of enkele Kamerleden kunnen zich nooit overal goed over inlezen, is de gedachte.

Tegelijk stemmen ze wel over alle onderwerpen mee. Daar schuilt een gevaar voor de democratie in, vinden de panelleden.

Bekijk ook

Minimaal 2 of 5 zetels?

Een meerderheid (71 procent) zou daarom graag zien dat er in Nederland een kiesdrempel van minimaal 2 zetels wordt ingevoerd. Nu komt een partij in Nederland in de Tweede Kamer als ze genoeg stemmen hebben voor 1 zetel.

Maar om het aantal partijen in het parlement te verminderen zien veel kiezers graag dat die lat hoger wordt gelegd. Sommigen vinden 2 zetels genoeg, anderen zeggen dat partijen minstens 5 zetels moeten halen om in de Tweede Kamer te komen.

Zo hoog zou een kiesdrempel volgens panelleden moeten zijn

Huidig systeem democratischer

Niet iedereen ziet zo'n kiesdrempel zitten. Bijna een kwart wil de situatie graag houden hoe die nu is. Tegenstanders vinden het huidige systeem democratisch omdat iedereen hierdoor een stem kan krijgen in de Tweede Kamer.

"Ook kleine partijen vertegenwoordigen een deel van de bevolking en het is juist een kracht van Nederland dat die hier een kans krijgen", schrijft iemand. "Zie bijvoorbeeld de BBB, die met 1 zetel in de Kamer kwam."

BBB-stemmers voor kiesdrempel

Kiezers van vrijwel alle partijen zijn in meerderheid voorstander van een kiesdrempel. Een uitzondering daarop vormen mensen die nu Forum voor Democratie (FVD) of SGP willen stemmen: ongeveer tweederde van die groepen ziet een kiesdrempel van 2 of meer zetels niet zitten.

De meeste BBB-stemmers zijn wél voor. De partij van Caroline van der Plas doet het momenteel goed in de zetelpeiling, maar heeft nu 1 zetel in de Tweede Kamer en had het bij de vorige verkiezingen dus niet gehaald als er toen een kiesdrempel was geweest.

Welke kiezers zijn voor of tegen een kiesdrempel?

'Kiesdrempel lost weinig op'

Ook veel wetenschappers en politicologen zijn kritisch over de invoering van een kiesdrempel. Zo denkt politicoloog Kristof Jacobs van de Radboud Universiteit in Nijmegen dat een drempel van een paar procent om het parlement in te komen weinig zoden aan de dijk zet.

"Een kiesdrempel wordt vaak als een soort ei van Columbus gepresenteerd tegen het versplinterde politieke landschap, maar in de praktijk valt dat vaak tegen", zegt hij. "Als je bijvoorbeeld de lat legt op 2 of 3 procent, een kiesdrempel 'light' zeg maar, dan elimineer je misschien een paar partijen. In 2017 had dit bijvoorbeeld tot veertien partijen geleid, in plaats van zeventien. Dat lost dus heel weinig op."

Drempel heel hoog leggen

Volgens hem is een kiesdrempel pas echt effectief als die drempel heel hoog ligt. Zoals bijvoorbeeld op 10 procent, zoals we zien in een land als het Verenigd Koninkrijk. "Dan ga je daadwerkelijk naar drie à vier partijen terug, maar dat vind ik weer niet bij ons systeem passen."

"Dan ga je heel kunstmatig terug naar vier stromingen, waarin mensen zich niet per se vertegenwoordigd voelen", benadrukt de politicoloog. "En gaan er miljoenen stemmen verloren. Dat is weer niet goed voor het vertrouwen. Dus een 'echte' kiesdrempel zie ik in Nederland niet zo snel gebeuren."

Wat een kiesdrempel doet tegen versplintering in de politiek

Andere oorzaak

Ook denkt Jacobs dat de oorzaak van het versplinterende politieke landschap ergens anders ligt: "Wat je vooral ziet, is dat de grote middenpartijen veel kleiner zijn geworden. Vroeger hadden die vaak rond de 40 zetels."

Hij vervolgt: "Ik denk dat als het om bestuurbaarheid van het land gaat, je veel meer daar naar moet kijken. Wat de oorzaak daarvan is. In plaats van een bout middel als een kiesdrempel invoeren en daar vervolgens alle heil van verwachten."

Bekijk ook

Niet meer afsplitsen

Inmiddels zijn er dus 21 fracties. Dat komt doordat Kamerleden ervoor mogen kiezen hun zetel zelf te houden als ze zich afsplitsen van hun partij. Zo kan het dat bijvoorbeeld Pieter Omtzigt, die eerst bij het CDA zat, oud-FVD'er Wybren van Haga en Nilüfer Gündoğan (ex-Volt) nu op eigen titel in de Tweede Kamer zitten. Het CDA, FVD en Volt hebben hierdoor minder zetels dan voorheen.

Om het aantal kleine fracties in de Tweede Kamer te verminderen, moet ook daar verandering in komen, als het aan het Opiniepanel ligt. De meeste mensen (71 procent) vinden dat als iemand uit de fractie vertrekt, diegene zijn of haar zetel altijd moet teruggeven aan de partij.

Omtzigt mag blijven, Gündoğan niet

Maar, voegen velen daaraan toe, een uitzondering daarop zijn politici die bij de verkiezingen zelf veel voorkeurstemmen hebben gekregen. Als dat er genoeg waren voor een hele zetel (in 2021 waren er bijna 70.000 stemmen nodig voor 1 zetel), mogen ze hun zetel wél meenemen in het geval van afsplitsing.

Pieter Omtzigt en Wybren van Haga, die elk flink wat stemmen haalden bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen, mochten volgens deze panelleden dus op persoonlijke titel verder, maar de zetel van Nilüfer Gündoğan had bij Volt moeten blijven.

Bekijk ook

Charlotte Nijs presenteert de resultaten van het onderzoek
info

Over het onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd van 5 tot en met 8 augustus 2023. Aan het onderzoek deden 37.001 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. De uitkomsten zijn gewogen en representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit ruim 80.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe deze school ouders voorlichting moest geven over de Week van de Lentekriebels: 'Vertrouwen was weg'

Hoe deze school ouders voorlichting moest geven over de Week van de Lentekriebels: 'Vertrouwen was weg'
Basisschool De Regenboog in Amsterdam geeft ouders voorlichting over de Week van de Lentekriebels
Bron: EenVandaag

Ieder jaar laait de discussie rondom de voorlichtingsweek Lentekriebels weer op. Uit onderzoek van stichting Rutgers blijkt de helft van de scholen weerstand van ouders ervaart. Daarom licht deze Amsterdamse basisschool nu ook ouders jaarlijks voor.

De Week van de Lentekriebels is een jaarlijks terugkerend fenomeen waar kinderen van de basisschool relationele en seksuele vorming ontvangen. Hoe voelt het om verliefd te zijn? Hoe werkt je lichaam en wat verandert er in de pubertijd? Deze en andere vragen worden beantwoord. Deze week wordt georganiseerd door kennis- en expertisecentrum Rutgers. Ze vieren dit jaar het 20-jarig bestaan van de week.

Week van de Lentekriebels

Basisschool De Regenboog uit Amsterdam doet er al 20 jaar aan mee. Directeur Josien Branbergen heeft de week zien veranderen. "20 jaar geleden was het een ontspannen week met heel veel energie. We openden de week met ballonnen op het schoolplein met ouders en kinderen samen."

Het was heel positief en leuk, herinnert Branbergen zich. "Ik heb het zien veranderen. Naar veel bedachtzamer ermee omgaan, preutser. Ouders die meer kritische vragen komen stellen. Leerkrachten die het spannender vinden."

Bekijk ook

Tegengeluid van Civitas Christiana

"Met natuurlijk een climax 2 jaar geleden, waarbij er heel veel misinformatie op ouders afkwam, wat heel veel onzekerheid heeft veroorzaakt."

Daarmee doelt Branbergen op de kritiek die Rutgers ontvangt van Civitas Christiana, een ultraconservatieve stichting. Zij voert elk jaar een campagne tegen de Week van Lentekriebels.

Rechtszaak vanwege 'leugens en laster'

Rutgers zelf vindt dat de stichting 'leugens en laster' verspreidt en sleept de stichting dit jaar voor de rechter. 2 jaar geleden werd de informatie van deze stichting veel gedeeld op social media, wat zorgde voor veel onrust onder ouders op basisschool De Regenboog.

Zo ook bij Naomi Brom. "Op social media kwamen echt de meest verschrikkelijke plaatjes langs en de meest verschrikkelijke verhalen. Ik merkte dat ik daar heel onrustig van werd."

Bekijk ook

'Dit is 'too much''

Zij wilde niet dat haar kinderen dit te zien zouden krijgen. "Ik dacht: dit is 'too much'." Ze belde naar school en zei tegen de directrice dat ze haar kinderen in de Week van de Lentekriebels thuis wilde houden.

De directeur besluit alle kritische ouders voor een gesprek op school uit te nodigen. Branbergen: "Ik denk dat we daar twintig ouders hadden zitten, wat natuurlijk dan toch een kleine groep is, maar een groep die veel onrust veroorzaakt, dus voor ons voelde het heel erg groot."

Beïnvloed door social media

De directrice merkte dat de ouders veel aannames deden op basis van berichten op social media. "Het vraagmoment was weg. 'Hey, ik lees dit, hoe zit dat? Doen jullie dat?'. Dus het vertrouwen dat we altijd met elkaar hadden was weg en dat voelde heel erg naar."

Maar in dat gesprek werd er voor Naomi veel duidelijk. "Ze lieten ons het lesmateriaal zien, de docenten waren erbij en vertelden: 'Wij kennen onze kinderen, wij kennen jullie.'"

Bekijk ook

'Het heeft me heel erg diep geraakt'

"En wat mij toen heel erg heeft geraakt was de emotie van een van de juffrouwen", gaat Naomi verder. "Zij gaf aan: 'Het raakt mij dat jullie wel je kinderen aan ons toevertrouwen, maar niet vertrouwen dat wij dit onderwijs op een juiste manier geven.'"

"Het heeft me heel erg diep geraakt", bevestigt leerkracht Yersika Magdalena. "Ik was er weken mee bezig, nam het mee naar huis. Het koste heel veel energie, want we moesten alles weerleggen en er waren mails. Het ging ook ten koste van de tijd die we aan de kinderen moeten geven met lesgeven, want we waren alleen maar daarmee bezig."

'We denken veel meer na'

De ophef kwam voor Magdalena ook ontzettend onverwacht: "We deden het al 18 jaar. Niemand heeft er ooit wat van gezegd." Daarom is de school ook na dat heftige jaar gewoon doorgegaan met de Week van Lentekriebels. "Het is wel allemaal goedgekomen, het vertrouwen is terug."

Toch merkt Branbergen dat de leerkrachten minder onbevangen de lessen geven. "Dat we veel meer nadenken: 'Wat kan ik wel zeggen? Wat kan ik niet zeggen? Ik wil niemand voor de borst stoten. Ik wil dat iedereen zich gehoord voelt op zijn eigen manier.' Dus we denken er veel harder over na dan 20 jaar geleden."

Bekijk ook

Geen foto's en filmmateriaal

Dat betekent dat sommige dingen zijn veranderd. "We doen nog steeds de inhoud zoals we 'm 20 jaar geleden ook deden. Want daar staan we voor", zegt de directeur stellig.

"Maar sommig beeldmateriaal gebruiken we niet meer omdat het te expliciet zou zijn. We hebben eigenlijk alleen nog maar getekend materiaal. We gebruiken geen foto's en filmmateriaal. Dat is echt een verandering."

'Zolang de inhoud maar overeind blijft'

Dat vindt de directeur jammer. "Maar wat voor mij het allerbelangrijkst blijft, is dat we de inhoud goed kunnen bespreken met kinderen. Dat kinderen goed voorgelicht deze maatschappij ingaan. En juist nu, dus aan de inhoud doen we geen concessies."

"En als dat betekent dat we in de vorm af en toe concessies moeten doen, vind ik dat heel naar. Maar zolang de inhoud maar overeind blijft", zegt directeur Branbergen tot slot.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Tweede Kamer wil niet wachten op minister, NSC en GroenLinks-PvdA komen zelf met plannen om WIA-fouten te herstellen

Tweede Kamer wil niet wachten op minister, NSC en GroenLinks-PvdA komen zelf met plannen om WIA-fouten te herstellen
Minister Van Hijum tijdens een debat in de Tweede Kamer over onjuiste berekeningen van WIA-uitkeringen door het UWV
Bron: ANP

De herstelactie voor fouten bij het UWV schiet tekort, vinden NSC en GroenLinks-PvdA. Beide partijen presenteren vandaag een uitgebreider plan om de problemen met arbeidsongeschiktheidsuitkeringen aan te pakken.

"De eerste stap is nu gezet, maar dat is voor mij echt onvoldoende", zegt NSC-Tweede Kamerlid Ilse Saris. "Mensen moeten krijgen waar ze recht op hebben. Dat betekent dat gemaakte fouten moeten worden hersteld."

Alle fouten herstellen

En dan niet alleen de administratieve fouten, benadrukt Saris. "Ook de sociaal-medische beoordelingen. Niet alleen over de periode 2020 tot 2024, maar ook fouten van daarvoor." Daarnaast moet volgens haar de schade die mensen hebben geleden, worden gecompenseerd.

De partij is dan ook van plan om deze uitbreiding bij de voorjaarsnota-onderhandelingen te bespreken met de andere coalitiepartijen. "Wij willen hier echt voor strijden." Om hoeveel mensen het gaat en hoeveel extra geld het kost om het plan te realiseren, is onduidelijk, zegt het NSC-Kamerlid.

info

Problemen bij het UWV

Sinds vorig jaar onderzoeken EenVandaag en het AD problemen bij het UWV. Het gaat onder andere om fouten bij de sociaal-medische beoordelingen en rekenfouten bij de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen.

De onthullingen leidden tot ingrijpen door de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Eddy van Hijum (NSC). Hij was verrast door de berichtgeving en kondigde onderzoeken aan naar het functioneren van de uitkeringsinstantie. En een herstelactie voor gedupeerden.

Maar die herstelactie blijft beperkt. Alleen fouten bij daglonen bij de WIA tussen 2020 en 2024 worden meegenomen. Andere fouten, bijvoorbeeld bij medische beoordelingen of bij andere uitkeringen zoals de Wajong, worden niet bekeken en dus ook niet hersteld.

Snelle compensatie: 5.000 euro

"Wij willen dat mensen nu zo snel mogelijk zekerheid krijgen", zegt Kamerlid voor GroenLinks-PvdA Mariëtte Patijn. "Dat betekent dat er voor mensen die te weinig hebben gekregen een goede compensatieregeling moet komen."

Die compensatieregeling zou volgens haar uit een keuze moeten bestaan: het UWV rekent het hele dossier door, óf iemand kiest voor een snellere optie van 5.000 euro uitbetaling. "En mensen die juist te veel hebben gekregen, moeten de zekerheid hebben dat ze geen terugvordering krijgen."

'Mensen hebben er recht op'

En dat is niet het enige. Ook als iemands uitkering in de toekomst naar beneden wordt bijgesteld, moet volgens GroenLinks-PvdA rekening worden gehouden met de persoonlijke situatie. Daarnaast moeten mensen van voor 2020 aanspraak kunnen maken op de 5.000 euro als er fouten zijn gemaakt.

"Maar we moeten niet beloven dat we voor hen alles in detail gaan uitrekenen. Want dat lukt misschien helemaal niet", zegt Patijn. Wel moeten geconstateerde fouten in de periode van voor 2020 worden rechtgezet. "Dat gaat lang duren, maar mensen hebben er recht op."

Bekijk ook

Tienduizenden dossiers wachten nog

Met hun plannen pleiten NSC en GroenLinks-PvdA voor een bredere herstelactie die sneller én zorgvuldig wordt afgehandeld. Maar de minister en het UWV lieten eerder weten dat elke uitbreiding ten koste zou gaan van de reguliere werkzaamheden.

Voor de huidige herstelactie worden namelijk al zo'n 43.000 dossiers opnieuw bekeken door een speciaal opgericht team.

Heel veel extra dossiers

Vorige week bleek bovendien uit de bijlagen van een Kamerbrief dat er nog 8.000 dossiers bij zouden kunnen komen van arbeidsongeschikten van wie de uitkering is beëindigd of toegekend tussen 2020 en 2024.

Daarnaast zijn er nog 28.000 dossiers met vastgestelde fouten, bijvoorbeeld bij de indexering, die nog gecorrigeerd moeten worden, blijkt uit hetzelfde document.

Bekijk ook

'Werkdruk geen excuus'

Maar volgens NSC-Kamerlid Saris is de werkdruk bij het UWV geen excuus om mensen niet te helpen. "De overheid dient zich aan de wet te houden, mensen dienen zich aan de wet te houden en fouten moeten gewoon worden hersteld."

Ook GroenLinks-PvdA-Kamerlid Patijn denkt dat haar plan uitvoerbaar is. "Wij denken dat het minder complex is, want je hoeft niet helemaal uit te gaan rekenen wat mensen krijgen. Dit komt in de plaats van wat het UWV nu aan het doen is. En mensen kunnen daardoor sneller geholpen worden en dus uit die onzekerheid komen."

Minister onder druk van eigen partij

De plannen van beide partijen kosten geld, mogelijk heel veel geld. De verantwoordelijk minister Van Hijum is zelf NSC'er en krijgt van zijn eigen partij een stevige opdracht mee. Hij moet op zoek naar het geld om de plannen uit te voeren, maar waar dat vandaan moet komen is onduidelijk.

Wat Saris betreft hoort het bij de gemaakte afspraken dat dit geregeld wordt. "Er moet heel veel gebeuren, maar in het regeerakkoord hebben we afgesproken dat wij het wel willen. En daar houd ik mijn regeringspartijen aan. Ook mijn minister."

De Tweede Kamer wil niet wachten op de minister, NSC en GroenLinks-PvdA komen zelf met WIA-herstelplannen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant