Veel coalitiekiezers zijn somberder over het kabinet nu het regeerprogramma bekend is. Het nieuwe asielbeleid is welkom, maar plannen voor het eigen risico, voor de landbouw en de bezuinigingen op onderwijs zorgen voor gefronste wenkbrauwen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 9.500 kiezers uit het Opiniepanel die op een van de coalitiepartijen hebben gestemd. Nu alle kabinetsplannen voor de korte en lange termijn bekend zijn, heeft 61 procent van die kiezers vertrouwen in het kabinet. Bij kiezers van de VVD is dat hoger dan in juni toen de ministersploeg bekend werd, maar bij de PVV, NSC en BBB staan juist fors minder kiezers achter dit kabinet nu de uitgewerkte plannen er liggen.

Weerstand tegen plan eigen risico

Want ook al is elke achterban van de coalitie blij met de strenge asielplannen, er landen een aantal dingen niet goed. Zo hebben kiezers van de PVV, VVD, NSC en BBB moeite met het verlagen van het eigen risico in 2027. De jaarlijkse eigen bijdrage blijft tot 2027 ongewijzigd 385 euro en wordt daarna verlaagd naar 165 euro. Naar verwachting stijgt de maandelijkse zorgpremie die verzekeraars rekenen door deze afbouw, iets wat met name veel kiezers van de PVV (42 procent) moeilijk vinden.

Zij willen van het eigen risico af én geen hogere zorgpremie. Veel VVD- en NSC-kiezers vinden afbouw van het eigen risico juist niet verstandig, omdat ze inzien dat de zorgkosten stijgen en het ergens van betaald moeten: "Als het eigen risico wordt verlaagd en de zorgpremie loopt op, dan is het dus een vestzak-broekzak verhaal. Daar schieten we niets mee op, want dat wordt dan nog duurder", zegt een NSC-kiezer.

Andere pijnpunten coalitiekiezers

Nog negatiever zijn kiezers over bezuinigingen op het onderwijs. Het kabinet wil minder geld naar buitenlandse studenten, maar rept in het regeerprogramma niet over de verdere uitwerking van die bezuinigingen. Geen enkele kiezersgroep ziet wat in onderwijsbesparingen, ook niet die van de coalitie. Zo schrijft een VVD-kiezer: "Het is goed als er minder geld gaat naar buitenlandse studenten, maar het onderwijs in Nederland staat er slecht voor en daar moet juist meer geld naartoe."

PVV- en BBB-kiezers zijn verder niet te spreken over de beperking van de mestrechten bij een doorverkoop van een veehouderij buiten de familie, waardoor de veestapel op den duur zal krimpen. Ook vinden maar weinig PVV-kiezers (36 procent) dat Nederland Oekraïne onverminderd moet blijven steunen, zoals het kabinet wil. Veel NSC-kiezers, en in mindere mate PVV-kiezers, hebben daarnaast moeite met de lastenverlichting voor bedrijven.

Onvoldoende NSC-geluid

Onder de streep zien vooral NSC-kiezers te weinig van 'hun' partij terug in de kabinetsplannen voor de komende jaren. Slechts 41 procent herkent NSC daar voldoende in. Een groot deel van de mensen die NSC hebben gestemd, is na de verkiezingen afgehaakt, en de kabinetsplannen lijken voor deze kiezers geen reden om weer terug te keren.

"Dit programma heeft niks te maken met bescherming van de zwakkeren in de samenleving. Ik lees ook niets over pensioenen, iets wat mij aan het hart gaat." De achterbannen van de PVV (65 procent), VVD (63 procent) en BBB (64 procent) vinden daar 'hun' partij in meerderheid wel zichtbaar genoeg, ondanks de hierboven beschreven pijnpunten.

Meer steun voor Faber, minder voor Agema

Gevraagd naar het imago van een aantal veelbesproken ministers valt op dat Marjolein Faber er een stuk beter op staat dan bij de presentatie van de ministersploeg in juni. 43 procent van alle deelnemers steunt haar nu, tegenover 31 procent bij de start. Vooral bij kiezers van de VVD (van 21 naar 60 procent) en NSC (van 17 naar 53 procent) stijgt het vertrouwenscijfer fors. Of haar plannen uitgevoerd kunnen worden, wordt betwijfeld, maar kiezers vinden dat ze daadkracht uitstraalt en tegelijk zegt binnen de kaders van de wet te willen blijven.

Fleur Agema moet het juist doen met minder steun, van 56 procent in juni naar 40 procent nu. Bij kiezers van de PVV heeft nu 67 procent vertrouwen in haar, tegenover 90 procent in juni. Maar ook bij BBB-kiezers (van 93 naar 68 procent) en NSC-kiezers (van 78 naar 48 procent) is de deuk in haar imago flink.

Agema 'gedraaid'

De zorgminister neemt volgens kiezers een andere houding aan dan zij lange tijd als Tweede Kamer had: "Agema is al gedraaid voordat ze goed en wel begonnen is. Ik heb altijd op haar gestemd, maar ik herken haar niet meer", schrijft een teleurgestelde PVV-kiezer.

Dezelfde kritiek krijgt ook landbouwminister Femke Wiersma. De BBB-minister kijkt de komende jaren toch naar maatregelen die de veestapel doen krimpen. Bij 'haar' BBB-kiezers daalt ze daardoor in aanzien. 66 procent van die stemmers steunt haar nu, tegenover 78 procent in juni. Een BBB-kiezer: "Eerst van alles beloven en dan de boel weer terugdraaien. Arme boeren."

Social media zoals Tiktok zijn voor veel jongeren een vraagbaak voor medische informatie. Vooral voor specifieke vrouwen-aandoeningen zijn er veel influencers die zonder medische scholing behandelingen aanraden. Artsen maken zich zorgen.

Niet-medisch geschoolde influencers winnen terrein, blijkt uit gesprekken met TikTok-dokter Annemie Gallimont en gynaecoloog Yvonne Louwers. Zij zien dat jonge vrouwen met klachten gerelateerd aan de menstruatie steeds vaker na hun doktersbezoeken ook online naar informatie bij influencers zoeken. Soms heeft dit schadelijke gevolgen.

Oplossing voor PCOS

De 29-jarige Iesja Westerbeek kan hierover meepraten. Zij heef al langer last van een onregelmatige menstruatie en heeft de diagnose polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS). De afgelopen jaren probeert ze er alles aan te doen om regelmatig ongesteld te worden."Ik ben van alles gaan onderzoeken over wat er mee te maken had, om die cyclus wat regelmatiger te krijgen", vertelt ze.

Ze komt online terecht bij verschillende influencers die beloven de oplossing te hebben. "Ze speelde in op het weer krijgen van een regelmatige cyclus. En dat wilde ik, dat was van jongs af aan mijn doel. Ik ben altijd op zoek naar een manier dat het me lukt."

PCOS klachten werden erger

2 maanden lang slikt Iesja supplementen die door influencers werden aangeprezen. Ze kosten haar 150 euro per maand, maar lijken uiteindelijk niet te helpen. "Het ging niet beter en toen dacht ik, dan stop ik hier gewoon mee." Het slikken van de supplementen maken haar PCOS klachten juist erger.

"Het zijn vaak influencers die ook PCOS hebben en dat maakt het heel herkenbaar", legt Iesja uit over haar eerdere beslissing om advies van influencers op te volgen. "Als het voor hen werkt, wil je geloven dat het ook voor jou werkt."

Advies zonder medische kennis

Onderzoek van KNMG en NOS uit 2024 laat zien dat 50 procent van de 670 ondervraagde artsen wekelijks te maken hebben met patiënten die gedachte als die van Iesja delen.

Recenter wetenschappelijk onderzoek naar influencers en klachten van onregelmatige menstruatie laat zien dat TikTok-videos over PCOS veel jonge vrouwen aantrekken. Maar de kwaliteit van de informatie die ze brengen is laag. "De meeste video's zijn gemaakt door niet-medische opgeleide mensen die behandelopties voorstellen zonder kennis van zaken te hebben." Zo staat te lezen in het medische tijdschrift Healthcare.

Vrouwen voelen zich niet gehoord

Ook gynaecoloog Yvonne Louwers weet uit ervaring dat Iesja niet de enige is. Veel vrouwen met PCOS voelen zich bij hun arts niet genoeg gehoord en gaan dan zelfstandig op zoek.

"Bij PCOS hebben vrouwen een onregelmatige of helemaal weg blijvende menstruatie. Je ziet in de eierstokken een heleboel kleine eiblaasjes die niet uitrijpen", legt ze uit. "En daar komen dan klachten bij zoals een lager zelfbeeld, eetstoornissen, depressieve gevoelens en angstklachten."

Misinformatie op TikTok

Louwers heeft begrip voor de vrouwen die bij influencers uitkomen maar vindt het van belang dat reguliere artsen hier meer grip op krijgen, want zeker 60 procent van wat jonge vrouwen op TikTok-filmpjes zien is onjuiste informatie.

"Ik zie ook meer supplement gebruik, vitamines bijvoorbeeld en extracten van met wortelgras gevoerde runderen, dat heeft simpelweg niet een bewezen effect. Het kost vaak veel geld en heeft niet het effect wat je zal willen."

Schadelijke adviezen

Het blijft volgens Louwers niet bij 'weggegooid geld', het opvolgen van dit soort adviezen zorgt ook voor echte schade, weet zij. "Vrouwen krijgen door het afgaan op influencers een vertraging bij waar het echt om gaat: een goed en volledig beeld van hun ziekte krijgen."

"Bijvoorbeeld over suikerinname of wel of niet sporten. Ik heb gezien dat vrouwen wordt aangeraden niet te sporten, terwijl bewegen juist goed is." Ze heeft het dan over filmpjes waarop influencers - met en zonder PCOS - vertellen dat vrouwen met dit syndroom bijvoorbeeld niet moeten hardlopen. Dat zou een stressreactie veroorzaken in het lichaam.

Tegengeluid

Annemie Galimont is lid van Dokters Vandaag, een collectief van artsen dat probeert via TikTok de juiste informatie bij mensen te krijgen. Dat wil zeggen; informatie die gebaseerd is op medische richtlijnen.

"Ik heb een gluur-account waarop ik afdaal om op mijn vakgebied in de krochten van het internet te kijken. Daar lees je dan dingen met de titel: 'wat je dokter je niet vertelt' en 'ze doen te weinig onderzoek ' of ' gebruik geen crème'." Gallimont probeert daar de juiste medische informatie voor in de plaats te stellen.

Patiënten niet veroordelen

"Ik zie dagelijks de mensen in mijn spreekkamer die last hebben van wat er gebeurd is via een influencer", gaat ze verder.

"Dan dacht ik hoe kan je dat nou geloven, maar dat werkt niet. Je moet eigenlijk zeggen: wat fijn dat je zelf onderzoek hebt gedaan. En dan iemand bij de hand nemen."

'Ik voel me weer gezond'

Ook Iesja zocht uiteindelijk medische hulp bij een echte dokter. Ze kon terecht bij een psychiater en kreeg antidepressiva om de mentale klachten die door PCOS worden veroorzaakt te reguleren. "De paniek werd getriggerd door de hormonen die vrijkomen", vertelt ze.

"Maar dit is een behandeling die bij mij heel goed werkt. Ik word nog steeds niet regelmatig ongesteld, maar ik voel me nu eindelijk weer een beetje mezelf. Ik voel me weer gezond."

'Dodenweg' wordt hij genoemd, de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo. Jaarlijks vallen er slachtoffers. Ook deze maand kwamen er twee mensen om het leven. Wat maakt de N36 zo gevaarlijk?

Deze week was het opnieuw raak op de N36. Een bestuurder raakte gewond bij een botsing tussen een busje en een vrachtwagen. Twee weken geleden verongelukten bij een frontale botsing tussen een auto en een kleine vrachtwagen twee mannen. Eind februari viel er een zwaargewonde op de weg. In nog geen half jaar tijd vielen er 3 doden en 7 gewonden op de 36 kilometer lange weg.

Gevaarlijke situaties met inhalen

De lijst met (ernstige) ongevallen is nog veel langer. Vrachtwagenchauffeur Gert van het Almelose Bolk Transport snapt wel waarom de N36 een 'dodenweg' genoemd wordt. Hij zit zo'n 3 keer per week op de weg en ziet het vaak misgaan.

De gevaarlijke situaties ontstaan met name wanneer mensen gaan inhalen. "Dat mag niet, maar mensen proberen het toch, vooral als ze achter een vrachtauto zitten."

'Het gaat vaak nét goed'

Een vrachtwagen is lang en gaat niet snel. Een ander probleem op de weg is dat je geen kant op kunt als er plots een tegenligger is. "Je hebt niet veel ruimte om uit te wijken hier."

Zo zat hij een keer achter een personenauto die heel langzaam reed. De persoon die weer achter Gert reed dacht dat hij alleen de vrachtwagen moest inhalen waardoor hij én de vrachtwagen én de auto moest inhalen. Het gaat vaak maar nét goed, zegt hij.

Een fout kan fataal zijn

Wat ook een probleem is, zijn de te korte op- en afritten op sommige plekken. "Dat maakt invoegen moeilijk." En vooral in de ochtend en avond is het 'gigantisch druk', vertelt chauffeur Gert. Maar ondanks die drukte zijn ze ook bezig met hun telefoon.

Het is overigens niet zo dat mensen gevaarlijker rijden op een N-weg, zegt Fieke van Schaik van de ANWB. "Wat je op de N36 ziet, en ook op andere N-wegen, is dat op stukken waar geen middenberm is, je heel snel op de andere kant van de weg kan komen. En dan is een fout fataal."

Relatief veel doden

Op N-wegen vallen relatief gezien de meeste verkeersdoden, zo'n 20 procent van de verkeersdoden valt op een rijksweg. Dat zit hem dus met name in hoe de wegen zijn ingericht, legt Van Schaik van de ANWB uit. Ze zijn vaak tweebaans, met beide rijbanen een andere richting op.

De wegen zijn daarnaast vaak smal en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden in de berm. "Als er een korte berm naast zit en je raakt van de weg, dan beland je bijvoorbeeld snel in een sloot." Een ander probleem wat op veel N-wegen speelt, is een korte invoegstrook, er is vaak weinig ruimte om in te voegen.

Alle N-wegen een middengeleider

Niet alleen op de N36 maar op alle N-wegen zouden de rijbanen gescheiden moeten worden. "Dus zo'n geleiderail op de middenberm, is is daar heel belangrijk voor", zegt Van Schaik. De politiek heeft 200 miljoen gereserveerd om alle gevaarlijke N-wegen aan te pakken. "Daarmee kun je maar een heel klein stukje weg aanpakken, terwijl daar eigenlijk veel meer voor nodig is."

Alleen al voor het aanpakken van de hele N36 is 300 miljoen euro nodig, becijferde Rijkswaterstaat. Volgens Van Schaik lijkt verkeersveiligheid geen prioriteit voor dit kabinet. In deze kabinetsperiode is geen extra geld vrijgemaakt voor verkeersveiligheid, die 200 miljoen stamt al uit 2022, legt ze uit. "Er is nu geld nodig."

Minister heeft plan voor rijbaanscheiding N36

In een reactie op uitspraken van de gemeente Almelo laat minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, weten nog voor de zomer met een plan te komen voor de N36. Madlener zegt dat nu wordt gekeken hoe de weg op korte termijn over de gehele lengte veiliger kan worden gemaakt. "Ik ben nu aan het kijken of we toch over de hele lengte de rijbaanscheiding kunnen aanleggen", zegt hij tegen EenVandaag.

Extra wensen, zoals verbreding of het aanpassen van viaducten, kunnen niet worden ingewilligd. De minister noemt dat 'luxe' waar op dit moment geen geld voor is. "We moeten echt binnen het budget werken, dat is een slechte boodschap aan de gemeente, maar het is niet haalbaar." Madlener zegt voor de zomer met een plan te komen.