5 maanden duurt de formatie al. Uit onze peiling blijkt dat kiezers helemaal klaar zijn met het gedrag van de formerende politici. En wat opvalt is dat óók bij stemmers van de beoogde coalitiepartijen het geduld op is.

Het moest 'snel' want het land zat in de problemen, werd er vlak na de verkiezingen nog gezegd. Ik zal de samenvatting besparen van alles wat er mis ging. Maar 5 maanden later vraag ik me af of 'de formatie' officieel eigenlijk al begonnen is.

Ontevreden

Met hun dralen hebben de formerende partijen het geduld van kiezers echt op de proef gesteld. Een overweldigende 88 procent van de kiezers is ontevreden over het verloop van deze formatie.

"Als ik er op mijn werk zo lang over doe, was ik allang ontslagen", schrijft een kiezer. "Zo vaak gehoord dat er snel een kabinet moet komen, maar puntje bij paaltje is het traineren en stagneren uit eigen belang." Zelfs van de meest tevreden gezagsgetrouwe achterban, die van de VVD, vindt 78 procent dat het te lang duurt.

'Kinderachtig spelletje'

Veel kiezers geven elkaars partijen en politici de schuld van de vertragingen en 'spelletjes'.

"Het is een kinderachtig spelletje voor volwassenen geworden. Politici hebben een te grote mond en durven tegelijkertijd niet te kiezen, schadelijk voor dit land."

Zorgen over Nederland

De irritatie komt bij veel mensen voort uit zorgen. Twee derde van de kiezers (64 procent) maakt zich zorgen dat door deze langzame formatie problemen waar Nederland mee worstelt niet of trager worden opgelost.

"Eerst was ik nog boos, maar haal nu alleen maar mijn schouders op. Ernstig, want er liggen grote problemen die niet kunnen wachten", vertelt een kiezer. Mensen noemen vooral de problemen op de woningmarkt, het klimaat en onderwijs waar ze zich zorgen over maken. Ook de bestuurscultuur wordt veel genoemd.

'Nu kleur bekennen'

Dat bij kiezers van VVD én CDA én D66 het geduld op is, blijkt ook uit de volgende uitslag. We vroegen: mag uw partij nog openhouden met wie ze wel of niet wil regeren? Of moet ze nu een definitieve keuze maken? Ongeveer zeven op de tien kiezers van VVD, CDA en D66 willen dat hun partij onmiddellijk en definitief kleur bekent.

Kiezers mogen dan ongeduldig en geïrriteerd zijn over het uitblijven van voortgang, dat brengt ze er niet toe op andere partijen te stemmen. In onze peiling, die later vandaag online komt, behalen VVD, CDA en D66 nagenoeg dezelfde zetelaantallen als eerder deze zomer.

Bijna 20.000 Oekraïense kinderen zijn sinds de invasie door de Russen ontvoerd. President Zelensky wil geen vredesakkoord voordat alle gedeporteerde burgers teruggekeerd zijn, terwijl Rusland ontkent. "Ze beroven ons van onze toekomst."

Twee van deze kinderen zijn Veronika en Sasha. Hun verhaal wordt verteld in de documentaire 'After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home' van documentaireregisseur Sarah McCarthy. "Sasha werd als kleuter bij een Russische controlepost van haar vader gescheiden", vertelt McCarthy.

Ontvoerd op zomerkamp

"Haar vader kwam in een detentiekamp terecht en Sasha belandde met haar broertjes en zusjes in een tehuis in Moskou. Na zijn vrijlating moest haar vader zelf uitzoeken waar zijn kinderen waren. Ook Veronika, de dochter van een Oekraïense soldaat, werd gedeporteerd."

''Ze namen ons mee naar een soort kamp in Rusland. De politie pakte onze telefoons af. Ik huilde constant, omdat ik bang was dat ik mijn familie nooit meer zou zien'', vertelt Veronika in de film. McCarthy, die zelf een Oekraïense moeder heeft, reist met haar documentaire nu de wereld rond om zoveel mogelijk mensen te laten zien wat er gebeurt. "Dit is de keiharde realiteit voor duizenden Oekraïense gezinnen."

Nieuwe identiteit

Inmiddels zijn er 1.247 kinderen teruggehaald, vertelt Darya Gerasymchuk. Zij is kinderrechtencommissaris en adviseur van president Zelensky. "Maar van heel veel kinderen weten we nog niet waar ze zijn. Ze zijn ondergebracht bij Russische pleeggezinnen en hebben een nieuwe naam en identiteit gekregen.''

Het is heel moeilijk om te achterhalen waar de kinderen zich bevinden. ''Vaak begint het met een tip van een ouder, of beelden op Russische televisie waarin kinderen te zien zijn bij adopties of heropvoedingsprogramma's'', zegt Gerasymchuk. ''Ook Amerikaanse satellietbeelden hielpen bij het opsporen van kinderen. Maar de financiering van dat programma is inmiddels stopgezet door de Trump-regering."

Rusland ontkent

Zodra duidelijk is waar een kind zich bevindt, wordt er door de organisatie Save Ukraine contact opgenomen met de familie. Deze organisatie is opgericht door Mykola Kuleba, voormalig kinderombudsman van Oekraïne, en werkt om de kinderen terug te halen.

Meestal gaat er dan een moeder of oma met een medewerker op pad naar Rusland of bezet gebied, via routes zoals Polen, Belarus en Turkije. Met juridische stappen, onderhandelingen of persoonlijke contacten wordt dan geprobeerd om het kind vrij te krijgen.

'Genocide op ons volk'

En dat is niet eenvoudig, vervolgt Gerasymchuck. "Want Rusland erkent zelden dat er sprake is van ontvoering en werkt vrijwel nooit actief mee aan terugkeer. Het belangrijkste doel van de ontvoering van Oekraïense kinderen door de Russen is de genocide op het Oekraïense volk. Door het Oekraïense volk kinderen te ontnemen, proberen de Russen ons van onze toekomst te beroven."

Voor Sasha en Veronika liep het goed af. Sasha woont nu in Letland, en Veronika is terug in Kyiv. Ze hebben inmiddels beiden getuigd bij het Internationaal Strafhof. Maar veel kinderen komen getraumatiseerd terug en zijn geïndoctrineerd door Russische propaganda. Duizenden kinderen zijn nog altijd vermist.

Voorwaarde voor vrede

De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne verlopen moeizaam. Voor Oekraïne is de terugkeer van alle gedeporteerde burgers, met als prioriteit de ontvoerde kinderen, een belangrijke voorwaarde voor een akkoord. President Zelensky is stellig: alle kinderen moeten terug zijn voordat er serieus over vrede kan worden gepraat.

Het onderwerp stond bovenaan de Oekraïense agenda tijdens de besprekingen in Saoedi-Arabië eind vorige maand. Volgens de Amerikanen gold de terugkeer van de kinderen als een eerste stap om vertrouwen op te bouwen tussen de partijen, maar ook dat lijkt nog ver weg.

Meer steun nodig

Darya Gerasymchuk hoopt dat de aanklacht van het Internationaal Strafhof in het vredesproces een verschil kan maken. "De arrestatiebevelen tegen president Poetin en zijn commissaris voor de kinderrechten Maria Lvova-Belova waren historisch", zegt ze.

"Ze erkenden niet alleen het oorlogsmisdrijf van kinderontvoering, maar ook het bredere patroon van genocide: het systematisch overbrengen van Oekraïense kinderen naar Russische gezinnen.''

Juridische druk

''Hopelijk zet dit juridische druk op Rusland en helpt het ons om meer kinderen terug te krijgen. De wereld ziet nu zwart-op-wit wat wij al lang weten: wat Rusland 'redding' noemt, is in werkelijkheid gedwongen deportatie'', zegt Gerasymchuk.

Ze is ook blij met de internationale coalitie Bring Kids Back UA, een gezamenlijk initiatief van Oekraïne en Canada, waar inmiddels 41 landen aan deelnemen. "Maar we hebben meer steun nodig. Alleen met internationale druk en sancties krijgen we beweging. De terugkeer van deze kinderen is voor ons essentieel", benadrukt ze. "Zolang zij niet thuis zijn, is vrede onmogelijk."