radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Gedeeltelijk arbeidsongeschikten komen moeilijk aan een baan: 'Ik moet werken, maar niemand wil me hebben'

Gedeeltelijk arbeidsongeschikten komen moeilijk aan een baan: 'Ik moet werken, maar niemand wil me hebben'
Een man zoekt naar een baan in het UWV-kantoor in Amsterdam
Bron: ANP

8 op de 10 mensen die deels arbeidsongeschikt zijn hebben moeite met het vinden van een baan. Ze worden geacht te werken en willen dat vaak ook, maar werkgevers willen liever van ze af of ze niet aannemen. En dat zorgt voor veel stress en geldproblemen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 1.826 mensen die gedeeltelijk of volledig zijn afgekeurd en een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen.

'Baas wilde van me af'

Mensen die tussen de 35 en 80 procent arbeidsongeschikt zijn, moeten eigenlijk bij hun huidige baas blijven werken of reïntegreren, maar in de praktijk gebeurt dat vaak niet. Uit cijfers van het UWV blijkt dat ongeveer de helft van deze groep helemaal niet werkt.

EenVandaag vroeg mensen die tussen de 35 en 80 procent zijn afgekeurd hoe hun baas reageerde waar ze voor werkten op het moment dat ze ziek werden. De helft (49 procent) van de ondervraagden heeft niet het gevoel dat de werkgever zijn best heeft gedaan om ze in dienst te houden of om ander passend werk te vinden. Soms is dat werk er niet of willen mensen zelf stoppen, maar veel werknemers voelen ook desinteresse en vijandigheid van hun werkgever vanaf het moment dat ze ziek worden.

Bianca van der Heijden liep long covid op en raakte gedeeltelijk arbeidsongeschikt. Ze heeft weer een baan, maar de onzekerheid blijft

Onder druk

Zo schrijven meerdere deelnemers dat ze onder druk zijn gezet om ontslag te nemen of om zich volledig te 'laten afkeuren'. "Ik had gewoon kunnen werken, maar er werd simpelweg medegedeeld dat als ze me nu niet afkeurden, ik te duur zou worden", beschrijft iemand de situatie. "Ik ben nog steeds heel boos hierover."

Een ander zegt dat een zieke werknemer als 'ballast' voelt voor de werkgever: "Een zieke voelt als een rem. Werk moet door, het team moet door, het leven gaat door, behalve voor diegene die ziek is. Dat is geen onwil, meer realiteit."

Bekijk ook

Alsof ik niks waard ben

Ook aan ander werk komen, blijkt heel lastig voor mensen die deels arbeidsongeschikt zijn verklaard. Van de deelnemers die naar een baan hebben gezocht sinds ze zijn afgekeurd, zeggen 8 op de 10 (80 procent) dat die heel moeilijk te vinden is. Veel mensen willen wel werken, maar de ondervraagden hebben massaal het gevoel dat werkgevers ze niet willen aannemen vanwege hun ziekte of beperking. "Ze willen je wel, gratis. Een onbetaalde ervaringsplek. Alsof je niets kan en niets waard bent", schrijft iemand.

Ze worden naar eigen zeggen gezien als de 'rotte appel' die onhandig is voor werkgevers en hekelen de manier waarop de wet rond arbeidsongeschiktheid nu werkt: "Die is gemaakt achter een bureau en geheel gebaseerd op goodwill van de werkgevers, die je liever kwijt dan rijk zijn."

info

Wat is de WIA?

De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen, afgekort de WIA, is de wet die regelt dat mensen die (deels) arbeidsongeschikt zijn geraakt, een uitkering krijgen. De wet is de opvolger van de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO). De WIA werkt zo dat de eerste 2 jaar dat mensen ziek zijn, ze nog recht hebben op loon of een ziektewetuitkering. Als je daarna nog niet (volledig) kunt werken en voor minimaal 35 procent arbeidsongeschikt bent, heb je recht op een WIA-uitkering.

Er zijn twee soorten WIA-uitkeringen: een voor mensen die deels arbeidsongeschikt zijn en van wie wordt verwacht dat ze nu of in de toekomst nog deels kunnen werken, en een voor mensen die volledig zijn afgekeurd. Mensen die volledig zijn afgekeurd, krijgen de hoogste uitkering: 75 procent van hun laatstverdiende inkomen. Van mensen die tussen de 35 en 80 procent zijn afgekeurd, wordt verwacht dat ze op zoek gaan naar een passende baan om hun uitkering aan te vullen.

Als je voor minder dan 35 procent bent afgekeurd, wordt verwacht dat je in dienst blijft bij je werkgever of ander passend werk vindt. Je hebt dan helemaal geen recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Voor hoeveel procent iemand is afgekeurd, wordt berekend door het salaris wat werd verdiend toen iemand ziek werd te vergelijken met het salaris dat diegene nu kan verdienen. Mensen die voorheen meer verdienden, worden daardoor sneller voor hogere percentages afgekeurd en hebben eerder recht op een uitkering.

Bekijk ook

Ook financieel geraakt

Dat mensen die arbeidsongeschikt raken hun voormalige salaris kwijtraken en vaak ook geen nieuwe baan vinden, heeft consequenties voor hun financiële situatie. Een derde (36 procent) van de ondervraagden die deels of volledig is afgekeurd, zegt in zijn of haar eentje niet te kunnen rondkomen van de uitkering en een eventueel salaris dat ze ontvangen. Eenzelfde groep redt het maar net.

Een arbeidsongeschiktheidsuitkering is maximaal 75 procent van je laatstverdiende loon. Dat is het hoogste percentage en geldt alleen voor mensen die volledig zijn afgekeurd, anderen krijgen minder.

info

Minder dan 35 procent afgekeurd

EenVandaag ondervroeg ook 265 mensen die voor minder dan 35 procent zijn afgekeurd. Zij hebben helemaal geen recht op een WIA-uitkering omdat van hen wordt aangenomen dat ze bij hun werkgever kunnen blijven of ander werk kunnen vinden.

Maar ook van die groep deelnemers zegt een ruime meerderheid dat ze moeilijk aan baan kunnen komen en dat ze het gevoel hebben dat werkgevers ze niet willen aannemen.

Niks aan te doen

Deelnemers begrijpen dat de staat niet zomaar het volledige salaris kan doorbetalen, maar de terugval in inkomsten valt veel mensen zwaar. Helemaal, schrijven sommigen, omdat die wordt veroorzaakt door een gezondheidssituatie waar ze niks aan kunnen doen en die het leven vaak sowieso al moeilijker maakt.

"In mijn werkende leven verdiende ik goed. Het is zuur wat je aan inkomen overhoudt als je wordt afgekeurd", schrijft een deelnemer. "Het voelt soms alsof ik dubbel gepakt ben."

Veel arbeidsongeschikten kunnen van alleen hun eigen inkomen lastig rondkomen.

Opstapeling van moeilijkheden

Ook de procedures en gang van zaken rond arbeidsongeschiktheid geven driekwart (72 procent) van de ondervraagden stress. Mensen hebben het idee dat artsen vanuit een systeem van wantrouwen naar ze kijken: "Ze kijken wat je wel kan en of je niet meer kan dat je doet voorkomen. Alsof ik expres doe of ik weinig kan."

Daarnaast is de opstapeling van moeilijkheden voor velen zwaar. Zo zegt iemand: "Ziek zijn en daardoor je werk verliezen is al ongelofelijk stressvol. De financiële onzekerheid en het wantrouwen kan je er dan helemaal niet bij hebben."

Onvoldoende aandacht voor situatie

Mensen hebben soms het gevoel dat er vanuit het UWV onvoldoende aandacht is voor hun specifieke situatie, terwijl er beslissingen worden genomen die bepalend zijn voor hun leven. "Terwijl mijn dossier op zijn tafel lag, moest ik me uitkleden voor het onderzoek. Kennelijk wist hij helemaal niet wat ik mankeerde", beschrijft iemand wat hij heeft meegemaakt.

Deelnemers vinden het bovendien oneerlijk dat de mate van arbeidsongeschikt nu wordt bepaald op basis van het vorige inkomen. "Als ik een hoger salaris had gehad, dan was het percentage arbeidsongeschiktheid hoger geweest, dat is toch krom?"

Danielle Poeisz en Aranka Schippers hebben veel stress door de manier waarop ze door het UWV behandeld worden

UWV wil 'meer maatwerk bieden'

UWV zegt in een schriftelijke reactie te begrijpen dat de regels en procedures rond arbeidsongeschiktheid voor stress kunnen zorgen en 'probeert dit proces voor alle cliënten zo goed mogelijk te organiseren'. "Uit de reportage blijkt dat dit nog niet altijd lukt. Dit is bekend bij UWV en wij werken er hard aan om onze dienstverlening te verbeteren en hierin de menselijke maat beter naar voren te laten komen."

De uitvoeringsinstantie wil dat mensen 'zich gehoord, gezien en geholpen voelen'. "Onze dienstverlening moet daarom beter aansluiten op de mogelijkheden en wensen van onze cliënten. Dat houdt in dat UWV oogt heeft voor de menselijke maat en waar nodig maatwerk bieden. Dat doen we uiteraard binnen de ruimte die de wet- en regelgeving ons biedt."

info

Over het onderzoek

Aan dit onderzoek deden 1826 leden van het Opiniepanel mee die (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt zijn en nu een WIA- (WGA of IVA) of WAO-uitkering krijgen.

De resultaten van het onderzoek zijn op basis van UWV-cijfers over 2022 gewogen naar geslacht en leeftijd van mensen met een WIA- of WAO-uitkering en gecorrigeerd voor de mate van arbeidsongeschiktheid (gedeeltelijk of volledig) op basis van gegevens over de soorten uitkeringen die in Nederland worden uitgegeven.

Daarnaast deden er 265 mensen mee die voor minder dan 35 procent zijn afgekeurd. Omdat het UWV daar geen gegevens over heeft, is er over die groep geen weging toegepast. Het onderzoek is gehouden van 9 tot 12 mei 2023.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom rijdt in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus'.

De bus, waar mensen bij elkaar komen om contact te houden, sluit goed aan bij een campagne van Alzheimer Centrum Limburg die gisteren van start ging. Deze campagne, genaamd 'We zijn zelf het
medicijn', moet mensen
bewust maken van de invloed van een gezonde leefstijl op de hersengezondheid.

Gezonde levensstijl

Het initiatief voor de bus
werd opgestart vanuit een vitaliteitsproject van gemeente
Kerkrade, in samenwerking met inwoners en maatschappelijke
partners zoals het Leger des Heils. Remko van Vliet van Leger des Heils vertelt: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Meer zicht

Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?" Hij is dan ook groot voorstander van de campagne en initiatieven zoals de ontmoetingsbus. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

De aftrap van de campagne 'We zijn zelf het medicijn' wordt de komende tijd uitgerold over heel Zuid-Limburg.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant