radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Diversiteit bij veel lokale partijen nog geen prioriteit: 'Hard ons best gedaan om überhaupt mensen te vinden'

Diversiteit bij veel lokale partijen nog geen prioriteit: 'Hard ons best gedaan om überhaupt mensen te vinden'
Een verkiesbord wordt samengesteld
Bron: ANP

Voor het eerst bestaat het kabinet uit evenveel mannen als vrouwen. Diversiteit is landelijk een thema, maar de gemeenteraad is nog vooral wit, man en grijs. Een diverse kieslijst was bij veel lokale partijen ook deze verkiezingen geen prioriteit.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden onder bijna 1.000 huidige gemeenteraadsleden. Een grote groep (45 procent) zegt dat hun gemeenteraad geen goede afspiegeling is van de inwoners in hun gemeente. Dat is een stuk meer dan gemeenteraadsleden 4 jaar geleden zeiden over hun toenmalige gemeenteraad (29 procent).

Groepen onvoldoende vertegenwoordigd

Ondervraagde gemeenteraadsleden misten de afgelopen 4 jaar vooral collega's met een beperking, met een migratieachtergrond, LHBTIQ+'ers en jongeren. "Mijn raad, en degenen die ik verder ken, bestaan vooral uit grijze mannen met tijd en zin om nog iets te doen. En de paar jongeren met interesse haken af op de vergoeding", zegt een raadslid.

Het bewustzijn over het thema diversiteit lijkt de afgelopen jaren te zijn gegroeid. Een gemeenteraadslid daarover: "Volgens mij zijn er in veel gemeenteraden wel meer kleuren bijgekomen, maar ik voel de laatste jaren toch steeds sterker dat de verhoudingen scheef zijn en dat dat niet goed is."

Lees je dit artikel op je smartphone? Draai het scherm voor betere weergave.

Moeite met kandidaten vinden

Ondanks dat besef, zegt een forse groep gemeenteraadsleden (42 procent) dat een diverse kieslijst ook bij de komende verkiezingen geen prioriteit was. "Als je genoeg mensen gevraagd hebt en er geen animo is, dan ben je blij met diegenen die het wel aandurven", vat een van de ondervraagde gemeenteraadsleden samen. Vier op de tien gemeenteraadsleden (40 procent) zeggen in het onderzoek dat hun partij moeite had om deze verkiezingen kandidaten te vinden.

Opvallend is het contrast tussen stad en dorp. Volgens een kwart van de gemeenteraadsleden in de grootste gemeenten (25 procent) waren geschikte kandidaten lastig te vinden. Dat cijfer is een stuk hoger (54 procent) onder gemeenteraadsleden in kleinere gemeenten. Een gemeenteraadslid uit zo'n gemeente licht toe: "Diversiteit is misschien hip in de landelijke politiek, maar de realiteit is hier dat we hard ons best moeten doen om überhaupt mensen te vinden."

Lees je dit artikel op je smartphone? Draai het scherm voor betere weergave.

'Raad hoeft geen afspiegeling te zijn'

Maar naast het beperkte aanbod aan kandidaten is er nog een andere verklaring voor het gebrek aan diversiteit op de kieslijst. Een flink deel van de ondervraagde gemeenteraadsleden (29 procent) vindt het niet nodig dat de gemeenteraad een goede afspiegeling is, vooral omdat zij het idee hebben andere groepen inwoners zelf goed te kunnen vertegenwoordigen.

"Een witte man kan net zo goed de belangen van moslims behartigen of andersom, daar is niets mis mee", vindt een ondervraagde. Andere gemeenteraadsleden betwijfelen dat: "Veel raadsleden die ik ken denken op te kunnen komen voor anderen. Ik vind dat naïef. Je mist gewoon andere invalshoeken en bredere thema's in de raad."

Lees je dit artikel op je smartphone? Draai het scherm voor betere weergave.

Negatief bejegend om identiteit

Uit het onderzoek blijkt ook dat ondervertegenwoordigde groepen, zoals mensen met een migratieachtergrond, vrouwen en jongeren, last hadden van bejegeningen vanwege hun identiteit. Een groot deel zegt zich niet altijd geaccepteerd te hebben gevoeld om wie ze zijn door burgers (50 procent), gemeenteraadsleden uit andere partijen (57 procent) of wethouders en de burgemeester (45 procent).

In de praktijk leidde dat tot vervelende ervaringen, zowel binnen als buiten de gemeenteraad. Drie op de tien gemeenteraadsleden uit ondervertegenwoordigde groepen kregen de afgelopen jaren minstens één keer een negatieve opmerking van burgers over wie ze zijn. Ongeveer evenveel van hen kregen die van gemeenteraadsleden van andere partijen. Nog eens 15 procent werd weleens negatief bejegend door een burgemeester of wethouder.

Alleen gesteld aan ondervertegenwoordigde groepen (vrouw, met beperking, met migratieachtergrond, praktisch opgeleid, jongere, LHBTIQ+'er, n=487)

'Huisvrouwtje dat politicus wil spelen'

"Als je me 'mevrouwtje' noemt, vind ik dat behoorlijk negatief. Vooral de toon die aangeslagen wordt als je een vraag stelt, is niet prettig. Zelfs de burgemeester had hier de neiging toe", illustreert een gemeenteraadslid. Ook vrouwen in hoge posities in de gemeenteraad geven voorbeelden waarin mannelijke collega's op hen neerkijken: "Ik ben een 'huisvrouwtje dat politicus wil spelen'. Ik ben geen huisvrouw, maar vice-voorzitter van de raad."

De meesten werden naar eigen zeggen voldoende gesteund door hun politieke collega's, maar in een aantal gevallen gebeurde dat niet. Zo kreeg een kwart (23 procent) naar eigen zeggen onvoldoende bijstand van het college van burgemeesters en wethouders na negatief gedrag. 14 procent kreeg dat niet van het lokale bestuur van hun partij. "Ze mochten maar doorgaan met hun negatieve gedrag en daar moet je maar tegen kunnen. Voor mij was het één van de redenen om als raadslid te stoppen", besluit een ondervraagde.

Bekijk ook

Gijs Rademaker presenteert de uitslagen van het onderzoek onder raadsleden over diversiteit in de gemeenteraad.
info

Over dit onderzoek

In samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden voerde EenVandaag een grootschalig onderzoek (pdf) uit onder huidige Nederlandse raadsleden. De resultaten komen uit een onderzoek dat is gehouden van 10 tot en met 17 februari 2022.

Aan dit onderzoek deden 947 raadsleden mee. Deze respondenten komen voort uit de database van circa 8.000 huidige raadsleden van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en zijn via die organisatie per e-mail uitgenodigd deel te nemen aan een online vragenlijst. De resultaten zijn na respons gewogen op kenmerken van raadsleden, te weten geslacht, provincie, gemeentegrootte, de partij die zij vertegenwoordigen en de grootte van die partij.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kiezers verdeeld over Nederlandse militairen naar Oekraïne bij vredesakkoord, PVV-achterban wel duidelijk tegen

Kiezers verdeeld over Nederlandse militairen naar Oekraïne bij vredesakkoord, PVV-achterban wel duidelijk tegen
Premier Dick Schoof bezocht vlak voor kerst Nederlandse militairen in Litouwen
Bron: ANP

Kiezers van de coalitiepartijen zijn het oneens over het wel of niet sturen van Nederlandse militairen naar Oekraïne. Die van de PVV zijn vooral tegen, die van de VVD en NSC voor. Wel zijn coalitiekiezers het erover eens dat meer geld naar defensie moet.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 20.000 leden van het Opiniepanel. De Verenigde Staten en Rusland praten in Saudi-Arabië over onder andere mogelijke vrede in Oekraïne, maar zonder dat het land zelf mag aanschuiven.

PVV-ers tegen, VVD- en NSC-ers voor

Nederland is bereid militairen te sturen naar Oekraïne om de vrede te bewaken. Maar de leider van de grootste partij in de coalitie, de PVV, wil dat niet. Net als de meeste van zijn kiezers. Veel PVV-stemmers in het onderzoek zien het sturen van militairen als het bemoeien met conflicten van anderen.

Een van hen schrijft: "Voor je het weet, worden die weer in een missie gezogen waar we de komende 10 jaar niet meer uitkomen." Bij BBB-kiezers is er verdeeldheid over het sturen van militairen. 37 procent is daarop tegen, 41 procent voor.

Hoe denken kiezers over het sturen van Nederlandse militairen naar Oekraïne als er vrede wordt gesloten?

Verantwoordelijk voor eigen veiligheid

Andere kiezers, ook de meeste VVD- en NSC-kiezers, zijn juist voor het sturen van militairen naar de oostgrens van Europa. Zij vinden dat de EU, dus ook Nederland, verantwoordelijkheid moet nemen voor zijn eigen veiligheid.

Een VVD-stemmer zegt daarover: "Als we al jaren hard roepen dat Poetin deze strijd niet mag winnen, dan kan je nu niet zeggen: 'En dan zorgen wij voor koffie en thee.' Dan moet je daadwerkelijk bijdragen." Wel vinden veel mensen dat de VS ruggensteun moet geven als de situatie uit de hand loopt.

Meer geld naar defensie

Trump sorteert sinds zijn verkiezing voor op een kleinere rol in Europa en dus moeten Europese landen meer hun eigen veiligheid garanderen. Europese leiders, ook premier Dick Schoof, stelden na het spoedberaad van maandag voor dat de lidstaten daarom meer geld moeten uitgeven aan defensie, bovenop de extra investeringen die veel landen de afgelopen jaren hebben gedaan.

Ook daarover zijn de meeste mensen, 7 op de 10, het eens. Op dit vraagstuk zijn kiezers van alle coalitiepartijen wel in meerderheid voorstander. Ongeveer een kwart van deze achterbannen pleit zelfs voor 'veel meer' geld naar het leger. "De EU moet een sterke defensie opbouwen en wel zo snel mogelijk. Als Amerika zich nu zo snel gaat terugtrekken, hebben we geen tijd te verliezen", zegt een panellid.

Moet er (veel) minder of (veel) meer geld naar defensie?

Zorgen over toekomst Europa

Die gedachte leeft breder. De helft (45 procent) betwijfelt of Europese landen op kunnen boksen tegen dreigingen vanuit Rusland zonder de hulp van Amerika. De andere helft (45 procent) denkt dat Europa wél kan standhouden. Een deelnemer schrijft: "Rusland is inmiddels veel van zijn slagkracht kwijt. Zo'n groot land bleek niet in staat Oekraïne in te nemen, ook niet na 3 jaar."

Toch zorgen de gebeurtenissen van deze week vooral voor onrust over de veiligheid van Europa in de toekomst. Ruim tweederde (68 procent) heeft daar zorgen over. Een kwart (24 procent) zegt zelfs wakker te liggen van de huidige ontwikkelingen. "Ik heb nog nooit wakker gelegen van de situatie in de wereld, maar nu komt het gevaar wel heel erg dichtbij. Ik slaap de afgelopen weken dan ook steeds slechter."

Heeft men zorgen over de toekomst van de Europese veiligheid?

Rusland gaat door

Voor veel mensen is Oekraïne een voorproef voor wat er met andere Europese landen kan gebeuren. Als het aan de VS ligt, neemt Oekraïne genoegen met het inleveren van gebied dat nu door Rusland bezet is en ziet het af van NAVO-lidmaatschap. Als Oekraïne met goedkeuring van het Westen land op moet geven, vreest een meerderheid (62 procent) dat dat ook bij andere landen zal gebeuren.

Hoewel een grote meerderheid (81 procent) het goed vindt dat er over vrede wordt gesproken, zijn weinig mensen te spreken over de voorwaarden die tot nu toe genoemd zijn door de VS. Zo vindt een minderheid (42 procent) het acceptabel als Oekraïne grondgebied moet opgeven dat nu in handen is van de Russen. Iets meer mensen (53 procent) vinden het draaglijk als Oekraïne geen NAVO-lid wordt, als de oorlog daarmee stopt.

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 17 tot en met 19 februari 2025. Er deden in totaal 20.479 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Is investeren in startende defensiebedrijven dé manier om Europa te beschermen? 'We moeten Russen inhalen'

Is investeren in startende defensiebedrijven dé manier om Europa te beschermen? 'We moeten Russen inhalen'
Het bedrijf van Maurits Korthals Altes maakt software voor onbemande drones
Bron: EenVandaag

Een Europees investeringsfonds opzetten voor startende innovatieve defensiebedrijven: volgens Nederlandse ondernemer Alexander Ribbink is dat hoog nodig. Vooral nu we voor onze defensie niet meer op Amerika kunnen rekenen.

Op 24 februari is het 3 jaar geleden dat het Russische leger Oekraïne binnenviel. Zowel in Nederland als in verschillende Europese landen wordt al langer de noodzaak gevoeld om zich te beschermen tegen de agressie van Poetin.

Investeren in eigen defensie

En met de komst van president Trump is de urgentie om meer te investeren in eigen defensie nog groter. De VS wil namelijk dat Europa voor haar eigen veiligheid gaat zorgen. Op bijstand van de Amerikanen kan Europa dus niet meer rekenen.

Ondernemer Alexander Ribbink beseft al langer dat we onze veiligheid en welvaart zelf actief moeten gaan beschermen. Hij zei dit al voordat Poetin Oekraïne binnenviel. "Toen lagen Den Haag en Europa te slapen. Inmiddels zijn ze wakker geworden en luisteren ze naar de geopolitieke ontwikkelingen en komt er gelukkig meer budget voor defensie beschikbaar."

Durfkapitaal

Ribbink, die zijn geld verdiende met TomTom-routeplanners, heeft een investeringsfonds opgezet voor bedrijven die moderne defensietechnologie maken. Met 125 miljoen euro moet zijn fonds een van de grootste van Europa worden. De eerste bijdragen zijn inmiddels al binnen. "We krijgen geld van institutionele beleggers, hopelijk van pensioenfondsen, en ook van particuliere ondernemers die zelf geld verdiend hebben en nu wat durfkapitaal investeren."

Bij dat laatste steken investeerders geld in nieuwe veelbelovende jonge bedrijven die nog geen winst maken. "Deze mensen worden vooral gedreven omdat zij vinden dat defensie op orde gesteld moet worden om de wereld een stuk veiliger te maken. En als het goed is krijg je ook een beetje meer geld terug dan dat je erin gestopt hebt."

Bekijk ook

Beter, innovatiever en scherper

Ribbinks missie komt voort uit het feit dat tweederde van alle investeringen in de Europese defensietech worden gedaan door Amerikanen. "Dat is gek, dat moeten we zelf gaan doen. We moeten sterk staan om onszelf te kunnen verdedigen om zo oorlog te voorkomen. En ons niet laten subsidiëren door de Amerikanen. Het moet wederzijdser worden."

Er gebeurt op dit moment in zijn ogen nog te weinig. "Er zijn momenteel een paar grote bedrijven die defensiemateriaal maken, maar daar zit te weinig dynamiek in, er is te weinig concurrentie. Als je ondernemers hieraan toevoegt, krijg je betere, innovatievere en scherpere producten. En veel sneller."

Start-up

Een voorbeeld van een bedrijf waarin Ribbink wil investeren met zijn fonds is de Nederlandse start-up Avalor AI. Medeoprichter Maurits Korthals Altes maakt daar met jonge engineers en mensen met een militaire achtergrond software voor onbemande drones. Ze hebben grote plannen maar nog geen verdienmodel.

"Idealiter maakt elk bedrijf natuurlijk winst, maar een start-up is zoekende. Defensie is onze klant en ook het fonds van Ribbink heeft in ons geïnvesteerd. Wij zitten op een moeilijke markt, want er zijn maar weinig klanten die onze spullen kopen en er zijn lange wachttijden omdat we met overheden werken en die zijn wat minder snel", legt Korthals Altes uit.

Bekijk ook

Russische technologie inhalen

Avalor AI wil de achterstand op de geavanceerde Russische technologie inhalen. "Ik denk dat we wel heel hard ons best moeten doen om het gat in te halen. Maar het kan als we met zijn allen in Europa heel hard werken en genoeg geld beschikbaar stellen", verwacht hij.

Een voorwaarde voor financiering door Ribbinks fonds is dat de start-ups niet alleen actief zijn in één land. Dat is bij Avalor AI het geval. Korthals Altes: "Onze aanpak is Europees. Onze software is te gebruiken in Franse, Duitse en Nederlandse drones. En dan is het niet zo erg dat elk land zijn eigen drones wil fabriceren."

Missie afmaken zonder systeem

De software van Avalor AI zorgt ervoor dat hun systemen nog een tijdje kunnen functioneren, ook als ze door de vijand gestoord worden of wanneer er geen persoon is die de systemen kan besturen.

"Met onze technologie proberen we te voorkomen dat de militairen hun systemen verliezen vanwege verbindingen die verstoord worden. En we willen mogelijk maken dat in die gevallen er nog een tijdje doorgevlogen kan worden om de missie te kunnen afmaken", licht Korthals Altes toe.

Bekijk ook

Menselijke factor

Vredesbeweging Pax is juist kritisch op innovatieve start-ups als Avalor AI. Directeur Rolien Sasse vindt ook dat Europa een sterke defensiecapaciteit nodig heeft, maar het is voor haar wel van belang dat de defensie-industrie zelf verantwoordelijkheid neemt om binnen het internationaal recht te opereren.

Volgens Sasse moet je opletten bij automatische wapens, omdat er anders door fouten veel burgerslachtoffers kunnen vallen. "Er moet altijd een menselijke factor zijn die bepaalt of je wel het goede doel voor ogen hebt. Investeer bijvoorbeeld niet in kernwapens, in clustermunitie of in landmijnen, want daarmee kan je veel burgerslachtoffers maken."

Internationaal oorlogsrecht

"Daarom hebben we internationaal ook afgesproken dat ze verboden zijn", gaat ze verder. "En lever niet aan landen waar mensenrechten geschonden worden."

Maurits Korthals Altes zegt daarop dat Avalor AI zich houdt aan het internationaal oorlogsrecht. "We denken als bedrijf en als mens na over hoe we ons systeem wel of niet willen gebruiken, en hanteren onze eigen morele afwegingen daarbij." Ook op gebied van automatische systemen, geeft hij aan. "Het is niet de bedoeling dat wij de mensen altijd helemaal proberen te vervangen."

Europees investeringsfonds

Voorwaarden

Alexander Ribbink stelt hier ook voorwaarden aan. Hij gaat het geld uit het fonds niet gebruiken voor nog meer tanks, massavernietigingswapens of meer munitie, zegt hij. "Het is onwaarschijnlijk dat durfkapitalisten daarin gaan investeren. Het gaat ons meer om technologie, zoals het ontwikkelen van software voor drones, voor onbemande systemen."

"Maar ook bij AI blijft de mens degene die de opdracht heeft gegeven. Het zijn geen killer robots. AI is gewoon een besturingssysteem", gaat hij verder. AI is in zijn ogen niet veel anders dan de katapult van vroeger of de kogel die je met een geweer afvuurt: eenmaal gegooid of afgeschoten, dan is er geen verdere controle meer.

'Wapenwedloop gevaarlijk'

Organisatie Pax maakt zich ook zorgen om de gevolgen van het extra investeren in defensie. Hierdoor wordt er volgens Sasse bezuinigd op andere belangrijke zaken.

"Diplomatieke relaties, internationale samenwerking en internationale instanties als de VN zijn ook van belang voor vrede en die worden nu afgekalfd. Het is gevaarlijk dat we nu in een wapenwedloop terechtkomen waarbij er weer puur een geloof is in afschrikking door wapens als enige manier om vrede te bereiken."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant