De SP verloor drie verkiezingen op rij: dit gaat er volgens kiezers mis

Na drie verloren verkiezingen moet de SP de rug weer zien te rechten. SP-kiezers missen profiel bij hun partij op de thema’s van nu, blijkt uit onderzoek van EenVandaag. Over welke kant de partij dan wel op moet, zijn de kiezers verdeeld.

Prominente partijpolitici komen zaterdag op een partijraad bijeen om antwoorden te zoeken op de vraag hoe de verkiezingsnederlagen van de laatste 2 jaar konden gebeuren. Te beginnen met de vraag: waar gaat het mis?

Standpunten op culturele thema's onduidelijk

Het voornaamste antwoord dat het onderzoek daarop geeft is de misplaatste focus van de partij. 59 procent van de mensen die de partij overwegen of er op stemden vindt dat die te veel gericht is op één thema: de zorg. De gezondheidszorg is al jarenlang een van de belangrijkste thema's onder kiezers, en niet in het minst de SP-kiezers. Maar het gaat nu beter met de economie, dus vragen kiezers, naast het thema zorg, ook een antwoord van de partij op niet-economische thema's die nu spelen.

Dan gaat het bijvoorbeeld over immigratie, klimaat en identiteit. Als kiezers wordt gevraagd waar de partij zich op moet richten, worden deze thema's met koeienletters opgevoerd. Op precies die thema's is het SP-standpunt volgens de grootste groep van het SP-potentieel (respectievelijk 50, 48 en 47 procent) onduidelijk. Ongeveer drie op de tien vinden de partij daar wel helder over.

Te links én te rechts

Helaas voor de SP is het niet zo eenvoudig een concreet standpunt te vinden die kiezers zo massaal aanspreekt als het zorgverhaal heeft gedaan. De vissen in de kiezersvijver van de SP zijn namelijk bijzonder verdeeld over welke koers de partij moet varen. Op klimaat en identiteit vindt een deel van de kiezers de partij te links en een ander deel juist te rechts.

Op immigratie vindt de grootste groep (42 procent) de SP 'te links'. Een SP-kiezer daarover: "De SP moet (nog) kritischer zijn over de komst van goedkope of zelfs kansloze immigranten. Het schaadt de belangen van kwetsbare Nederlanders." Maar met een kwart dat aangeeft het standpunt juist te rechts te vinden, is het risico op vervreemding van deze groep groot bij een rechtser standpunt.

Vertrouwen Marijnissen gedaald

Dan is er nog de partijleiding. In geen van de verloren verkiezingen was Lilian Marijnissen lijsttrekker. Toch draagt ze volgens de helft van de ondervraagde SP-kiezers (51 procent) verantwoordelijkheid voor de verliezen, tegenover 45 procent die vindt dat haar weinig te verwijten valt.

Het vertrouwen in de partijleider is daarnaast fors gedaald. Bij haar aantreden, toen veel kiezers het nog te vroeg vonden voor een oordeel, had ze alsnog meer kiezers achter zich dan nu: 64 procent. Rond Prinsjesdag vorig jaar steeg dat naar 75 procent. Nu steunt 56 procent van de SP-kiezers haar nog, een dieptepunt voor de partijleider.

Geen visie op Nederland

Kiezers missen vooral een stip aan de horizon van Marijnissen. "Haar houding is star en zelden positief. Ik mis een visie op Nederland die ons weer in beweging brengt", zegt een SP-kiezer daarover. Met de tegenvallende resultaten keren geluiden over haar aanstelling terug. Een kiezer: "Lilian doet het op zich redelijk goed, maar zij is 'de dochter van' en dat is dynastievorming." De meeste kiezers geven haar nog wel een kans, maar ook zij heeft duidelijk winst nodig om het tij te keren.

Het onderzoek laat zien dat de SP in een lastig parket zit: veel aanknopingspunten voor de weg naar boven zijn er niet, als we kijken naar de thema's en de leider. De partij kan in de peilingen rekenen op zo'n tien zetels, vier minder dan bij de laatste Kamerverkiezingen. De vraag is of daar snel verandering gaat komen, vraagt ook de kiezer zich af. Slechts 22 procent van de SP'ers verwacht dat de partij het komende half jaar zal stijgen. Volgens de meesten blijft de SP op dit aantal steken (33 procent) of daalt de SP zelfs verder (37 procent).